از «سیب» بپرسید

دکتر محمدرضا وفا/ متخصص تغذیه

نخستین عاملی که تب را مهار می‌کند، شناسایی دقیق علت آن و آغاز درمان دارویی است. یکی از مشکلات تب بالا، افزایش غیرطبیعی سوخت و ساز بدن و اثرات منفی آن روی دستگاه اعصاب مرکزی است. این نکته بویژه درباره سالمندان و کودکان بسیار مهم است. یکی از درمان‌های سنتی که البته باید براساس اصول صحیح انجام شود، ‌پاشویه‌‌ است. به این نکته توجه کنید که اگر پاشویه با آب بسیار سرد و ناگهانی انجام شود، باعث افت ناگهانی تب و تشنج خواهد شد. بنابراین پاشویه باید بتدریج و با آب ولرم انجام شود تا بیمار دچار شوک نشود، اما درباره تغذیه سوال کردید. نخستین مساله در زمان تب، تامین آب مورد نیاز بدن است. به این دلیل که تب با تعرق همراه شود و مقدار زیادی از آب بدن از این طریق از دست برود. ضمن این که همراه با تنفس نیز مقداری از آب بدن از دست می‌رود.

با توجه به نکته‌ای که به آن اشاره شد، باید آب کافی از طریق مصرف مایعاتی مانند انواع آبمیوه تازه و آب در اختیار بدن قرار بگیرد. علاوه بر این که آبمیوه طبیعی سرشار از هیدرات کربن و ویتامین C است و همین امر به عملکرد بهتر دستگاه ایمنی کمک می‌کند. شیر یکی از نوشیدنی‌هایی است که از قدیم تصور بر این بود که نباید در زمان تب آن را نوشید، اما این باور نادرست است. شیر حاوی کلسیم، پروتئین، هیدرات کربن و کالری مناسب است. بنابراین نوشیدن آن برای بیمار بسیار هم مفید است، اما اگر احساس کردید با نوشیدن شیر گرم حالت تهوع به بیمار دست می‌دهد، یا آن را با موز، سیب و... طعم‌دار کنید یا به او شیر سرد بدهید.

اشاره شد که تب باعث افزایش غیرعادی سوخت و ساز بدن می‌شود. این مساله بیمار را گرسنه می‌کند و ذخایر غذایی او را از بین می‌برد. به همین دلیل بیمار باید سه وعده غذای مقوی و سالم دریافت کند. یکی از عوارض بیماری، بی‌اشتهایی است. بنابراین ممکن است در هر وعده مقدار غذای مصرفی کاهش یابد. بنابراین بهتر است از حجم هر وعده بکاهید و درعوض تعداد دفعات تغذیه را افزایش دهید.

سوپ رقیق و قابل‌هضم یکی دیگر از نیازهای فرد مبتلا به تب است. زیرا اولا نیاز غذایی بدن را تامین می‌کند و ثانیا به دلیل گرمایی که دارد، باعث بهبود عملکرد دستگاه گوارش و گرم‌شدن مجاری دستگاه گوارش می‌شود. بهتر است داخل سوپ گوشت، سیب‌زمینی، انواع سبزی تازه و هویج باشد. هر چه غذا مقوی و در عین ‌حال هضم و جذب آن راحت‌تر باشد، برای بیمار تب‌دار مناسب‌تر است.

درباره مصرف میوه‌ها، اگرچه رعایت تنوع بهترین توصیه است، مصرف مرکبات به دلیل ویتامین C موجود در آنها اولویت دارد. این ویتامین آنتی‌اکسیدانی قوی است و به عملکرد بیشتر و بهتر دستگاه ایمنی کمک می‌کند. کلم بروکلی، سیب‌زمینی آب‌پز، گوجه‌فرنگی، پیاز پخته، شلغم، لبو و... نیز مناسب است.

درباره مصرف انواع جوشانده و دمنوش نیز دقت کنید. زیرا بعضی از آنها ممکن است ‌هنگام تب اصلا سازگار با بدن نباشند. علاوه بر این که ممکن است مصرف آنها روی جذب داروها تاثیر منفی داشته باشد. بنابراین پیش از مصرف این قبیل نوشیدنی‌ها، حتما با متخصص تغذیه یا پزشک معالج فرزندتان مشورت کنید.

بهنوش ش. هستم؛ از تهران پیامک می‌زنم (09120000473). از یک هفته پیش، دچار سرماخوردگی شدیدی شده‌ام . برای درمان گلودردم، مصرف آنتی‌بیوتیک و برای کنترل تب، مصرف استامینوفن را شروع کردم، اما هنوز خوب نشده‌ام. می‌خواستم بدانم مصرف داروها را ادامه بدهم؟ آیا مصرف داروهایی که انتخاب کرده‌ام ممکن است عوارض جانبی داشته باشد؟

دکتر سیده‌مریم بهاری ساروی/ داروساز

نخست این که باید نوع سرماخوردگی شما مشخص شود. به این دلیل که در سرماخوردگی ویروسی، مصرف نوعی دارو و در دیگر سرماخوردگی‌ها و زکام مصرف نوع دیگری دارو نیاز است. در بعضی موارد نیز اصلا نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک برای درمان سرماخوردگی وجود ندارد. بنابراین اولین قدم، مراجعه به متخصص برای تشخیص بیماری شماست. این نکته بویژه وقتی همراه سرماخوردگی دچار تب شده‌اید، بسیار مهم است. به این دلیل که تب نشانه واکنش بدن است و نوعی نشانه و علامت است که باید دلیلش شناسایی شود.

اما درباره مصرف استامینوفن باید گفت‌ برخلاف تصور همگانی استامینوفن یکی از داروهایی است که براحتی ممکن است تاثیر منفی روی سلامت فرد داشته باشد و باید مطابق با تجویز متخصص مصرف شود. زیرا مصرف بی‌رویه آن ممکن است باعث ایجاد مدفوع سیاه یا اسهال شود. بنابراین استامینوفن نیز داروی بی‌ضرری نیست و نباید آن را بی‌رویه مصرف کرد.

برای هر نوع سرماخوردگی مصرف آنتی‌بیوتیک الزامی نیست و باید با تجویز متخصص این دارو مصرف شود. این دارو نیز عوارض خودش را دارد. برای مثال ‌ آموکسی‌سیلین‌ معمولا در دسترس‌ترین و اولین داروی مصرفی از گروه‌ آنتی‌بیوتیک‌ها در بین سرماخورده‌هاست‌ و مصرف خودسرانه این دارو زمینه‌ساز بروز مشکلاتی مانند تهوع، استفراغ، اسهال و حساسیت پوستی است. بنابراین مصرف داروها را قطع کنید و به متخصص مراجعه کنید تا اولا دلیل تب شما کاملا مشخص شود و ثانیا با درمان دارویی مناسب مشکل سرماخوردگی و تب شما برطرف شود. این نکته را نیز به خاطر بسپارید که مصرف هر نوع دارو بدون تجویز متخصص، اثرات سوئی بر بدن خواهد داشت. زیرا داروها باید در زمان مناسب، به مدت مشخص و با دوز معین مصرف شود.