دعوای کرایه؛ چالشی که تمامی ندارد

خیلی از این دعواها براحتی آب خوردن اتفاق می‌افتد. مثلا کافی است راننده یا مسافر، پول خرد نداشته باشد، آن وقت است که اگر یکی از طرفین کوتاه نیاید و از حقش نگذرد، در آن صورت دعوا و مشاجره بالا بگیرد.

جالب است اگر از هر طرف دعوا بپرسید، هر یک حق را به خودشان می‌دهند. از یک طرف مسافر می‌گوید چون راننده کارش همین بوده و مسئول مسافرکشی است، بنابراین باید برای راه افتادن کارش همیشه پول خرد داشته باشد. پای حرف راننده‌ها هم که بنشینید، آنها معتقدند چون کرایه هر مسیری از قبل معلوم شده، بنابراین وظیفه مسافر است که قبل از سوار شدن، کرایه دقیق مسیر را در جیبش داشته باشد.

به همین دلیل شاید بی‌حساب و کتاب نباشد اگر بگوییم دعوا بر سر پول خرد کرایه، مثل داستان پیدایش اولیه مرغ یا تخم‌مرغ است که نمی‌شود به آن جواب قطعی داد. یعنی از هر طرف که به موضوع نگاه کنید، هم حق با راننده است و هم حق با مسافر.

اما جنجال کرایه‌ها فقط به معضل پول خرد ختم نمی‌شود. چون در کشور ما سیستم تاکسیمتر جا نیفتاده است و از طرف دیگر هم خیلی از مسافرکش‌های شخصی کار تاکسی‌ها را انجام می‌دهند، در نتیجه بسیاری از مسیرهای تاکسی‌خور نرخ کرایه دقیقی ندارد.

به این ترتیب این‌که راننده برای مسیری که نرخ مشخصی برایش تعیین نشده چه مقدار کرایه بگیرد، کاملا به انصاف و وجدان راننده بستگی دارد، که این موضوع عاملی است برای بروز دعوا و کشمکش میان راننده و مسافر.

در این جنجال‌های کرایه‌ای، راننده خودش را برحق می‌داند که نرخ بیشتری از مسافر نگرفته است و از آن سمت هم مسافر حس می‌کند راننده می‌خواهد او را با گرفتن کرایه بیشتر تلکه کند.

راننده‌ها در این وضعیت معمولا مسافر را به ناآگاهی از نرخ واقعی کرایه مسیر متهم می‌کنند یا به دلایل مختلفی مثل ترافیک خیابان، تاریک بودن مسیر، رفتن به محدوده‌های خارج از شهر، دور بودن مسیر، جاده‌های غیراستاندارد و ده‌ها دلیل دیگر تلاش می‌کنند به مسافر القا کنند کرایه بیشتری از او نگرفته‌اند.

اما واقعیت این است که تا وقتی نرخ دقیق کرایه‌های تاکسی در هر مسیری مشخص نشده و همچنین راننده‌های شخصی ساماندهی نشود، درگیری‌های قدیمی بر سر کرایه تاکسی هر روز تکرار می‌شود.

کارت تاکسی؛ راه‌حلی امروزی

بندرت پیش می‌آید کسی بر سر کرایه اتوبوس‌های عمومی مثل اتوبوس‌های تندرو و دیگر اتوبوس‌های درونشهری با راننده درگیر شود. دلیل این موضوع هم خیلی واضح است، زیرا وقتی نرخ کرایه اتوبوس‌ها دقیقا معلوم است و مسافر می‌تواند با استفاده از کارت اتوبوس، کرایه‌اش را بدون دردسر پرداخت کند، دیگر بهانه‌ای برای درگیری بر سر کرایه باقی نمی‌ماند.

حالا اگر شبیه همین وضعیت برای تاکسی‌ها هم ایجاد شود، آن وقت خیلی از کدورت‌ها بین راننده و مسافر از بین می‌رود.

استفاده از کارت اعتباری که بشود در تاکسی‌های عمومی استفاده کرد، رونق دادن تاکسیمترها در معابر شهری، نظارت مستمر بر کار راننده‌های شخصی و مدیریت‌کردن آنها، روش‌های ساده‌ای است که در بسیاری از کشورها جواب داده و از حجم تنش‌ها بین راننده تاکسی و مسافر کاسته است.

ولی در کشور ما این موضوع چندان جدی گرفته نمی‌شود. به طور مثال، سال‌هاست بحث توسعه تاکسیمترها با کندی پیش می‌رود و آن‌گونه که از ظاهر کار برمی‌آید، نباید انتظار داشت در سال‌های آینده هم تحول جدی در این حوزه اتفاق بیفتد.

پیشتر نیز مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانی‌های کشور درباره همین مشکل به جام‌جم گفته بود: سامانه مدیریت هوشمند برای ناوگان تاکسیرانی کشور شامل تاکسیمتر، GPS (موقعیت‌یاب جغرافیایی)، پرداخت الکترونیک با نصب دستگاه داخل تاکسی‌ها، دادن پرینت مسافت و کرایه محاسبه شده به مسافر و موارد دیگر است، اما نصب این سامانه بر هر تاکسی 1.5 میلیون تومان هزینه دارد، آن هم در حالی که کمترین بودجه تخصیصی در شهرداری‌ها به ناوگان تاکسیرانی تعلق می‌گیرد.

حتی قرار بود در این سامانه، کرایه‌ها با کارت اعتباری و دستگاه شتاب بانکی پرداخت شود تا مشکل پول خرد نیز برطرف شود.

اما تاکنون این سامانه هوشمند به دلیل نبود حمایت‌های مالی دولت و شهرداری بر زمین مانده و دورنمای امیدوارکننده‌ای نیز برای آن متصور نیست.

همچنین نمی‌شود با زور و اجبار و بدون حمایت مالی از راننده‌ها توقع داشت برای کاهش تنش‌های کرایه‌ای از جیب خودشان این سامانه را خریداری و در تاکسی‌هایشان نصب کنند.

از آنجا که دولت و شهرداری به عنوان نهادهای خدمتگزار وظیفه دارند در راستای رفع تنش‌های زندگی شهری اقدام کنند و تسهیلات شهروندی را به عموم مردم ارائه دهند، جای دوری نمی‌رود که حداقل برای آرامش خاطر راننده و مسافر، بخشی از بودجه‌های شهری به موضوع ساماندهی تاکسی‌های عمومی اختصاص یابد.