باز بینی ام گرفت، چه کنم؟

جام جم سرا: از آنجایی که داخل بینی گیرنده‌های هورمونی زیادی وجود دارد، ممکن است این هورمون‌ها به صورت چرخه‌ای باعث بسته ‌شدن و گرفتگی بینی شوند. برای مثال در دوره بارداری برخی از خانم‌ها به دلیل تغییرات هورمونی، دچار مشکلی به نام «رینیت بارداری» می‌شوند که نام علمی آبریزش و گرفتگی بینی در این دوره است. این نوع زکام زودگذر باعث آماس و ضخیم‌ شدن مخاط کورنه‌های تحتانی (شاخک‌های تحتانی بینی) شده و علائم گرفتگی بینی بروز می‌کند. این مشکل همچنین ممکن است باعث خونریزی در بینی و لثه‌ها شود. علاوه بر این، خانم‌ها در دوره قاعدگی نیز دچار گرفتگی بینی گذرا می‌شوند. در واقع تغییرات هورمونی بخصوص در دوره تخمک‌گذاری نیز به‌طور گذرا بینی را پر و کیپ می‌کند. به این نوع گرفتگی بینی «رینیت قبل از سیکل قاعدگی» می‌گویند.

گرفتگی بینی با خوردن

از آنجا که بیشتر خوراکی‌ها و مواد غذایی مصرفی ما حاوی مواد افزودنی یا مواد نگه‌دارنده هستند، ممکن است باعث بروز گرفتگی بینی شوند. اگر مرتب دچار گرفتگی و آبریزش بینی می‌شوید، بهتر است در حین خرید مواد غذایی به ترکیباتشان دقت بیشتری داشته باشید. به عقیده متخصصان فرانسوی، «تارترازین» یا E102 نوعی رنگ خوراکی است که ممکن است در برخی افراد باعث بروز پلیپ شود. «سولفیت‌ها» از دیگر افزودنی‌هایی هستند که باعث گرفتگی بینی مصرف‌کننده می‌شوند. علاوه بر اینها، ماده نگه‌دارنده «بنزوات سدیم» که کمتر مشهور است نیز منجر به کیپ و پر شدن بینی می‌شود. البته ممکن است مصرف مواد غذایی طبیعی مانند لبنیات، شکلات تلخ و ماهی نیز در بروز این مشکل نقش داشته باشد. به عقیده متخصصان وجود لاکتوز در شیر و محصولات لبنی یکی از عوامل ایجادکننده رینیت (گرفتگی بینی) و سینوزیت در بزرگسالان است. علاوه بر این، وجود مواد نگه‌دارنده در برخی از ماهی‌ها را مسئول گرفتگی بینی می‌دانند. به عقیده متخصصان گوش و حلق و بینی، الکل نیز باعث احتقان مخاط و کیپ‌ شدن بینی می‌شود.

مصرف برخی از داروها

مصرف برخی از داروها باعث بروز مشکل گرفتگی بینی می‌شود، از قبیل:‌

داروهای مربوط به عملکرد هورمون‌ها: ویاگرا، لِویترا و سیالیس جزو داروهایی هستند که برای برطرف‌کردن مشکل نعوظ در آقایان مصرف می‌شوند. این داروها در برخی از آقایان باعث پرخونی و گرفته‌شدن بینی می‌شوند. گرفتگی بینی ناشی از عوارض مصرف این داروها زودگذر و در عین حال شدید است. از دیگر داروهای هورمونی که باعث گرفتگی بینی می‌شود برخی از قرص‌های ضدبارداری قوی با دوز بسیار بالاست. البته درخصوص قرص‌های نسل دوم و قرص‌های پروژستیو این احتمال کم یا اصلا وجود ندارد.

آسپرین: این دارو بین افرادی که دچار مشکل تحمل نکردن آسپرین هستند باعث گرفتگی بینی می‌شود.

قرص‌های ضد فشارخون: تقریبا تمام داروهای ضدپرفشاری خون و بخصوص بتابلوکان‌ها (داروهای مسدّد گیرنده بتا) باعث کیپ و پر شدن بینی می‌شود. این داروها باعث گشاد شدن عروق در دستگاه گوارش می‌شود و غیرمستقیم باعث پرخونی و التهاب در مخاط بینی می‌شود. در نتیجه بینی مصرف‌کننده پر و کیپ می‌شود.

داروهای ضداحتقان: زمانی که در مصرف این داروها و قطره‌ها زیاده‌روی می‌شود، باعث کیپ‌شدن بینی می‌شود؛ چون در ابتدای مصرف بدن با کیپ‌ کردن مخاط بینی در برابر تاثیر دارو مقاومت می‌کند؛ در نتیجه استفاده زیاد از آنها برعکس عمل می‌کند و باعث تشدید مشکل می‌شود.

استرس یا احساسات قوی

وقتی فرد دچار احساسات و عواطف زیاد می‌شود و گریه می‌کند، لب‌ها حجیم و متورم ‌شده و بینی کیپ می‌شود، چون ارتباطاتی در ناحیه بینی، چشم‌ها و لثه‌ها وجود دارد و در نتیجه وقتی فرد دچار احساسات قوی می‌شود این سه منطقه عکس‌العمل نشان می‌دهد. استرس در این نوع گرفتگی بینی که «رینیت وازوموتور» (با علایمی مانند عطسه، آبریزش آبکی بینی) نام دارد، نقش زیادی ایفا می‌کند.

تغییرات آب‌ و هوا

تغییرات آب‌ و هوایی نیز در پر و کیپ ‌شدن یا آبریزش بینی بی‌تاثیر نیست. عبور از شرایط واچرخنده به شرایط کم‌فشار (low pressure) در مناطقی با آب‌وهوای معتدل باعث کیپ‌ شدن بینی می‌شود. علاوه بر این در اوضاع جوی ناپایدار، زمانی که ناگهان یک جبهه هوای گرم، جای یک جبهه هوای سرد را می‌گیرد، بیشتر افراد دچار آبریزش بینی می‌شوند تا گرفتگی بینی. در هر دو حالت، تغییرات آب‌ و هوایی باعث گرفتگی و آبریزش بینی می‌شود.

ترکیبات آسیب‌رسان در محل کار

نوع دیگری از گرفتگی بینی وجود دارد که در محل کار بروز می‌کند و به آن «رینیت شغلی» می‌گویند. در واقع تماس با ترکیبات حساسیت‌زا مانند رزین، پنبه نسوز یا آمیانت و گرد و خاک باعث بروز مشکل رینیت شغلی می‌شود. بهترین راه برای مقابله با این مشکل محافظت از مجاری تنفسی است. برای این کار لازم است ماسک بزنید و کمتر با این ترکیبات آلرژیک در تماس باشید.

سندرم بینی خالی

آیا تا به حال راجع به این سندرم شنیده‌اید؟ سندرم بینی خالی از سال‌های2007ـ 2006 شناخته شده است. به گفته دکتر حسام جهاندیده، جراح و متخصص گوش و حلق و بینی، سندرم بینی خالی معمولا به‌دنبال اقدامات جراحی تخریبی که بیشتر در گذشته یعنی حدود 30 یا 40 سال گذشته انجام می‌شده، دیده می‌شود؛ به‌دلیل این‌که در گذشته آشنایی کامل به نقش و جزئیات ساختارهای بینی وجود نداشت. در نتیجه برای مثال به قصد باز کردن بینی، شاخک‌های بینی (کورنه‌های بینی) برداشته می‌شد. در پی این اقدام مریض با وجود باز بودن حفره‌های بینی باز احساس گرفتگی بینی می‌کند. به علت این‌که گیرنده‌های هوا برداشته شده است و لایه طبیعی مخاط با همان کیفیت لازم وجود ندارد، بیمار با وجود داشتن بینی‌ای که از نظر ظاهری و آناتومیک فضای بازی دارد بشدت احساس گرفتگی بینی و تنگی‌نفس می‌کند. خوشبختانه هم‌اکنون این نوع شکایت از گرفتگی بینی کمتر دیده می‌شود، اما در صورت لزوم باید بافت داخلی بینی بازسازی شود که اقدامی دشوار است.

فاطمه مهدی‌پور / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)

منبع: Sante magazine و WebMD