اندر حکایت کنسرت‌های متفاوت

اما می‌خواهیم از یکی از اهالی موسیقی بگوییم که رکورد بزرگترین کنسرت‌ها را به نام خود ثبت کرده است. شاید او را بشناسید. ژان میشل آندره ژار؛ فرزند موریس ژار؛ آهنگساز فیلم «محمد رسول‌الله».
این هنرمند فرانسوی یکی از پیشتازان موسیقی الکترونیک، امبینت و سینت پاپ به شمار می‌رود و کنسرت‌هایش به دلیل نورپردازی‌های حرفه‌ای، آتش‌بازی و نمایش‌های لیزری معروف هستند.
ژار شهرت جهانی خود را در سال ۱۹۷۶ به وسیله آلبوم «اکسیژن» به دست آورد. در ساخت این آهنگ‌ها به ملودی بیش از ریتم توجه شده‌است. ژار این آلبوم را همانند کارهای قبلی در استودیو خانگی‌اش که در آشپزخانه برپا شده بود و با بودجه ناچیزی ضبط کرد.
او پس از انتشار چند آلبوم، کنسرتی در فضای آزاد را در میدان کنکورد -از میدان‌های مشهور شهر پاریس- در روز باستیل ترتیب داد. این کنسرت رایگان، رکورد جهانی پربیننده‌ترین کنسرت را با بیش از یک میلیون تماشاگر بر جای گذاشت.
همچنین ۱۰۰ میلیون نفر، بیننده تلویزیونی این کنسرت بودند. با این که این کنسرت اولین اجرای ژار نبود، اما آتش بازی، نورپردازی‌ها و نمایش تصاویر مختلف مقدمه‌ای بر شکل اجراهای وی در سال‌های بعد بودند. این کنسرت همچنین شهرت وی را بیش از پیش افزایش داد و باعث شد در بین ۱۴جولای تا ۳۱ آگوست همان سال، هشتصد هزار نسخه دیگر از آلبوم‌هایش را بفروشد.
او اولین هنرمند غربی است که پس از فروپاشی رژیم کمونیستی در جمهوری خلق چین مجوز اجرای کنسرت را به دست آورد. در کنسرت شانگهای ژار با رفتن به میان جمعیت فضا را پرهیجان‌ و برای اولین بار بر روی صحنه از «هارپ لیزری» استفاده کرد که تا به امروز به یکی از نمادهای موسیقی ژان میشل ژار تبدیل شده‌است.
پس از بازگشت از سفر چین، ژار یکی از مشهورترین تک آهنگ‌های خود به نام Souvenir of China یا سوغات چین را همراه با کلیپی که لحظه‌های سفرش به این کشور را نشان می‌دهد، منتشر کرد. این تک آهنگ یکی از شناخته‌شده‌ترین کارهای ژار است که اکثر اوقات توسط او در کنسرت‌هایش نواخته می‌شود.
اما در سال ۱۹۸۵، رییس موسیقی اپرای بزرگ هیوستون از ژار برای اجرای برنامه‌ای در خصوص صد و پنجاهمین سالگرد تاسیس شهر هیوستون و ایالت تگزاس دعوت کرد. در این زمان وی مشغول انجام چند پروژه دیگر بود و تمایلی نیز برای اجرای این برنامه نداشت. اما پس از سفر به این شهر و مشاهده زیبایی و عظمت افق هیوستون، این پیشنهاد را پذیرفت.
آن سال هم چنین بیست و پنجمین سالگرد تاسیس مرکز فضایی جانسون بود و ژان میشل طی قراردادی با ناسا، پذیرفت که این رویداد را نیز در کنسرتش بگنجاند.
شب کنسرت فرا رسید و یکی از ویژگی‌های جذاب کنسرت شهر هیوستون، دعوت از فضانوردان اهالی این شهر به عنوان اعضای ارکستر موسیقی ژار بود؛ افرادی چون بروس مک کندلس و رونالد مک نیر که قبلا موسیقی جاز می‌نواخت. قرار بود مک نیر قطعه سولو ساکسوفون را در فضا بنوازد.
همچنین، ژار قصد داشت در طی یک ارتباط زنده با مک نیر در کنسرت شهر هیوستون، این آهنگ را به طور کامل اجرا کند. اما این اتفاق رخ نداد. به این دلیل که فضاپیمای حامل این فضانورد در ۲۸ ژانویه همان سال، چند ماه قبل از کنسرت دچار حادثه شد و تمامی سرنشینانش جان خود را از دست دادند.
اما بالاخره در شامگاه ۵ آوریل ۱۹۸۶ شهر هیوستون میزبان ژان میشل ژار شد. عنوان کنسرت نیز «شهری در کنسرت» بود. حدود دو هزار پروژکتور تصاویر مختلفی را بر روی ساختمان‌های شهر نشان می‌دادند و تصاویری به طول ۳۷۰ متر بر روی آسمان خراش‌های هیوستون دیده می‌شد.
همچنین آتش‌بازی‌ها و نمایش‌های لیزری فراوان چهره تمام شهر را نورانی کرده بود. در این کنسرت بیش از یک و نیم میلیون نفر تماشاگر شرکت داشتند که باعث شدند ژار رکورد قبلی خود در گینس را بشکند و بار دیگر نامش در کتاب رکوردها ثبت شود. این برنامه و نمایش آتش‌بازی همراه آن به قدری تاثیربرانگیز بود که یک بزرگراه نزدیک محل برگزاری کنسرت در تمام مدت پخش آن، به دلیل توقف ماشین‌ها بسته شده بود!
در سال ۱۹۹۰ ژار با الهام از فعالیت‌های اقیانوس شناس و پژوهشگر فرانسوی، ژاک ایف کوستو، آلبوم دیگری را منتشر کرد و چندی بعد در روز باستیل، کنسرتی را در میدان لا دفانس پاریس برگزار کرد که این کنسرت نیز بار دیگر رکورد جهانی قبلی خود او را شکست. حدود دو میلیون نفر بازدید کننده این برنامه بودند.
در ۶ سپتامبر ۱۹۹۷، ژار کنسرت بزرگی را در دانشگاه دولتی مسکو به مناسبت ۸۵۰ مین سالگرد تاسیس این شهر برگزار کرد. بار دیگر آسمان و خود شهر مسکو همچون مکان‌های قبلی برگزاری کنسرت‌های ژار صحنه‌ای برای تماشای نورپردازی و آتش‌بازی‌های فراوان و نمایش‌های لیزری شده بود.
این روز همزمان با تدفین پرنسس دایانا بود. از این رو ژار آهنگ مشهور «سوغات چین» خود را به او تقدیم کرد و جمعیت حاضر لحظاتی را به یاد دایانا سکوت کردند. حدود 3 ونیم میلیون نفر این کنسرت را تماشا می‌کردند. همچنین در این کنسرت فیلمی از فضانوردان حاضر در ایستگاه فضایی میر برای تماشاگران پخش شد و آنها از کنسرت ژار تشکر کرده و گفتند: «موسیقی ژان میشل ژار موسیقی ماست.»
در ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹، ژار یک کنسرت سه ساعته را با عنوان «دوازده رویای خورشید» در مصر نزدیکی جیزه برگزار کرد. این کنسرت در واقع جشنی به مناسبت شروع هزاره جدید بود و نگاهی به آلبوم بعدی ژار Metamorphoses به معنی «دگرگونی‌ها» نیز داشت. ژار و گروهش برای این برنامه پروژکتورهای عظیمی را برای نورپردازی بر اهرام مصر در نظر گرفته بود. در این کنسرت بیش از هزار هنرمند محلی گروه ژان میشل را همراهی می‌کردند. مراسم بیش از 9 و نیم میلیارد دلار هزینه برداشت.
***
میشل ژار تنها نمونه‌ای از هنرمندانی است که به برگزاری کنسرت با مختصات متفاوت مشهور هستند و تا زمانی که هنرمندانی در دنیا هستند که میلیون‌ها دلار برای برگزاری کنسرت و احترام به مخاطب هزینه می‌کنند، دیگر جایی برای کنسرت‌گذاران ایرانی باقی نمی‌ماند که اغلب آنها تنها به سوددهی محض می‌اندیشند و دیگر هیچ!