توفیق اجباری

واقعیت تحریم‌ها به مدیران کشور ثابت کرده است که نفت همان‌گونه که راحت به فروش می‌رود، راحت نیز «قابل به فروش نرفتن» است؛ چراکه اتکای نفت بیشتر به خارج کشور است تا داخل. اینچنین است که تحریم‌های جدید نشان داد که نفت منبع قابل اتکایی برای اداره کشور نیست و باید راه‌های جایگزین مطمئنی برای آن تعریف کرد. اینچنین است که مالیات در یک توفیق اجباری در کانون توجه قرار می‌گیرد. با این حال تمام کارشناسان معتقدند زیرساخت‌های سازمان امور مالیاتی کشور برای افزایش دریافت مالیات، مناسب، آماده و به روز نیست و باید برای آن فکری کرد. برخی از این چالش‌ها عبارتند از:

1)‌ چالش اطلاعاتی: از این چالش‌ به‌عنوان بزرگ‌ترین چالش موجود نظام مالیاتی یاد می‌شود که خود منشأ بسیاری از مسائل است. سازمان امور مالیاتی اطلاعات مالی بخش بزرگی از افراد جامعه را در اختیار ندارد. البته این اطلاعات وجود دارند، اما پراکنده و در دست دستگاه‌های دیگر است. بنابراین امکان شناسایی و تخمین دقیق درآمد افراد روشن نیست و نمی‌توان با وجود این ضعف، برای رشد درآمد مالیاتی کار موثری کرد.

2)‌ چالش عملیاتی: وجود عامل انسانی در تشخیص و وصول درآمد مالیاتی، وجود رشوه و فساد را افزایش می‌دهد. با وجودی که حذف ممیزان مالیاتی از فرآیند تشخیص و وصول مالیاتی سال‌هاست که در دستور کار قرار دارد، اما به دلیل چالش بودجه، هنوز موفق نبوده است.

3)‌ چالش قانون: بیشتر قوانین مالیاتی کشور قدیمی است و نیاز به تجدیدنظر دارد. همچنین نگاه مجموعه حاکمیت نسبت به دریافت مالیات همیشه تام و کامل نیست و اما و اگرهای زیادی درباره آن وجود دارد که گاه، افراد صاحب نفوذ منشا آن هستند. بنابراین سازمان امور مالیاتی عملا امکان ورود به بسیاری از سرفصل‌های مالیاتی را از دست داده است. حال با وجود این چالش‌ها، باید دید این توفیق اجباری چگونه محقق خواهد شد. به نظر می‌رسد دو راه‌حل اصلی در این میان قابل پیشنهاد باشد:

1)‌ افزایش بودجه: بودجه سازمان امور مالیاتی کشور به نحو چند برابری. به طوری که این سازمان امکان اجرای نظام جامع اطلاعات مالیاتی را از طریق استفاده از بانک‌های اطلاعاتی تمام سازمان‌ها ـ حتی اگر محرمانه باشد ـ با شروطی به دست آورد.

2)‌ افزایش اختیارات: مجلس که اکنون سرگرم تصویب لایحه بودجه 93 است، می‌تواند از طریق دولت، اختیارات ویژه‌ای به سازمان امور مالیاتی برای شناسایی مودیان جدید مالیاتی و استفاده از ابزارهای جدید برای وصول مالیات آنها تفویض کند.

این اختیارات کوتاه‌مدت تا آنجا ادامه می‌‌یابد که قانون جدید مالیات‌ها که اکنون در حال بررسی در مجلس است، مراحل قانونی تصویب و ابلاغ خود را طی کند.