نماد قدیمی پایتخت؛ برج آزادی

میدان آزادی از بزرگ‌ترین میدان‌های تهران است که برج آزادی با ارتفاع ۴۸ متر در آن قرار دارد. این میدان که قبل از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، میدان شهیاد نام داشت، به صورت بیضی ساخته شده است. در مرکز میدان، برج آزادی قرار گرفته و در حاشیهٔ آن دو مسیر اتومبیل رو است که در بعضی قسمت‌ها به صورت دو طبقه ساخته شده است. بین بنای برج آزادی و مسیرهای اطراف میدان نیز باغچه‌های چمنکاری شده به صورت شش ضلعی ساخته شده است.

بر پایه نظرسنجی‌های انجام شده، اکثریت شهروندان تهرانی برج آزادی را به عنوان نماد شهر تهران معرفی کرده‌اند. همچنین بر اساس همین نظرسنجی میدان آزادی، پس از موزه‌ها و کاخ‌ها، سومین جایی است که شهروندان تهرانی برای معرفی به بازدیدکنندگان خارجی دارای اولویت می‌دانند.
طرح این میدان از سال ۱۳۵۲ هجری شمسی تا سال ۱۳۵۷ بر اسکناس‌های دویست ریالی ایران چاپ و نشر می‌شد.

طراح و ناظر این برج، مهندس حسین امانت بوده است که در ساختمان این برج ‌‌نهایت دقت و ظرافت به عمل آمده و بهترین نمونه معماری تلفیقی ایرانی و اسلامی است. مساحت زیر بنای این میدان، حدود ۷۸ هزار مترمربع است و بنای آن به صورت دروازه‌ای به ارتفاع حدود ۴۵ متر ساخته شده است که پنج متر آن داخل زمین فرو رفته است و طاق آن از زمین، ۲۳ متر فاصله دارد و دارای هشت بخش مجزا است. عرض پایه این بنا ۶۶ متر است و ساختن آن ۳۰ ماه زمان برده است. در محوطه میدان، ۶۵۰۰۰ مترمربع، به صورتی زیبا باغچه‌بندی و گلکاری شده است. در ساختمان آن ۲۵۰۰۰ قطعه سنگ به کار رفته و ۹۰۰ تن آهن مصرف شده است.

نقشه میدان آزادی دقیقا از سقف مسجد شیخ لطف الله اقتباس شده، فقط به جای یک دایره، در اینجا دو بخش از دو بیضی با کانون‌های متفاوت وجود دارند. اغلب طرح‌های پروژه، از جمله این طرح را روح الله نیک خصال با نقشه‌های پیچیده هندسی و با الهام از نمونه‌های تاریخی و با چرخشی مدرن پرورانده است.

تحلیل هندسی تناسبات برج آزادی، آن را کوتاه و تنومند نشان می‌دهد. در واقع اگر برج آزادی بلند‌تر می‌بود و اگر سه دایره افقی با دایره‌های عمودی همسان بودند، قطعا اوجگیری برج بیشتر القا می‌شد و دیگر همچون هیکلی بدون سر و گردن به نظر نمی‌رسید؛ اما به هرحال، ارتفاع ۴۵ متری برج که به دلیل نزدیکی به فرودگاه به طرح امانت تحمیل شده بود، او را محدود می‌کرد. بنابراین آنچه را که در ارتفاع نمی‌توانست به دست آورد، با گسترش افقی ستون‌ها و عظمت شکل‌های توخالی قسمت پایین جبران کرد.

چند بخش در طبقه تحتانی برج آزادی قرار دارد که شامل موزه، کتابخانه، واحد سمعی و بصری، سالن نمایشگاه، سالن اجتماعات، سالن برگزاری کنسرت و کنفرانس است. مجموعه فرهنگی با ۵۰۰۰ مترمربع در بر گیرنده برج اصلی نیز هست. کتاب خانه مجموعه، با مساحتی حدود ۲۷۱۵ مترمربع و بیش از ۵۰۰۰۰ جلد کتاب، بسیار مجهز است و کتابخانه محققان و مولفان نیز، با مساحت ۲۴۳ مترمربع، مکانی است که از طریق ۳۰ دستگاه کامپیو‌تر به شبکه‌های اطلاع رسانی داخلی و خارجی متصل است.

نقش‌های داخلی برج آزادی نیز تلفیقی از سنت و مدرنیسم است به خصوص سقف طبقه دوم. در ورودی برج آزادی، هریک از لنگه‌های سنگی در‌ها، حدود ۳/۵ تن وزن دارد. جنس این سنگ‌ها از گرانیت است. برج آزادی دو آسانسور دارد که از دیواره‌های برج بالا می‌روند. آسانسور اول دو طبقه را طی می‌کند و به سقف سیمانی می‌رسد سپس از آسانسور دوم استفاده می‌شود. هیچ یک از سقف‌ها بسته نیستند و همه آن‌ها به فضای بالا‌تر راه می‌یابند. (ایسنا)