موتورسیکلت‌های برقی به کلانشهرها می​آید

این در حالی است که با استاندارد کردن این وسیله می‌توان مرکبی ساخت که در خدمت جامعه باشد. برای نمونه این روزها بحث استفاده از موتورسیکلت‌های برقی مطرح شده و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز ماموریت پیدا کرده در شش ماه آینده برنامه‌اش را برای حذف موتورسیکلت‌های بنزینی و جایگزینی آنها ارائه کند. باید از مسئولان خواست با جدیت بیشتری این ماجرا را دنبال کنند تا به این وسیله بتوان از هزینه‌هایی مانند بیماری، مرگ و میر و حوادث که به دلیل وجود موتورسیکلت‌های غیراستاندارد به کشور تحمیل می‌شود، کم کرد.

استفاده از موتورسیکلت در کشورهای پیشرفته راه و رسم دیگری دارد و کمتر پیش می‌آید یک موتورسیکلت وسیله درآمد و نان‌آور خانواده‌ای باشد که با آن مسافرکشی یا باربری کنند. درواقع در کشورهای اروپایی موتورسیکلت‌های بنزینی وسیله‌ای تفریحی است و خیلی به کار گرفته نمی‌شود که آلودگی آن نفس شهروندان را بند بیاورد.

این در حالی است که در کشورمان نیز تولیدکنندگان موتورسیکلت ملزم به رعایت استاندارد یورو 3 هستند، اما نکته اینجاست که این استاندارد جوابگوی حجم بالای موتورسیکلت‌هایی که در کلانشهرهای کشورمان تردد می‌کنند، نیست.

افزون بر این باید تاکید کرد استاندارد یورو3 استاندارد سختگیرانه‌ای برای تولیدکنندگان موتورسیکلت نیست، چون کارخانه‌های موتورسیکلت‌سازی با کمی تغییر در کاربراتور محصولاتشان می‌توانند آن را به دست بیاورند.

بنابراین موتورهای بنزنی باید انژکتوری شده و به کاتالیست مجهز شوند، این در حالی است که خیلی از کشورهای دنیا تولید موتور‌های برقی را در دستور کار خود قرار داده‌اند.یوسف رشیدی، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: براساس مصوبه هفدهم اردیبهشت 1393 وزارت صنایع مکلف شده برنامه‌های لازم برای تولید موتورسیکلت‌های برقی را ارائه کند.

وی ادامه می‌دهد: سازمان حفاظت محیط‌زیست در این رابطه فقط سیاستگذاری می‌کند. افزون بر این باید مشوق‌هایی برای استفاده از موتورسیکلت‌های برقی در نظر گرفت و محدودیت‌هایی نیز برای موتورسیکلت‌های بنزینی ایجاد کرد.

میانگین 15 گرم آلودگی در هر کیلومتر

موتورسیکلت‌هایی که در کشورمان تولید یا مونتاژ می‌شود، کاربراتوری هستند به همین دلیل در بیشتر آنها نسبت هوا به سوخت درست تنظیم نشده و حجم زیادی مونواکسیدکربن و ذرات معلق تولید می‌کنند.

وحید حسینی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: موتورسیکلت‌های کشور کاربراتوری هستند و موتورهایشان ساخت چین و بی‌کیفیت است، به همین دلیل در این موتورسیکلت‌ها نسبت هوا به سوخت درست تنظیم نشده و آلودگی زیادی ایجاد می‌شود.او ادامه می‌دهد: به‌طور متوسط موتورسیکلت‌های کشور به ازای هر کیلومتر پیمایش حدود 15 گرم آلودگی ایجاد می‌کنند، زیرا در بررسی‌ها مشخص شده موتورسیکلت‌های ساخت داخل در هر کیلومتر بین 12 تا 22 گرم آلودگی تولید می‌کنند.این در حالی است که با مقایسه تولید آلودگی خودرو‌ها با موتورسیکلت‌ها می‌توان پی برد که موتورسیکلت‌های غیراستاندارد سهم زیادی در آلودگی هوای کشور دارند. برای نمونه اکنون خودرویی با استاندارد یورو2 در هرکیلومتر 2.7 گرم آلودگی تولید می‌کند.

معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران نیز درباره آلودگی‌های موتورسیکلت‌ها تاکید می‌کند: موتورسیکلت‌های بنزینی تا هشت برابر خودروهایی با استاندارد یورو2 آلودگی تولید می‌کنند، بنابراین تولید موتورهای برقی ضرورت جامعه است.

جالب‌تر این‌که در کشورمان آمار درستی از موتورسیکلت‌ها وجود ندارد. حسینی دراین‌باره یادآور می‌شود: از پلیس راهور در این‌باره از 800 هزار موتورسیکلت تا سه میلیون دستگاه شنیده‌ام، تقریبا رشته کار از دستشان خارج شده، چون اکنون تعدادی موتورسیکلت نیز بدون پلاک در شهرها تردد می‌کند. افزون بر این نقل و انتقال این وسایل نیز بدرستی ثبت نمی‌شود.

ذرات معلق و مرگبار

غیراستاندارد بودن موتورسیکلت‌هایی که در کشور تردد می‌کنند سبب شده این وسایل سهمی نیز در تولید ذرات معلق داشته باشند، هرچند عمده آلودگی موتورسیکلت‌ها منواکسیدکربن است، اما احتراقی که این حجم منواکسیدکربن تولید می‌کند به طور حتم ذرات معلق نیز به همراه دارد، نکته اینجاست که موتورسیکلت‌های غیراستاندارد ذرات ریزی تولید می‌کنند که ‌خطرناک‌تر از ذرات بزرگ است، چون ذرات ریز می‌تواند تا عمق ریه شهروندان نفوذ کند.

موتورسیکلت‌ها سهم عمده‌ای نیز در آلودگی صوتی تهران دارند. این وسایل حدود 90 دسی‌بل صدا تولید می‌کنند و به دلیل این که تجهیزات کنترل صدایی نیز در اگزوز آنها نصب نمی‌شود، تمام صدای موتورشان وارد محیط می‌شود.

به نظر می‌رسد برای کاستن آسیب‌های موتورسیکلت‌های غیراستاندارد باید جذابیت استفاده از آنها را از بین برد، زیرا به این شکل تولید‌کنندگان نیز تشویق به تولید وسیله نقلیه پاک می‌شوند. نباید فراموش کرد علت اصلی این‌که موتورسیکلت در کشور ارزان و در دسترس است، نبود سیستم نظارت دقیق است، چون در کشورهای پیشرفته موتورسیلکت‌های حدود 125 سی‌سی انژکتوری بوده و تولیدکنندگان موظف هستند در اگزوز محصولاتشان کاتالیست نصب کنند. البته نباید فراموش کرد قیمت چنین محصول استانداردی حدود 4000 دلار تمام است، اما چنین هزینه‌ای در برابر سلامت شهروندان اصلا به چشم نمی‌آید.متاسفانه در کشور ما تولیدکنندگان بیشتر به فکر پایین آوردن قیمت و بالا بردن فروش هستند، به همین دلیل سلامت انسان‌ها اولویت ندارد.

موتور برقی به جای بنزینی

هادی حسینی، عضو کمیسیون صنایع مجلس نیز در گفت‌و‌گو با جام‌جم تاکید می‌کند: موضوع واردات موتورهای برقی و تجهیزات آن باید به گونه‌ای باشد که به حوزه اشتغال در کشور آسیب نزند، در واقع باید به جای موتور و تجهیزات، فناوری ساخت آنها را به کشور وارد کنیم.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز یادآور شد: در کشورمان حجم زیادی موتورسیکلت وجود دارد که بیشتر مردم برای کسب درآمد از آن استفاده می‌کنند. بنابراین استاندارد موتورسیکلت‌ها در کشورمان باید بهتر و سختگیرانه‌ترشود، اما باید شرایطی ایجاد کرد که این قشر از جامعه بیشتر از این آسیب نبینند.

برای اجرایی شدن طرح حذف موتورسیکلت‌های بنزینی به نظر می‌رسد، مسئولان کشور باید تصمیم قطعی بگیرند، زیرا به دلایل مختلفی مانند نبود تکنولوژی و هزینه‌بر بودن، تاکنون تولید موتور برقی در کشور راه به جایی نبرده است.

افزون بر این باتری این موتورسیکلت‌ها اغلب لیتیومی است و در کشورمان منابع تولید آن وجود ندارد.

وی ادامه می‌دهد: موتورسیکلت‌های برقی خیلی گران‌تر از نوع بنزینی است، زیرا موتوری برای تردد در شهر تهران مناسب است که حداقل سه کیلووات توان داشته باشد و این در حالی است که قیمت موتورسیکلتی با چنین ویژگی در بازارهای جهانی حداقل 3000 دلار است.

حسینی یاد‌آور می‌شود: در شهرداری تهران برنامه‌ای برای ناوگان موتورهای برقی داریم به این شکل که در بلندمدت قرار است تردد موتورهای بنزینی در محدوده طرح ترافیک ممنوع شود، چنانچه این اتفاق بیفتد موتور بنزینی جذابیت خود را از دست داده و به این شکل سازندگان نیز تشویق می‌شوند موتور برقی تولید کنند.

اکنون مسئولان این طرح با مجموعه‌ای از بانک‌ها در حال مذاکره هستند تا به خریداران موتورسیکلت‌های برقی تسهیلات کم‌بهره و بلند‌مدت بدهند.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران عنوان می‌کند: گران بودن موتورسیکلت‌های برقی به دلیل قیمت باتری آنهاست و با توجه به نظر کارشناسان می‌توان نتیجه گرفت، قیمت موتورسیکلت‌های برقی در کشور حداقل حدود ده میلیون تومان تمام شود.

حسینی درباره ویژگی‌های موتورسیکلتی با این قیمت می‌گوید: کارشناسان ما برای پایین آوردن هزینه حداقل مشخصات را در نظر گرفته‌اند، یعنی باید 3000 وات به بالا بوده و توانایی حرکت در شیب 5 درصد را داشته باشند، این موتورها قدرتشان خیلی کمتر از موتورهای 125 سی‌سی بنزینی است و حداکثر سرعتشان به 80 کیلومتر در ساعت می‌رسد.به نظر می‌رسد چنین موتورسیکلتی با یک‌بار شارژ شدن بتواند حدود صد کیلومتر پیمایش داشته باشد. درباره نحوه شارژ چنین موتور‌هایی باید گفت انواع و اقسام شارژر برای این نوع موتورسیکلت‌ها وجود دارد مانند شارژرهای کند که با برق منازل قابل استفاده است، اما شارژرهای سریع نیز وجود دارد که به برق مستقیم نیاز دارد، البته شارژر‌های سریع، گران بوده و قادرند در 30 دقیقه باتری را شارژ کنند.

بنابراین آماده کردن زیرساخت‌ها نیز در کنار تولید موتورهای برقی باید مورد توجه قرار بگیرد، زیرا اگر خدمات مناسبی به صاحبان موتورسیکلت‌های برقی ارائه نشود، نمی‌توان جذابیت موتورهای آلاینده را از بین برد.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران تصریح می‌کند: اکنون باید تکلیف میزان تسهیلات و کمک‌های شهرداری مشخص شود تا بتوان وارد​​عمل شد.

لزوم سبد سوخت مناسب

حمیدرضا فولادگر، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز با اشاره به این‌که بتازگی بازدیدی از مرکز تحقیقات موتور شرکت ایران خودرو داشته و در این مرکز پروژه موتور برقی در دست اقدام است، به جام‌جم می‌گوید: برای این کار زیرساخت‌ها هنوز آماده نیست، بنابراین بهتر است از موتورهای دوگانه سوز بنزینی ـ برقی استفاده کرد.

فولادگر عنوان می‌کند: البته باید برای تولید موتورهای دیزلی نیز دست به کار شد، زیرا در کشورهای اروپایی اکنون نیمی از خودروها دیزلی بوده و استاندارد یورو 5 دارند.

نکته اینجاست که مسئولان باید سبد سوختی را تعریف کنند که علاوه بر سوخت‌های فسیلی سوخت‌های پاک مانند برق را نیز شامل شود.

افزون بر این تا زمانی که سرمایه‌گذاران در این بخش حمایت نشوند، نمی‌توان انتظار داشت چنین طرح‌هایی از مرحله تحقیق خارج شده و به مرحله اجرا برسد، بنابراین دولت و شهرداری‌ها باید با جدیت بیشتری این هدف را دنبال کنند. برای نمونه باید مقدمات محدود شدن تردد موتورهای بنزینی در مرکز شهر آماده شده و پلاک کردن موتورسیکلت‌های کاربراتوری متوقف شود. علاوه بر این هر چند موتورسیکلت وسیله‌ای برای امرار معاش نیست، اما نباید فراموش کرد عده زیادی در کلانشهرها با استفاده از این وسیله امرار معاش می‌کنند، بنابراین باید تسیهلات ویژه‌ای برای جایگزینی موتورسیکلت این افراد در نظر گرفت.

مهدی آیینی ‌/ ‌گروه جامعه