رویکرد وزارت علوم تغییر می‌کند؟

طرح استیضاح وزیر علوم، چهار محور اصلی داشت که عبارت بودند از بحث بورسیه‌ها، انتقاد از گروه‌های سیاسی که برای ارزیابی عملکرد روسای دانشگاه‌ها اعزام می​شدند، برخی انتصابات و انتقاد از عملکرد وزیر علوم در قبال تحرکات سیاسی ضد انقلاب و ضد نظام برخی عناصر فعال در دانشگاه‌ها.

انتقاداتی هم که در هفته‌ها و ماه‌های اخیر از سوی نمایندگان متقاضی استیضاح مطرح می‌شد همگی حول و حوش همین مسائل بود و نمایندگان از برخی سیاسی کاری‌ها در وزارت علوم انتقاد داشتند و با وجود جلسات فراوانی که در این مدت میان نمایندگان و فرجی دانا برگزار شد، خواسته نماینده‌ها برآورده نشد تا این‌که نماینده‌ها راهی ‌جز استیضاح وزیر علوم برای رسیدن به خواسته​هایشان ندیدند و رای عدم اعتماد به فرجی دانا در حقیقت کارت قرمز مجلس به سیاست‌هایی بود که در زمان مسئولیت او در وزارت علوم به اجرا در آمد.

اما اکنون که ماجرای استیضاح وزیر علوم پایان یافته، همانطور که غلامعلی حدادعادل، نماینده تهران در مجلس به فارس گفته، نمایندگان در تعامل و همکاری صمیمانه با دولت کار را ادامه خواهند داد و البته باید دغدغه‌ها و حساسیت‌های نمایندگان مورد توجه دولت باشد.

سیدمرتضی حسینی، دبیر کمیسیون فرهنگی مجلس هم با بیان این‌که برکناری وزیر علوم، حاوی پیام‌های مهمی به دیگر اعضای کابینه و همچنین وزیر بعدی معرفی شده در این وزارتخانه بوده، اظهار کرد: با این استیضاح و عزل وزیر علوم مشخص شد که مجلس اصولگرا در اصول خود با هیچ کسی معامله نمی‌کند.

وی در گفت‌وگو با فارس تصریح کرد: وزیر بعدی باید بداند که اگر بخواهد از مجلس رأی اعتماد بگیرد باید فتنه‌گران را به دانشگاه راه نداده و عناصر مخالف و معارض انقلاب را در کرسی‌های دانشگاه به کار نگیرد.

محمدحسن آصفری، نماینده اراک هم در گفت‌وگو با تسنیم با بیان این‌که امروز شرایط در دانشگاه‌ ها به‌گونه‌ای است که باید از آرامش برخوردار باشد تا روند رو به رشد ارتقای سطح علمی در فضاهای آموزشی تداوم یابد، افزود: امروز سیاسی‌بازی و سیاسی کردن فضاهای دانشگاهی به صلاح روند رو به رشد علمی کشور نیست که سرپرست فعلی و نیز وزیر بعدی که به مجلس معرفی می‌شود و سکان هدایت این وزارتخانه را به عهده می‌گیرد، باید به آن توجه جدی داشته باشد.

با احتساب این سخنان نمایندگان، دولت باید به گونه‌ای کار را در دوران سرپرستی نجفی و معرفی وزیر جدید مدیریت کند که عملا به دغدغه‌های مجلس و نمایندگان مردم توجه نشان دهد، همچنین دولتی‌ها باید همانطور که رییس‌جمهور بارها تاکید کرده است به این نکته توجه داشته باشند که استیضاح، از ابزارهای نظارتی نمایندگان مردم بر وزیران است که باید به نتایج آن احترام گذاشت و از لجاجت‌های احتمالی برخی افراد در روند اصلاح امور جلوگیری کرد.

غیبت رییس‌جمهور در جلسه استیضاح

استیضاح وزیر علوم دیروز در شرایطی برگزار شد که رییس​جمهور، مطابق برنامه​ای که از قبل اعلام شده بود به اردبیل رفت و در اجتماع مردم این استان تاکید کرد در شرایطی که «وزیر دانشمند و مودب علوم» در مجلس برای استیضاح حضور یافته، دلش می​خواسته در کنار او باشد و با زبان صریح از «این دانشمند خدوم» حمایت کند.

اما هر حال این اتفاق نیفتاد و سیدرضا فرجی​دانا مجبور شد به همراه دو نفر از نمایندگان حامی، از خودش دفاع کند، اما این دفاعیات و حتی پادرمیانی رییس مجلس برای رفع اختلاف درباره برخی معاونان وزیر علوم هم جواب نداد و فرجی دانا در پایان این دفاعیات، از مجموع 270 رأی مأخوذه با 145 رأی موافق، 110 رأی مخالف و 15 رأی ممتنع نتوانست اعتماد دوباره نمایندگان را به دست بیاورد.

پس از رای عدم اعتماد نمایندگان به فرجی‌دانا، رییس‌جمهور در حکمی با قدردانی از زحمات وی، او را به عنوان مشاور رییس‌جمهور در امور علمی و آموزشی منصوب کرد.

روحانی: به رای مجلس احترام بگذاریم

رییس‌جمهور همچنین دیروز در جمع علما، فضلا و طلاب اردبیل با اشاره به استیضاح وزیر علوم از سوی مجلس، گفت: من می‌دانم وزیر علوم در میان بسیاری از دانشجویان و اساتید دانشگاه محبوب بود؛ نامه‌ها و طومارهای فراوانی در مقاطع مختلف مخصوصا مقطع استیضاح برای من ارسال شد؛ من از همه دانشجویان، اساتید و فرهیختگان می‌خواهم که به رای مجلس، همه احترام بگذاریم.

رییس‌جمهور اضافه کرد: درباره این‌که آیا می‌توان نحوه سخن گفتن، بحث کردن و طرح مطلب را از آنچه در جلسه استیضاح انجام شد بهتر کرد یا نه، در فرصتی دیگر صحبت می‌کنیم اما اصل استیضاح یک وزیر، طبق قانون اساسی جزو حقوق مجلس شورای اسلامی است.

رییس‌جمهور ادامه داد: رای اکثریت نمایندگان مجلس برای ما محترم است؛ بسیار این نکته برای من مهم است که تعامل دولت و مجلس و همصدا بودن این دو قوه ادامه داشته باشد.

اما در شرایطی که روحانی در سفر استانی بود فرجی دانا را در جلسه استیضاح، اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهور و برخی وزیران از جمله علی طیب‌نیا، عبدالرضا رحمانی‌فضلی، سید حسن قاضی‌زاده هاشمی، محمدجواد ظریف، محمود گودرزی، علی جنتی، بیژن نامدارزنگنه، علی‌اصغر فانی و برخی معاونان رییسجمهور از جمله مجید انصاری، علی‌اکبر صالحی، محمدباقر نوبخت، معصومه ابتکار و همچنین رییس بانک مرکزی همراهی کردند.

در جلسه دیروز ابتدا پنج نماینده از طرف استیضاح‌کنندگان به بیان دفاعیات خود از طرح استیضاح وزیر علوم پرداختند و سپس نوبت به وزیر علوم رسید اما او نیز بخشی از وقت خود را به دو نفر از نمایندگان حامی خود داد و پس از این دو نفر، خودش در سخنانی به انتقادهای نمایندگان استیضاح‌کننده پاسخ داد. یکی از بخش‌های جالب سخنان دیروز وزیر علوم، به مباحث مطرح درباره معاونان فرجی‌دانا اختصاص داشت.

نمایندگان استیضاح‌کننده با اعتقاد به این‌که برخی معاونان وزیر علوم در حوادث سال 88، عملکرد مناسبی نداشتند نسبت به حضور آنها در وزارت علوم انتقاد داشتند، اما فرجی‌دانا در صحبت‌های دیروز خود اعلام کرد که وزارت اطلاعات در پاسخ به استعلام وزارت علوم درباره این افراد، آنها را تائید کرده است.

با وجود این فرجی‌دانا گفت پاسخ استعلام وزارت علوم در مورد این افراد را به لاریجانی می‌دهد و حق خود را نیز در مورد این چند نفر مشخص به رییس مجلس تفویض می‌کند تا لاریجانی با توجه به دغدغه‌های نمایندگان و همچنین پاسخ استعلام از وزارت اطلاعات، در مورد ابقا یا برکناری این دو نفر تصمیم بگیرد.

رییس مجلس هم در پایان جلسه استیضاح دیروز و پیش از رای‌گیری از نمایندگان، با بیان این‌که وزارت اطلاعات غیر از یک نفر بقیه را تائید کرده است، خطاب به فرجی‌دانا اظهار کرد: چون شما مرا حکم قرار دادید، من از شما می‌خواهم به همه مواردی که در جلسه‌ای جمع‌بندی کردیم، پایبند باشید و یکی از آن موارد این بود که اگر چند نفر از این افراد جابه‌جا شوند ثلمه‌ای به عالم اسلام وارد نمی‌شود و فضا آرام‌تر می‌شود.

رییس مجلس ادامه داد: لذا اگر نظر من را می‌خواهید واقعا با جابه‌جایی این چند نفر مشکل حل و فضا آرام‌تر می‌شود.

لاریجانی بلافاصله پس از این اظهارات افزود: آقای جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور پیغام فرستادند که ما به نظر شما احترام می‌گذاریم و به آن عمل می‌کنیم.

اما با وجود این، حکمیت لاریجانی نتوانست نمایندگان منتقد را قانع کند که شاید دلیل آن همان‌طور که علاءالدین بروجردی، رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت دیرهنگام بودن این حکمیت بود.بروجردی در گفت‌وگو با ایرنا افزود: اگر این اقدام رییس مجلس دیروز انجام می‌شد، نتیجه جلسه امروز به شکل دیگری بود.

نبرد اسلایدها

اما در جلسه دیروز یکی دیگر از نکات قابل توجه، استفاده فراوان نمایندگان و همچنین فرجی‌دانا از اسلاید و فیلم و پاورپوینت بود و در حالی که نمایندگان موافق استیضاح از این فناوری‌ها برای انتقاد از عملکرد فرجی‌دانا بهره گرفتند او نیز در اسلایدهایی به دفاع از خود پرداخت.

فرجی‌دانا از اقدام برخی انتقادکنندگان در پخش فیلمی از یک بخش اظهارات وی در جلسه‌ای و حذف بخش دیگر آن، انتقاد کرد و آن را شیوه‌ای نادرست دانست و گفت: این نوع افشاگری‌ها از چه زمانی در مرام ما آمد و کجای دین ماست؟ دوستان می‌دانند که این افشاگری‌ها در ابتدای انقلاب برای چپی‌های کمونیست بود.

وی با بیان این‌که ما از بی‌اخلاقی‌ها طرفی نمی‌بندیم، تصریح کرد: چه کسی گفته افشاگری حلال است؟

وزیر علوم خاطرنشان کرد: فقط 25 درصد از اعضای هیات‌های سه‌نفره ناظر بر دانشگاه‌ها تغییر کرده و 75 درصد از آنها همچنان اعضای سابق هستند؛ در طول این مدت فقط 58 درصد از روسای دانشگاه‌ها تغییر کرده‌اند و نمی‌دانم چگونه می‌گویند به تشکل‌های آشوب‌طلب مجوز داده شده است؟

فرجی‌دانا گفت: آنچه که برای علم و فناوری در زمانی انجام می‌شود حتما در آن زمان به بار نمی‌نشیند و اگر خدای ناکرده اشتباه و خطایی در سیاستگذاری و فعالیت‌ها رخ دهد، بعضا ده‌ها سال بعد آثار آن نمایان می‌شود.

فرجی‌دانا با پخش اسلایدی درباره موضوع محوری کند شدن روند پیشرفت علمی کشور در طرح استیضاح تصریح کرد: براساس آمار سایت‌های فهرست‌کننده مقالات، ما به جای این‌که سهم مان یک درصد از تولید علم باشد ـ جمعیت ایران یک درصد از جمعیت جهان است ـ بحمدالله در هشت ماهه اول سال 2014 به 1.6 درصد رسیده است.

وی با بیان این‌که نمی‌توان این برداشت را داشت که این افزایش به دلیل عملکرد 9 ماهه وزارت علوم در دوره وزارتش بوده است، خاطرنشان کرد: یکی دو سال روند داوری این مقالات به طول انجامیده و از دو تا چهار سال قبل از آن نیز فرآیند تهیه این مقالات زمان برده است که نتیجه آن امروز مشخص می‌شود.

عضو کابینه تدبیر و امید تهیه مقالات علمی را فرآیندی دست‌کم شش‌ساله عنوان کرد و گفت: می‌خواهم نتیجه بگیرم آنچه که بنده دارم در صحنه آموزش عالی با آن دست و پنجه نرم می‌کنم نتیجه سیاست‌ها و عملکردهایی است که چهار تا شش سال قبل بعضا آغاز شده است.

وزیر علوم در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به انتقاد نمایندگان استیضاح‌کننده از برگزاری برخی جلسات در دانشگاه‌ها به برگزاری جلسات مشابه در سال‌های گذشته اشاره کرد و گفت: آیا آنچه در سال‌های گذشته برگزار شد یک تذکر هم دریافت کرده است؟

عضو کابینه تدبیر و امید با نشان دادن اسلاید دیگری به نمایندگان به مقایسه وضع اعتراضات دانشجویی طی سال‌های 1388 تا 1393 پرداخت و گفت: سال 1388 وضع ویژه‌ای بوده است؛ اگر کل اعتراضات دانشجویی را که اختلال ایجاد کرده است صد در نظر بگیریم، در نیمه اول سال 1392 این آمار 5 درصد بوده، در نیمه دوم سال 1392 به 4 درصد کاهش یافته و در نیمه اول سال 1393 فقط 3 درصد بوده است. آیا این اعتراضات روند افزایشی دارد؟

وی با بیان این‌که روند اعتراضات دانشجویی افزایشی نیست، تصریح کرد: شما می‌بینید نشاطی که در دانشگاه‌ها وجود دارد، دانشجویان را به سمت حرکت‌های ساختارشکنانه نمی‌برد.

فرجی‌دانا در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به نشریات دانشجویی گفت: با تمام این نشریات در هیات رسیدگی به تخلفات در صورت بروز مشکل برخورد خواهد شد. چرا باید نشریه‌ای را که 50 تا صد تیراژ دارد و خطایی انجام می‌دهد ملاک سیاه‌نمایی عرصه دانشگاه‌ها بدانند.

وی با اشاره به تغییر روسای برخی دانشگاه‌ها تاکید کرد: دولت تغییر کرده بود و تمامی دانشگاه‌ها بخصوص اعضای هیات علمی مطالبه حداکثری برای تغییر روسای خود داشتند. ما چگونه می‌توانستیم در آن زمان غیر از شنیدن حرف دوستان آرامش را به دانشگاه بیاوریم.

فرجی‌دانا با اشاره به انتقادها از برخی انتصابات در وزارت علوم گفت: این عزیزان که پس از طی فرآیند استعلامشان از وزارت اطلاعات مشخص شده مشکلی در دوران فتنه‌ای نداشته‌اند،اگر ببینند که بودن آنان در این مناصب بهانه‌ای برای ایجاد التهاب و انشقاق بین دو رکن نظام یعنی مجلس و دولت می‌شود، با طیب خاطر و در راستای ایجاد تفاهم و تعامل با خانه ملت حاضر به هرگونه گذشت و فداکاری خواهند بود.

وی اظهار کرد: حاضر به واگذاری اختیاراتم در تصمیم‌گیری برای موارد مطرح شده به رییس مجلس شورای اسلامی که از جنس دانشگاه می‌باشند، هستم تا ایشان حکم و قاضی بوده و نظر وی فصل‌الخطاب در این زمینه باشد.

اطلاع‌رسانی غلط، موجب سوءتفاهم شده است

فرجی‌دانا در بخش دوم اظهارات خود با اشاره به بحث بورسیه‌ها گفت: به نظر می‌رسد که عدم اطلاع‌رسانی صحیح موجب بسیاری از سوءتفاهم‌ها شده و پا می‌فشارم و امیدوارم در نیم ساعت باقیمانده از وقتم بتوانم برخی دغدغه‌های عزیزان را پاسخگو باشم.

وی اظهار کرد: در میان بورسیه‌ها 163 نفر بورس طبق آیین‌نامه ایثارگران، ستاد وزارت و دانشگاه‌هاست و 1080 نفر به مربیان اختصاص داشته و 729 نفر بورس خارج بوده‌اند.

فرجی‌دانا گفت: از مجموع 1860 بورس اعزام به خارج 1074 نفر از رشته علوم انسانی، 272 نفر فنی و مهندسی، 213 نفر علوم پایه، 218 نفر کشاورزی و 110 نفر رشته‌های هنر بودند.

فرجی‌دانا افزود: با نگاهی به رشته متوجه می‌شوید که اینها رشته‌هایی نیست که نیازی به اعزام به خارج داشته باشد. آیا ادبیات فارسی، فقه و حدیث، تاریخ انقلاب اسلامی ایران، مدرسی انقلاب اسلامی، نهج‌البلاغه و معارف اسلامی را باید به خارج اعزام کنیم؟

وی ادامه داد: در کشورمان 35 درصد از ظرفیت دوره‌های دکترای رشته‌های علوم انسانی هستند که از سه مزیت شامل ورود به دوره دکتری، پرداخت نکردن شهریه و ارائه حکم بورس و جذب استفاده می‌کنند.