حمل و نقل؛ بال شکسته گردشگری کشور

صنعت حمل و نقل و گردشگری به عنوان دو بال یک پرنده است که در صورت بروز هرگونه اشکال یا ناتوانی در آنها، پرنده از نعمت پریدن محروم و در نهایت فنا خواهد شد؛ بنابراین جای تردید نیست که آینده صنعت گردشگری و حمل و نقل در گوشه و کنار جهان به یکدیگر گره خورده و هرگونه رونق و توسعه در یکی از آنها، پویایی و گردش مالی را برای دیگری به ارمغان می‌آورد.

کارشناسان صنعت گردشگری درباره اهمیت توسعه حمل ونقل در کشورها برای رونق گردشگری می‌گویند: دسترسی آسان و ساده از طریق هوا، زمین و دریا به مناطق مختلف جهان باعث جابه‌جایی گسترده گردشگران می‌شود و هرچه این دسترسی آسان‌تر باشد، شاهد توسعه این صنعت و افزایش گردشگران از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر از دهکده جهانی خواهیم بود.

این گروه ضمن تاکید بر سرمایه‌گذاری هرچه بیشتر دولت‌ها در توسعه حمل و نقل برای به حرکت درآوردن چرخ اقتصاد گردشگری منطقه، می‌افزایند: براساس محاسبات، تقریبا 35 درصد هزینه‌های سفر مربوط به هزینه جابه‌جایی یا همان حمل و نقل مسافران است. اگر کشورهای گردشگرپذیر این هزینه را با سرمایه‌گذاری و ابتکار عمل کاهش دهند بدون تردید شاهد حضور گسترده گردشگران خواهند بود.

این در حالی است که کشور ما با توجه به تمام جاذبه هایش برای گردشگران داخلی و خارجی هنوز به اهمیت توسعه صنعت حمل و نقل در گردشگری توجه نکرده و درگیر ساخت و توسعه اقامتگاه‌ها یا تعیین بازارهای هدف در کشورهای دیگر است.

محمد حسن کرمانی، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات جهانگردی و مسافرت هوایی ایران در این زمینه می‌گوید: به طور کلی حمل و نقل در صنعت گردشگری به سه طریق هوایی، زمینی و دریایی به ترتیب اولویت صورت می‌گیرد. کشوری که بتواند از هر سه منظر به توسعه گردشگری خود توجه کند، در واقع توانسته حجم گسترده‌ای از گردشگران را به سمت دیدنی‌های خود جذب کند. اما ظاهرا بسیاری از مسئولان ذی‌ربط به این موضوع واقف نیستند که قبل از این‌که بخواهیم برای ورود گردشگران سرمایه‌گذاری کنیم و آنها را به دیدن ایران فرابخوانیم، باید زمینه دسترسی آسان این گروه به همان دیدنی‌ها را فراهم کنیم. ظاهرا در ایران سازمان گردشگری و وزارت راه هرکدام جداگانه برای کارشان تصمیم گیری می‌کنند، حال آن‌که منافع هر دو سازمان و نهاد به یکدیگر گره خورده و باید با همکاری هرچه بیشتر کشتی گردشگری ایران را به سرمنزل مقصود برسانند.

این فعال بخش خصوصی در گردشگری با اشاره به جایگاه ویژه حمل و نقل هوایی در صادرات نامرئی می‌افزاید: با توجه به بعد مسافت و البته نگرش تازه سرزمین‌های گردشگرپذیر به بازارهای هدف در قاره‌های دیگر، جای تردید نیست که صنعت حمل و نقل هوایی یکی از اصلی ترین ارکان توسعه گردشگری در مناطق مختلف جهان است و هر کشوری بتواند در این زمینه سرمایه‌گذاری مناسبی انجام دهد، در واقع برنده میدان است؛ هرچند نباید از راه‌های زمینی و دریایی غافل بمانیم. تورگردانان بزرگ و البته گردشگران به دنبال دسترسی امن، ارزان و البته سریع به مقاصد گردشگری خود هستند که لزوما حمل ونقل هوایی نیاز آنها نیست.

بنابراین اگر کشوری مثل ایران بتواند در صنعت حمل و نقل و در راس آنها حمل و نقل هوایی خود سرمایه‌گذاری مناسب و دقیقی انجام دهد و امکان حضور و رقابت گسترده شرکت‌های مختلف را در بازار گردشگری خود فراهم کند، شاهد رونق دوچندان صنعت گردشگری در منطقه خواهیم بود.

رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات جهانگردی و مسافرت هوایی ایران تصریح کرد: همه واقفیم گردشگری فقط از طریق توسعه حمل و نقل هوایی رونق نخواهد یافت، بلکه وقتی نظر گردشگر به جاذبه‌های گردشگری ایران جلب و از مرزهای هوایی وارد کشورمان شد، باید بتوانیم جریان حرکت آنها را برای دسترسی ایمن، آسان و ارزان به آثار تاریخی و جاذبه‌های تفریحی کشور فراهم کنیم. این دقیقا نکته‌ای است که از آن غافلیم، برای مثال همه مسئولان از برنامه‌های خود برای ورود گردشگران به ایران سخن می‌گویند، حال آن‌که هیچ برنامه‌ای برای انتقال آنها داخل مرزهای کشورمان ندارند.در همین حال دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی می‌گوید: جای تردید نیست تحریم‌های یکجانبه غرب علیه ایران تاکنون باعث ایجاد نقاط ضعفی در صنعت حمل و نقل هوایی کشورمان شده است، اما معضل اصلی کنونی این نیست، بلکه سیاست‌های دستوری در این صنعت بوده که مانع پیشرفت و توسعه آن بوده است.

حمید غوابش به اجرای اصل 44 قانون اساسی در این زمینه اشاره می‌کند و می‌افزاید: اگر بتوانیم صنعت حمل و نقل هوایی را از زیر چتر مدیریت دولتی خارج کنیم شاهد رونق و توسعه خواهیم بود؛ زیرا علاوه بر بخش خصوصی، سرمایه‌گذاران خارجی نیز می‌توانند دراین زمینه ورود کنند. اما نکته اساسی این است که همه مسئولان و البته دست اندرکاران گردشگری، صنعت حمل و نقل هوایی را اولین چالش توسعه گردشگری عنوان می‌کنند در حالی که هنوز راه‌های دیگری برای ورودگردشگران به کشورمان باقی مانده که به آنها هیچ توجهی نشده است.

وی با اشاره به توسعه حمل و نقل ریلی در ایران می‌گوید: با توجه به امکانات اتصال شبکه ریلی کشورمان با همسایگان شمالی و غربی، به بازارهای هدف بسیار مناسبی دست خواهیم یافت. به عنوان مثال می‌توانیم از طریق خاک ترکیه به بازار گردشگری اروپا وارد شویم؛ زیرا شبکه ریلی ترکیه به بسیاری از کشورهای اروپایی متصل است.

دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با اشاره به طرح جدیدی که برای انتقال گردشگران ارائه شده، می‌گوید: این اتفاق خجسته‌ای است که گردشگران با استفاده از امکانات حمل و نقل ریلی وارد خاک ایران باستانی می‌شوند. باید آن را حمایت کرد چون حمل و نقل ریلی یکی از ارزان ترین روش‌های سفر و البته پرمخاطب ترین در بسیاری از کشورهاست. بنابراین نباید صرفا از طریق حمل و نقل هوایی انتظار معجزه در صنعت گردشگری داشت. باید تمامی روش‌های حمل و نقل را به موازات یکدیگر توسعه داد تا در نهایت شاهد رونق اقتصاد گردشگری‌مان باشیم.

از سوی دیگر، ‌یکی از فعالان بخش خصوصی در حوزه گردشگری با اشاره به کمبود ناوگان حمل و نقل ریلی و جاده‌ای کشورمان می‌گوید: اگر با کمی دقت و ریزبینی به صنعت حمل و نقل زمینی کشورمان نگاه کنیم درمی‌یابیم در دو بخش ریلی و جاده‌ای در زمان پیک سفر جوابگوی ظرفیت جابه‌جایی گردشگران داخلی نیست چه رسد به پذیرایی از گردشگران خارجی. گرچه طی سال‌های اخیر در ناوگان اتوبوس‌های برون شهری اتفاقاتی صورت گرفته اما هنوز این تغییرات کافی نبوده و نیازمند اصلاح مدیریت و البته حضور گسترده شرکت‌های خصوصی در این زمینه هستیم.

کرمانی به مرزهای آبی کشورمان اشاره می‌کند و می‌افزاید: تمام دست اندرکاران صنعت گردشگری معتقدند حمل و نقل دریایی یکی از ارزان‌ترین روش‌های سفر و توسعه گردشگری در کشورهای مختلف و دارای مرزهای آبی است، به صورتی که برخی کشورها با سرمایه‌گذاری‌های دقیق و هدفمند توانسته‌اند مسیر انتقال گردشگران را به سمت دیدنی‌های خود تغییر دهند اما ایران با توجه به صدها کیلومتر مرزهای مستعد آبی در شمال و جنوب کشور که به بازارهای هدف گردشگری مناسبی هم دسترسی دارد، هنوز اندرخم یک کوچه است. این در حالی است که همسایگان جنوبی ایران با استفاده از این امکانات و سرمایه‌گذاری‌های گسترده نظر بسیاری از شرکت‌های عظیم حمل و نقل دریایی را به خود جلب کرده‌اند، برای نمونه امارات طی سال 2013 فقط از طریق مرزهای آبی خود پذیرای حدود سه میلیون گردشگر بوده است.

به هر حال امید است مسئولان گردشگری و دست‌اندرکاران توسعه شبکه حمل و نقل کشورمان به اشتراک نظر رسیده و با توجه به اهمیت این حلقه مفقوده در صادرات نامرئی ایران باستانی، زمینه ساز توسعه هر دو حوزه باشند. (ضمیمه چمدان)