جنین سالم، با پدر و مادر سالم

 مادر باید مواد مغذی و ویتامین‌های لازم در دوران قبل از بارداری و همین‌طور حین بارداری را دریافت کند. موادی مانند آهن، ید و کلسیم جزو ویتامین‌های لازم و ضروری برای یک مادر باردار هستند. پزشکان به زنانی که قصد مادر شدن دارند توصیه می کنند از مصرف الکل، استعمال دخانیات و همین طور از مصرف داروهای خودسرانه در دوران بارداری اجتناب کنند.

اما پدر چطور؟ آیا برای تولد فرزندی سالم، پدر نباید نکاتی را رعایت کند؟ تا پیش از این به دلیل این که جنین در رحم مادر رشد می کند، تصور می شد تنها سلامت مادر برای تولد فرزندی سالم اهمیت دارد و وی باید از مصرف موادی که باعث آسیب به سلامت جنین می شود، اجتناب کند، اما تحقیقات دانشمندان و محققان کانادایی که در مجله نیچر کامیونیکیشن به چاپ رسیده، روی دیگر سکه را نشان داده است.

محققان کانادایی قبل از اعلام نتایج و چگونگی این عملکرد، توصیفی از اپی ژنتیک ارائه کرده اند.

علم اپی ژنتیک، یکی از علوم جدید پزشکی است که هر روز در حال گسترش و توسعه است. این علم به چگونگی تغییرات فنوتیپی یک سلول بدون تغییر در توالی دی.ان.ای می پردازد. با همین تعریف ساده می توان به اهمیت این علم در زندگی انسان پی برد. با کمک این علم می توان بسیاری از مکانیسم های بدن مانند تمایز بافتی در دوران جنینی یا عملکرد های غیرطبیعی را که به ابتلا به بیماری های صعب العلاجی مانند سرطان یا سایر بیماری های ژنتیکی منجر می شود، کنترل و هدایت کرد. این نظریه نشان می دهد بسیاری از صفات اکتسابی می تواند از طریق نسل ها منتقل شود. اپی ژنتیک معتقد است هر ژن دارای حافظه است. در نتیجه، ممکن است نسلی در معرض واقعه ای قرار گیرد، اما با فاصله ای قابل تامل پنج یا شش نسل بعد را نیز دوباره مبتلا کند.

برای این که تفاوت میان ژنتیک و اپی ژنتیک بخوبی نمایان شود، لازم است به توصیفی از زیست شناس آلمانی توماس ژنووین اشاره شود: «تفاوت میان ژنتیک و اپی ژنتیک همانند نوشتن و تحریر یک کتاب و از سوی دیگر خواندن همین کتاب توسط یک مخاطب است. زمانی که نویسنده ای یک کتاب را می نویسد، تمام نسخه ها از روی همان یک کتاب منتشر می شوند در نتیجه یک کتاب واحد اما در نسخه های متعدد در دست عموم مردم قرار می گیرد، اما در عین حال، مخاطبان با خواندن همین کتاب واحد، تفسیر، برداشت و احساسات متفاوتی دارند. در شیوه ای بسیار مشابه با همین مثال، اپی ژنتیک اجازه می دهد هر ژن تفسیر و تغییرات مختلفی نشان دهد.

ژنوم بسیار پایدار و باثبات تر از اپی ژنتیکی است که با محیط زیست، شرایط زندگی، در معرض مواد شیمیایی و سمی و تاثیر از مواد غذایی تغییر می کند.

اکنون با علم به فعالیت اپی ژنتیک و ژنتیک در بدن انسان به فرآیند انتقال و وراثت از پدر و مادر به فرزند می پردازیم. زندگی جنین با لقاح یک اسپرم و تخمک آغاز می شود. سلولی که از اتصال تخمک و اسپرم حاصل می شود، تخم نام دارد. در این حالت، دی. ان. ای مرد و زن ترکیب شده و سلول های جدیدی حاصل می شوند. محققان مقاله ای که در مجله نیچر کامیونیکیشن به چاپ رسیده، معتقدند کمبود مواد غذایی یا دیگر عوامل ژنتیکی می تواند در نسل های آتی به ناهنجاری یا بیماری های ژنتیکی منجر ​ شود.

برای بررسی این فرضیه، دانشمندان کانادایی آزمایش کمبود فولیک اسید در بدن پدر را برگزیدند. اسید فولیک (فولات)، یکی از ویتامین های گروه B است که با نام B9 نیز شناخته می شود. اسید فولیک نقش مهمی در مکانیسم اپی ژنتیک ایفا می کند. این ویتامین در دوران بارداری مادر بسیار اهمیت دارد، زیرا ارتباط نزدیکی با ویتامین B12 برقرار می کند که برای تشکیل گلبول قرمز خون و خونسازی الزامی است.

اکنون محققان کمبود این ویتامین در پدر را با دو گروه از موش ها مورد آزمایش قرار دادند. در گروه اول، مقدار فولیک اسید مورد نیاز پدر با دوزی مشخص در اختیار موش های پدر قرار گرفت؛ اما گروه دوم، فولیک اسیدی با دوزی بسیار پایین تر از حد نیاز دریافت کردند.

نتایج این پژهش نشان داد: پدران گروه دوم به نسبت گروه اول با مشکلات باروری بیشتری مواجه بودند، بخصوص اختلالات آناتومیکی که ناشی از کمبود اسید فولیک بود.

جنین پدرهای گروه دوم با مشکلاتی مانند نقض جمجمه و صورت، ناهنجاری ژنتیکی، عدم رشد مناسب انگشتان دست و پا، استخوان سازی و... مواجه شدند. ژن های پدرهای گروه دوم در حالت طبیعی قرار داشتند، اما به دلیل توصیف توماس ژنووین در رابطه با تاثیرپذیری اپی ژنتیک از محیط اطراف و شرایط زندگی و تغذیه، ناهنجاری های مذکور بروز کرده اند. توصیف توماس ژنووین می گوید: «نویسنده کتاب خوبی نوشته است، اما مخاطب قادر به توصیف صحیحی از آن نیست.» این توصیف در آزمایش موش ها صدق می کند. این مثال و آزمایش بخوبی می تواند نقش اپی ژنتیک در ساختار بدن جنین را به نمایش بگذارد. این پژوهش، اولین پژوهشی است که به موثر بودن میزان اسیدفولیک در بدن پدر اشاره می کند زیرا تمام تحقیقات پیشین تنها به نقش فولیک اسید در بدن مادر پرداخته بودند. این تحقیق نشان می دهد برای داشتن فرزند یا فرزندانی سالم، مصرف فولیک اسید در پدر آینده مهم است و نقشی اساسی دارد|passeurdesciences|ترجمۀ ندا فراهانی|