دغدغه‌ای به نام جوش صورت

جام جم سرا: زمانی پوست آکنه می‌زند که فولیکول‌های مو توسط چربی و سلول‌های مرده پوست مسدود می‌شود. این جوش‌ها بیشتر در نواحی صورت، گردن، قفسه سینه، ناحیه پشت و شانه‌ها دیده می‌شود که بالاترین فعالیت غدد چربی را دارند. آکنه بیشتر به دو شکل ضایعات التهابی و ضایعات غیرالتهابی دیده می‌شود.

در نوع غیرالتهابی معمولا جوش‌های سرسفید یا شیری و سرسیاه ظاهر می‌شوند که دلیل آن مسدود شدن منافذ فولیکول‌های مو با ترشحات چربی، سلول‌های مرده پوست و باکتری‌هاست.

ضایعات التهابی پوست از دیگر مشکلاتی است که معمولا به شکل‌های مختلف مشاهده می‌شود:

• دمل یا جوش چرکین برآمدگی کوچک برجسته‌ای است که همان التهاب و عفونت در فولیکول‌های مو است. دمل‌ها اغلب قرمز و حساس هستند.

• جوش چرکی برآمدگی قرمز و حساسی است که نوک آن به رنگ سفید دیده می‌شود.

• غده چرکی برآمدگی بزرگ، سفت و دردناکی است که زیر سطح پوست ظاهر می‌شود. این نوع جوش با ایجاد ترشحات عمیق در فولیکول مو ایجاد می‌شود.

• کیست برآمدگی دردناک و چرکینی است که زیر سطح پوست پدیدار می‌شود که جای آن ماندگار است.

عوامل تشدیدکننده جوش‌ صورت

معمولا در برهه‌های مختلف زمانی ممکن است تعداد و شدت جوش‌های صورت افزایش یابد. یکی از دلایل ازدیاد جوش صورت، تغییرات هورمونی است. آندروژن، هورمونی است که در پسران و دختران در سنین بلوغ افزایش یافته و باعث بزرگی غدد چربی و در نتیجه زیاد شدن چربی‌های پوست می‌شود. تغییرات هورمونی ایجاد شده در دوران بارداری و استفاده از قرص‌های جلوگیری از بارداری که به طور خوراکی مصرف می‌شوند نیز روی مقدار تولید چربی پوست اثر مستقیم دارد و ممکن است در این زمان‌ها صورت فرد جوش‌های زیادی بزند.

همچنین استفاده از برخی داروهای خاص شامل کورتیکواستروئیدها، داروهای هورمونی آندروژن یا قرص‌های خوراکی جلوگیری از بارداری می‌تواند روی میزان تولید چربی پوست اثر داشته باشد.

علاوه بر این، مصرف برخی مواد غذایی مانند فرآورده‌های لبنی، غذاهای سرشار از کربوهیدرات‌ها مانند نان و چیپس که باعث افزایش قند خون می‌شود، ممکن است از عوامل تشدید آکنه باشد. برخلاف تصور بسیاری از مردم، غذاهای چرب، کاکائو و شکلات هرگز تاثیری روی بروز جوش‌های صورت ندارد یا اثر بسیار ناچیزی دارد.

جوش‌های صورت چگونه فروکش می‌کند؟

نوع درمان آکنه به شدت جوش‌ها بستگی دارد. برخی پزشکان با توجه به نوع جوش‌های ایجاد شده که به خفیف، متوسط و شدید طبقه‌بندی می‌شوند، از درمان‌های مختلف و حتی ترکیبی از درمان‌ها استفاده می‌کنند. در درمان آکنه از روش‌های کاهش تولید چربی، تسریع تجدید سلول‌های پوستی، مبارزه با عفونت‌های باکتریایی و کاهش عفونت‌ها استفاده می‌کنند. البته این روش‌ها کمی زمانبر بوده و حداقل تا هشت هفته نباید انتظار نتیجه مطلوب از درمان داشت. در مراحل اولیه درمان، ابتدا تا مدتی مشکلات پوست تشدید و سپس مراحل بهبودی آغاز می‌شود.

در موارد خفیف که همان جوش‌های سر سیاه و سر سفید هستند، شست‌وشو با آب گرم و صابون ملایم و استفاده از برخی داروهای تجویزی که حتما باید پزشک تجویز کند، پیشنهاد می‌شود. در صورتی که این راهکارها موثر نباشد، پزشک لوسیون‌ها و کرم‌های دیگری را تجویز می‌کند. گاه نیز از لوسین‌های آنتی‌بیوتیکی برای درمان آکنه استفاده می‌شود.

ولی گاهی آکنه‌ها شدت بیشتری داشته و باید از داروهای قوی‌تر یا ترکیبی استفاده کرد. در عارضه‌هایی مانند غده‌های چرکی و کیست‌ها که احتمال به جا ماندن اسکار یا جای جوش بیشتر است، پزشک از آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی برای تسریع در درمان استفاده می‌کند. اما معمولا ترکیبی از داروها برای چنین جوش‌هایی به کار می‌رود که از این میان می‌توان به تخلیه جوش‌ها و کیست‌های چرکی توسط پزشک، استفاده از ژل، کرم و لوسیون‌های آنتی‌بیوتیکی، آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی و برخی داروهای تجویزی توسط پزشک اشاره کرد. به طور کلی استفاده از داروهای تجویزی توسط پزشک بازسازی سلول‌های پوست را سرعت بخشیده و از انسداد فولیکول‌های پوست جلوگیری می‌کند.

استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی در آکنه‌های متوسط تا شدید به مدت کوتاه باکتری‌ها را کاهش داده و با التهاب جوش‌ها مقابله می‌کند. ولی به دلیل مقاومت بدن نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها، پزشکان فقط تا مدت بهبود آکنه آن را تجویز می‌کنند. در کیست‌های عمیق معمولا آنتی‌بیوتیک‌ها موثر نیست و پزشکان داروهایی را موسوم به ایزوترتینوئین در قالب کپسول خوراکی به کار می‌برند که اغلب در موارد آکنه‌های شدید کاربرد دارد. در مواردی که روش‌های دارویی جوابگو نباشد، درمان‌های لیزری مورد استفاده قرار می‌گیرد که بدون آسیب به سطح پوست، لایه‌های عمقی‌تری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. لیزردرمانی به غدد چربی آسیب وارد کرده و باعث می‌شود چربی کمتری تولید کنند. نوردرمانی نیز باکتری‌های تولیدکننده التهاب آکنه‌های پوست صورت را هدف قرار می‌دهد. بافت پوست صورت به کمک این روش‌ها بهبود یافته و اسکارها و جای جوش‌ها کاهش می‌یابند.

جای جوش را چگونه از بین ببریم؟

شایع‌ترین شکایت‌هایی که اغلب افراد دارند از اسکار یا جای جوش است. پزشکان اغلب برای از بین بردن جای جوش‌ها از برخی روش‌ها مانند لایه‌برداری‌های شیمیایی و میکرودرم استفاده می‌کنند که طی آن لایه‌های سطحی پوست برداشته شده و خطوط ظریف روی پوست، آسیب ناشی از اشعه آفتاب و جاهای خفیف جوش صورت از بین می‌رود. علاوه بر این، استفاده از مواد پرکننده فرورفتگی‌های جای جوش، نوردرمانی شدید و لایه‌برداری با لیزر نیز در درمان موثر است.

پزشکان معمولا از کلاژن یا چربی به عنوان ماده تزریقی زیر پوست و داخل جای جوش‌ها استفاده می‌کنند تا فرورفتگی‌ها پر شده و پوست از حالت افتادگی خارج شود. البته اثر این روش درمانی موقتی است و بیمار باید مرتب این تزریق را تکرار کند.

لایه‌بردارهای شیمیایی شامل استفاده از اسیدهایی با قدرت بالا هستند که برای برداشتن لایه خارجی پوست و کاهش جای جوش‌های عمیق‌تر به کار می‌رود. برخی لایه‌بردارهای قوی‌تر به منظور لایه‌برداری عمیق‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از پوست خود مراقبت کنید

پزشکان همواره توصیه می‌کنند برای پیشگیری از بروز جوش‌های صورت و نیز کنترل آنها باید در طول روز از پوست خود مراقبت و اصول بهداشتی را رعایت کنید.

• شست‌وشوی نواحی دارای آکنه با یک ماده شست‌وشودهنده ملایم، بهترین توصیه به افرادی است که از جوش صورت رنج می‌برند. استفاده از مواد شوینده قوی و لایه‌بردار فقط باعث حساسیت و آزار پوست شده و ممکن است مشکل را دوچندان کند.

• برای شست‌وشوی صورت و از بین بردن چربی‌های اضافی پوست از لوسیون‌های مخصوص آکنه استفاده کنید که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد.

• تا جایی که می‌توانید از مواد محرک پوست دوری کنید. پرهیز از مصرف مواد آرایشی چرب، ضدآفتاب‌های چرب، محصولات حالت‌دهنده مو یا پوشاننده جوش‌ها، شرایط بد را بهبود می‌بخشد. اگر پوست حساسی دارید، حتما برای محافظت از آن در برابر نور آفتاب از ضدآفتاب‌های فاقد چربی استفاده کنید که منافذ پوست را نیز مسدود نکند.

• از تماس‌های پوستی خودداری کنید. قرار گرفتن موها، دست‌ها و وسایلی مانند تلفن روی صورت باید تا حد امکان محدود شود. پوشیدن لباس‌های تنگ یا کلاه مشکل را دو چندان کرده و در صورت تعریق آن را تشدید می‌کند و در نتیجه تعریق، آلودگی و چربی‌ها را جذب جوش‌های صورت کرده و به بروز آکنه منجر می‌شود.

• از فشردن و ترکاندن جوش‌های چرکی خودداری کنید. این کار باعث بروز عفونت و باقی ماندن جای آن روی صورت می‌شود و در نتیجه نیاز به روش‌های دشوارتر و تهاجمی‌تری برای درمان احساس می‌شود.

• استفاده از ژل‌های حاوی 5 درصد روغن درخت چای به اندازه لوسیون‌های درمانی در بهبود جوش‌ها موثر است ولی روند درمان کندتری دارد.

• اسیدهای طبیعی آلفا هیدروکسید موجود در مواد غذایی از قبیل میوه‌های گرد، سیب و انگور به دفع سلول‌های مرده پوست کمک کرده و استفاده موضعی از آنها انسداد منافذ را از بین می‌برد و جای جوش را بهبود می‌بخشد.

• مصرف مکمل روی نیز نقش بسیار مؤثری در بهبود و کاهش التهاب‌های پوستی و جوش‌ها ایفا می‌کند. پزشکان از مکمل‌های روی در انواع لوسیون‌ها و کرم‌های ضدآکنه استفاده می‌کنند.

با توجه به برخی درمان‌های غیر دارویی موجود، توصیه می‌کنیم حتما پیش از اقدام به مصرف هرگونه روش درمان طبیعی با پزشک مشورت کنید تا عوارض جانبی احتمالی را کاهش دهید.(ندا اظهری/ضمیمه سیب/منابع: MayocClinic / WebMD)