تومورهای خطرناک در کلیۀ ما

تومور‌های کلیه چه هستند و چند نوع‌ دارند؟

این توده‌ها به دو دسته عمده تقسیم می‌شوند؛ خوش‌خیم و بدخیم. تومور‌ها توده‌هایی اضافی در یک نقطه از بدن هستند که شروع به رشد می‌کنند. این توده‌ها منشأ بافتی گوناگون و براساس آن نیز نام‌های گوناگونی دارند . ولی تومور‌های بدخیم اهمیت زیادی دارند و تفاوت آنها با خوش‌خیم‌ها مهم است. زیرا همان طور که از نامش پیداست، خطرناک بوده و هر چه زودتر باید رشد آن متوقف شود.

آیا تومور‌های خوش‌خیم هم انواعی دارند؟

بله، سردسته تومور‌های خوش‌خیم کیست‌های کلیه هستند که درواقع تومور محسوب نمی‌شوند. بلکه همان کیسه‌های حاوی مایع هستند که هیچ خطری برای کلیه ندارند. شیوع کیست‌ها با افزایش سن بالا می‌رود. از دیگر تومور‌های خوش خیم آنژیومیولیپوماست. این تومور از عروق، بافت ماهیچه‌ای و بافت چربی تشکیل شده است.گاه این توده‌ها تنها هستند و گاه چند توده با همین ماهیت در نقاط مختلف کلیه پدید می‌آید. آنژیومیو لیپوما نیز خوش خیم است. آدنوما نیز تومور خوش خیم دیگری است که قطری کمتر از سه سانتی‌متر دارد و شیوع آن در مردها بیشتر است. آنکوسیتوما تومور یا توده متراکمی است که در کلیه وجود دارد و براحتی با سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی قابل تشخیص است. برخی از این توده‌ها باید خارج شوند و خوشبختانه دوباره عود نمی‌کنند یا اگر عود کنند، مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند.

انواع بدخیم کدامند؟

مهم‌ترین تومور بدخیم، کارسینوم سلول کلیه است که نام اصلی آن هایپر نفرو ماست. نفرو بلاستوم (بیشتر در کودکان دیده می‌شود )و سارکوما از دیگر انواع تومور‌های بدخیم هستند.

تشخیص آنها از هم چگونه است؟

تومور‌ها در پنجاه تا هفتاد سالگی شیوع بیشتری دارند و ابتدا ممکن است کاملا بی‌علامت باشند. تومور‌های بدخیم از بیماری‌های مهم کلیه محسوب می‌شود که 2 تا4 درصد از بیماری‌های کلیه را تشکیل می‌دهد. شیوع در مردان 60 درصد بیش از زنان است.

چه علائمی ممکن است داشته باشد؟

درد در ناحیه پهلو،احساس درد و فشار در ناحیه شکم، احساس پری در پهلوها، وجود خون در ادرار، تب، سردرد، کاهش وزن قابل توجه و فشار خونی که به طور ناگهانی بالا می‌رود از علائم شایع بدخیمی است. گرچه ممکن است تا مدت‌ها علائم بیمار خیلی غیراختصاصی باشد.

لطفا به علت بروز بیماری هم اشاره کنید.

علت‌ها متعدد هستند. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. مصرف دخانیات (25 تا 30 درصد مبتلایان سیگاری هستند)، چاقی، افرادی که در معرض پنبه‌نسوز یا ترکیبات کادمیومی هستند یا با مشتقات نفت سر و کار دارند. بیمارانی که دیالیز می‌شوند. (اگر دیالیز به مدت طولانی باشد کیست‌های اکتسابی به وجود آمده و احتمال بروز تومور‌های کلیه 30 برابر بالاتر می‌رود) در بیماران پیوندی و بیمارانی که سابقه یک بار ابتلا به تومور را دارند نیز احتمال پدید آمدن تومور بیشتر است و عوامل ژنی هم موثرند.

آیا این بیماری قابل پیشگیری است؟

مهم‌ترین راه برای جلوگیری از بدخیمی‌ها، داشتن زندگی سالم است. سیگار نکشیدن، شغل سالم، رژِیم غذایی سالم همراه با ورزش و کاهش وزن خیلی مهم است.

راه‌های تشخیصی کدامند؟

سونوگرافی یکی از ابزارهای مهم برای تشخیص وجود توده است. مثلا اگر در سونوگرافی کیستی دیده شود که جدار ضخیم یا دیواره داشته باشد، سوال‌برانگیز است و حتما باید از روش‌های دیگری مانند سی‌تی‌اسکن استفاده شود. تست‌های آزمایشگاهی نیز کمک‌کننده است. اگر وجود توده بدخیم ثابت شود، مرحله بعدی بررسی از نظر درگیری در سایر ارگان‌هاست. بررسی از نظر قفسه سینه، کبد، استخوانها، مغز و... است.

چگونه درمان می‌شود؟

درمان آن جراحی است؛ یعنی با توجه به درگیری کلیه، جراح تصمیم می‌گیرد. توده ابتدا باید خارج و به آزمایشگاه آسیب‌شناسی فرستاده شده و نوع و درجه‌بندی آن معین شود. براساس شدت درگیری، درمان نیز متفاوت است.

شانس بهبودی بیماران چقدر است؟

شانس بهبودی متفاوت است. هر چقدر تومور زودتر تشخیص داده شود و بیمار زودتر درمان را آغاز کند، 95 درصد احتمال بهبودی نیز بیشتر می شود، ولی با پیشرفت بیماری شانس بهبود کمتر می‌شود.

بعد از جراحی چه نکاتی در نظر گرفته می‌شود؟

گاه جراح برای جلوگیری از پیشرفت بیماری به ناچار کلیه را همراه با توده خارج می‌کند. این بیماران مجبورند با یک کلیه زندگی کنند و طبیعی است که ملاحظات و مراقبت‌های بیشتری باید برای این بیماران در نظر گرفته شود.برخی بیماران نیز به دلیل گسترش بیماری به شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی نیاز پیدا می‌کنند.

آیا بعد از درمان تکمیلی این احتمال وجود دارد که دوباره بیماری در کلیه مقابل دیده شود؟

بیماران باید بعد از درمان نحوه زندگی و عادات غلط خود را اصلاح کنند و مدام تحت نظر پزشک بوده و سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن انجام دهند زیرا 20 تا 30 درصد افرادی که تومور‌های بدخیم دارند، ممکن است دوباره کلیه مقابلشان نیز دچار همان بیماری شود. 60 الی 70 درصد در دو سال اول عود دیده می‌شود. ولی بعد از گذشت ده سال احتمال عود بشدت کاهش می‌یابد.

وقتی کلیه خارج می‌شود، چه پیامدی می‌تواند برای بیمار داشته باشد؟

بیماران تک‌کلیه‌ای ممکن است در معرض پرفشاری‌ خونی قرار گیرند یا دچار دفع پروتئین شوند. این موارد مهم است و باید برطرف شود. به هر حال ما باید کلیه مقابل را حفظ کنیم.

تومور‌های خوش‌خیم چطور؟ آنها هم به پیگیری نیاز دارند؟ این موضوع بیماران را نگران می‌کند.

همان طور که گفتم، کیست‌ها شایع‌ترین توده‌های خوش‌خیم هستند و اگر فردی بعد از 55 یا 60 سال فقط یک کیست با دیواره صاف و منظم داشته باشد، پیگیری ساده با سونوگرافی کافی است. کیست حتی خارج هم نمی‌شود. اگر کیست در سونوگرافی‌های سریالی افزایش حجم زیادی نداشت یا مشکوک نبود، اقدامی نمی‌کنیم. بندرت ممکن است کیست‌ها با پرفشاری‌خونی توام شوند. گاهی هم باعث دیده شدن خون در ادرار می‌شوند. در این موارد درمان لازم است.البته در مواقعی که تعداد کیست‌ها زیاد باشد، مثلا فردی که بیش از 55 سال دارد و در هر کلیه‌اش چهار کیست یا بیشتر وجود داشته باشد، بیماری پلی‌کیستیک مطرح می‌شود. کلیه‌های پلی‌کیستیک یکی از علل نارسایی کلیه محسوب می‌شود. بیمار باید تحت نظر باشد و داروهای مناسبی که در کوچک کردن کیست موثر است تجویز می‌شود.