شهید ثانی که بود؟

عالمان شیعه جبل عامل با حضور در مکتب حله توانستند خلأ پس از افول این مکتب را جبران کنند. این عالمان شیعه در فاصله بین افول مکتب حله در اوایل قرن نهم تا روی کار آمدن صفویان در قرن دهم، در جبل عامل توانستند چهره‌های برجسته‌ای را تحویل دهند. یکی از کسانی که در جبل عامل به عنوان سرآمد آنها شناخته می‌شد، شهید ثانی (زین الدین بن علی عاملی) بود. مطالعه و پژوهش درباره او از مدت‌ها قبل شروع شده و هنوز ادامه دارد. یکی از مهم‌ترین وجوه شخصیتی وی، دوری از سلطان بوده و با رویه کسان دیگری مثل محقق کرکی تفاوت داشته است. شاگردان شهید و محقق کرکی در همین زمینه جهت‌گیری خاص خودشان را داشتند.

بحث دیگر، درباره مهاجرت عالمان عاملی به ایران در دوره صفویه و تحت تأثیر قرار دادن روابط دین و دولت می‌باشد.

کتاب حاضر در همین راستا به بیان رابطه دین و دولت در عصر نخست صفوی با تأکید بر شخصیت شهید ثانی می‌پردازد. در معرفی کتاب آمده است:

نوشتار حاضر تلاشی در جهت بررسی نقش عالمان عاملی در تحولات دینی عصر صفویه و به نحو کلی تری مناسبات دین و دولت در دوره نخست صفویان با تکیه بر زندگی و تألیفات عالم برجسته عاملی، زین الدین بن علی عاملی ـ شهید ثانی ـ است. در فصل نخست که آن را می توان پیش درآمد موضوع دانست، از شکل گیری حوزه جبل عامل سخن رفته است و در ادامه از تشکیل دولت صفویه و حیات فرهنگی محقق کرکی سخن به میان آمده است. فصل سوم و چهارم که بحث اصلی نوشته حاضر را تشکیل می دهد به بررسی تفصیلی جایگاه شهید ثانی در عرصه تحولات دینی عصر صفویه و اهمیت وی از جنبه های مختلف می پردازد.

مؤلف در فصل نخست از شکل گیری حوزه جبل عامل سخن گفته و در فصل دوم از تشکیل دولت صفویه، روابط شاه اسماعیل با عالمان امامی، منازعات صفویه و عثمانی و نقش عالمان امامی، نقش محقق کرکی در تحولات دینی عصر صفویه سخن به میان آورده است.

فصل سوم و چهارم که بحث اصلی نوشته حاضر را تشکیل می دهد به بررسی تفصیلی جایگاه شهید ثانی در عرصه تحولات دینی عصر صفویه و اهمیت وی از جنبه های مختلف می پردازد.

فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:

مقدمه: بیان مسئله و هدف تحقیق

1. حیات فرهنگی شیعه در جبل عامل در عصر شهیدین
2. تشکیل دولت صفویه و تعامل علماء جبل عامل با آن
3. شهید ثانی و نقش وی در تحولات دینی عصر صفویه
4. جایگاه و اهمیت شهید ثانی

نتیجه‌گیری