کدام مساله ساز است؟ کودکان کار یا کار کودکان

به گزارش جام جم سرا؛ طبق ماده ۷۹ قانون کار، اشتغال به کار افراد زیر ۱۵ سال ممنوع است. همچنین طبق تبصره قانونی ۱۸۸ افراد مشمول استخدام کشوری، کودکانی که برای دولت کار می‌کنند و کودکانی که در کارگاههای خصوصی خانوادگی به کار مشغولند در دایره این قانون قرار نمی‌گیرند.
با طرح این سوال‌ها که کودکان کار چه کسانی هستند و با چه هدفی به کار مشغول می‌شوند و چه خطرهایی آن‌ها و جامعه را تهدید می‌کند و اینکه چه نهادهایی باید از آن‌ها حمایت کنند؛ شبکه ایران به سراغ رییس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران رفته و با او در این باره به گفت‌و‌گو نشسته است که در پی می‌خوانید:
 
۷۸درصد کودکان کار پسر هستند
رییس کمیته اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه بین کودک کار و کار کودک تفاوت وجود دارد، افزود: بین کودکی که در کنار تحصیل و بهره‌مندی از امکانات رفاهی، آموزشی و بهداشتی برای کمک به خانواده خود کار می‌کند با کودکی که به منظور کمک به خانواده از تمامی این امکانات محروم و مجبور به کار می‌شود تفاوت زیادی وجود دارد.
فاطمه دانشور با اشاره به اینکه در دنیا ۲۵۰ میلیون کودک کار وجود دارد، گفت: ۷۸ درصد کودکان کار پسر و ۱۲ درصد آن‌ها دختر هستند و میانگین سنی این گروه ۱۲ سال گزارش شده است.
 
۹۰درصد کودکان کار خانواده دارند
رییس کمیته اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران با بیان این موضوع که آمار کودکان کار در کشور در حال افزایش است، گفت: حدود ۹۰ درصد کودکان کار دارای خانواده هستند و مشکل اقتصادی و مهاجرت علت اصلی گرایش این کودکان به کارهایی از جمله فال فروشی و گل فروشی است.
فاطمه دانشور با اشاره به اینکه ۸۰ درصد خانواده این کودکان مهاجر هستند، افزود: ۶۴ درصد آن‌ها از روستا‌ها و ۳۶ درصد از کشورهایی از جمله افعانستان به ایران مهاجرت کرده‌اند که ۴۲ درصدشان شناسنامه ندارند.
وی نبود بیمه همگانی را از چالش‌های بزرگ در بروز آسیب‌های اجتماعی اعلام کرد و بیان داشت: شهرداری به عنوان یک نهاد عمومی و حمایتی که توسعه اجتماعی را شعار خود قرار داده است باید پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی را با حمایت از NGO‌های فعال در این زمینه در صدر برنامه‌های خود قرار دهد.
این عضو شورای شهر اظهار داشت: برخلاف تصور جامعه که اکثر کودکان کار توسط باندهای سودجو هدایت می‌شوند، درصد کمی از کودکان کار در این گروه‌ها فعالیت می‌کنند، اما اکثر آن‌ها به دلیل فقر اقتصادی خانواده‌ها و مهاجرت مجبور به کار هستند.
وی با بیان اینکه کودکانی که توسط این باند‌ها فعالیت می‌کنند اکثرا بی‌هویت هستند، افزود: وضعیت این گروه از کودکانی که دارای سرپرست هستند بد‌تر است چرا که این گروه تحت کودک آزاری نیز قرار می‌گیرند.
وی با اشاره به اینکه کشور ما با تهدید بحران سالمندی نیز روبه رو است، گفت: اگر می‌خواهیم با این بحران مبارزه کنیم، لازم است که سیاستگزاران ما سیاست‌های کلان جامعه را به تناسب این بحران برنامه ریزی کنند.
NGO‌های فعال، کمتر از انگشت‌های دست
این عضو شورای شهر با بیان اینکه جای نهاد حمایت از کودک در ایران خالی است، بیان داشت: برخی از مسوولان معتقدند که ساماندهی افراد باید به NGO‌ها سپرده شود که این نیازمند توانمندسازی و توجه ویژه این نهادهای غیردولتی است.
دانشور ادامه داد: طبق قانون، تامین رفاه بر عهده دولت و دستگاه‌های دولتی از جمله وزارت کار، رفاه و تامین اجتماعی و نهاد‌های عمومی نظیر شهرداری است.
رییس کمیته اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران به ضرورت توجه دولت به این آسیب اجتماعی اشاره و تاکید کرد: با نگاه ملی، مشارکت مردمی و هماهنگی و همکاری بین بخشی می‌توان از آسیب‌های اجتماعی کاست.
وی در ادامه به گسترش شبکه‌های مددکاری و مشاوره رایگان به خانواده‌ها اشاره کرد و گفت: مددکاران خانواده و مددکاران اجتماعی متخصص می‌توانند نقش بسزایی در کاهش و پیشگیری از بروز چنین آسیب‌هایی در اجتماع داشته باشند.
 
نقش مددکاران اجتماعی را تقویت کنید
فاطمه دانشور پیشنهاد حضور مددکاران را در مراکز بهداشت و درمان محلات تهران ارایه کرد و گفت: مددکاران اجتماعی با تشکیل پرونده می‌توانند از وضعیت سلامت جسمی و روانی خانواده کودک مطلع شده و با مطالعه پرونده، اقدامات ضروری به منظور حمایت از کودک را طراحی و برنامه ریزی کنند.
وی افزود: این پرونده می‌تواند شامل مشخصاتی از شغل پدر و مادر، وضعیت بهداشت و سلامت والدین و میزان درآمد خانواده باشد. این پرونده می‌تواند مددکار را آگاه کند تا فرزندی که به دنیا می‌آید شرایط خانوادگی‌اش چگونه است و آیا دارای پدری معتاد، خانواده‌ای بیکار و ضعیف و یا مادری دچار بیماری روانی است و یا در خانواده‌ای سالم متولد می‌شود و در صورت احتمال اول این یعنی شروع خدمات مددکاری برای حمایت از کودک و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی وارده به کودک.
این عضو شورای شهر با تاکید بر اینکه چنین اقدامی باید به صورت ملی صورت گیرد، گفت: این یک اقدام ملی است و منابع آن باید از بودجه ملی تامین شود.
دانشور با بیان این موضوع که قصد دارد این طرح را به صورت پایلوت در منطقه ۳ تهران به اجرا گذارد، گفت: در صورت همکاری شهرداری این طرح در سایر مناطق اجرا خواهد شد.

۲۵۰ کودک در کوره‌های آجرپزی منطقه ۲۰ کار می‌کنند
رییس کمیته اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به بازدید از محل‌های حاشیه نشین در منطقه ۲۰ تهران گفت: رسیدگی به کودکان کار و حاشیه نشینان تهران از جمله مسایلی است که باید در برنامه‌های فرهنگی اجتماعی به آن توجه ویژه شود.
دانشور به کار کودکان در کوره‌های آجرپزی منطقه محمودآباد شهرری اشاره کرد و افزود: تصمیم داریم برای کودکان این منطقه کانکسی برای برگزاری دوره‌های آموزشی، کانکسی برای ارایه خدمات بهداشتی _درمانی، سرویس بهداشتی و حمام تعبیه کنیم.
این عضو شورای شهر در ادامه به ساخت مجتمع خدمات کودکان کار در این منطقه اشاره کرد و بیان داشت: به کمک NGOهای فعال در این منطقه، نیازهای حاشیه نشینان منطقه ۲۰ در حال شناسایی است و با هدف کمک به کودکان کار این منطقه، ساخت این مجتمع به عنوان پایلوت از سوی خیرین و شهرداری منطقه پیش بینی شده است.
وی با اشاره به اینکه بیماری و بزهکاری از دل این کودکان برمی خیزد، تصریح کرد: در صورت کم توجهی به این کودکان، بزهکاری از حاشیه شهر به درون شهر ساری می‌شود و امنیت اجتماعی جامعه را دچار خطر می‌کند و بزهکارانی همچون خفاش شب و بیجه از دل آن‌ها بیرون می‌آید.
دانشور با تاکید بر اینکه اکثر این کودکان مهاجران غیرقانونی از افغانستان و شهرهای شرقی کشور هستند، خاطرنشان کرد: وظیفه دستگاههای دولتی که قانون، تامین رفاه را بر عهده آن‌ها گذاشته است رسیدگی به این کودکانی است که اکثر آن‌ها نیز شناسنامه ندارند و شهرداری به عنوان همکار و همیار می‌تواند در کنار دولت باشد.
 
در هندوستان کودکان کار را نابینا می‌کنند
این عضو شورای شهر با توضیح این مطلب که پدیده کودک کار، پدیده‌ای جهانی است، گفت: وضع کودکان کار در بعضی از کشور‌ها از جمله هندوستان و آفریقا و چین از ایران وخیم‌تر است.
دانشور با بیان این موضوع که در کشوری مانند هندوستان برخی باند‌ها کودک را نابینا یا به عمد معلول می‌کنند تا وسیله کسب درآمد باشد، خاطرنشان کرد: در این کشور حتی شاهد قطع دست‌های کودکان برای گدایی کردن هستیم.
به گفته وی، در کشورهای پیشرفته که با کاهش نرخ جمعیت مواجه می‌شوند قوانین را طوری اصلاح می‌کنند تا حمایت بیشتری از کودک شود.
دانشور با اشاره به اینکه کودک آزاری در چنین کشورهایی بسیار مخفیانه صورت می‌گیرد و با کودک آزاری به شدت برخورد قانونی می‌شود، افزود: کودک آزاری در ایران از زمان قاجار در تاریخ ثبت شده است و قوانین ما باید در خصوص حمایت از کودک اصلاح شوند.
 
استفاده از کودک در حمل مواد مخدر
دانشور با اشاره به آمار بالای ایدز و اعتیاد در بین کودکان کار گفت: اغلب این کودکان در خانواده‌هایی که دارای مسایل و مشکلات اقتصادی و فرهنگی هستند، زندگی می‌کنند. اما مهم‌تر از مسایل اقتصادی وجود فضای آلوده به مواد مخدر در محل زندگی این کودکان است.
این عضو شورای شهر با بیان این موضوع که اکثر این کودکان به عنوان حاملین مواد مخدر مورد سوء استفاده قرار می‌گیرند، افزود: متاسفانه قوانین ما آنگونه نیست که به راحتی بتوانیم سرپرستی این کودکان را از والدین کم صلاحیت بگیریم و در کل باید تعداد مکان‌هایی مناسب برای نگهداری کودکانی را که تحت کودک آزاری و استثمار قرار می‌گیرند، افزایش دهیم.
رییس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران راهکارهای برخورد با این مشکل و پیشنهادهای خود در مورد حمایت از این کودکان را اینگونه مطرح کرد:

-اصلاح و تقویت قوانین حمایتی به منظور حمایت از خانواده‌های در معرض آسیب
-تقویت و حمایت NGOهای فعال در حوزه آسیب‌های اجتماعی
-همکاری و هماهنگی بین بخشی میان دستگاه‌هایی نظیر وزارت بهداشت، وزارت آموزش و پرورش، وزارت کار، رفاه و تامین اجتماعی، قوه قضاییه و نهادهایی همچون شهرداری
-گسترش شبکه مددکاران اجتماعی متخصص مداخله گر صاحب اختیار

این عضو شورای شهر در پایان تصریح کرد: در هر صورت ضروری است که سازمان‌ها چ‌تر حمایتی خود را بر سر این کودکان برافراشته کنند.

>> شبکه ایران