۴۰ ساله شدم: آخ آرتروزم!

آرتروز یا استئوآرتریت ، شایع ترین بیماری از نوع التهاب مفاصل است که با تخریب غضروف مفصل ایجاد می شود.

گرچه آرتروز ممکن است هر مفصلی را درگیر کند، اما مفاصلی چون زانو و لگن که وزن بدن را تحمل می کنند بیشتر در معرض ابتلا هستند. گرچه این بیماری به ستون فقرات، انگشتان دست و مچ پا نیز سرایت می کند، اما چرا برخی افراد در سنین جوانی به درد و التهاب ناشی از آرتروز مبتلا می شوند؟

دکتر شهرام صادقی، متخصص طب فیزیکی در گفت و گو با جام​جم، در پاسخ به این پرسش می گوید: اصولا آرتروز، زیر چهل سالگی کمتر اتفاق می افتد مگر آن که شخص سابقه ای از عفونت مفاصل، تصادف و آسیب دیدگی های شدید غضروفی یا روماتیسم داشته باشد. در واقع هر یک از این عوامل می تواند به از بین رفتن مفاصل و بروز آرتروز زودرس منجر شود.

آرتروز را با التهاب مفاصل اشتباه نگیرید

نیمه های شب از شدت درد مفاصل از خواب می پرید و صبح ها نیز با درد آزاردهنده ای که در مفاصل ملتهب زانو و کمرتان احساس می کنید از رختخواب بیرون می آیید.

متخصصان طب فیزیکی شما را مبتلا به التهاب مفاصل یا آرتریت روماتوئید می دانند که نوعی بیماری خود ایمنی است و باعث نازک شدن غشای پوشاننده مفاصل، درد مزمن و التهاب در مفاصل می شود. آرتروز گرچه به نظر می رسد که نشانه های مشابهی با التهاب مفاصل دارد، اما علامت های مشخصی دارد که آن را از التهاب مفاصل جدا می کند.

دکتر صادقی با اشاره به این نشانه ها می گوید: یکی از این علائم، خشکی مفصل پس از استراحت است یعنی وقتی مفصل به مدت طولانی بی حرکت بماند هنگام فعالیت مجدد، درد می گیرد. به همین علت، بیماران مبتلا به آرتروز زانو صبح ها که از خواب بیدار می شوند بسختی راه می روند، اما پس از مدتی راه رفتن آنها به حالت عادی بازمی گردد.

این متخصص طب فیزیکی اضافه می کند: همچنین کاهش انعطاف پذیری مفاصل نیز در بیماران مبتلا به آرتروز دیده می شود و آزاردهنده ترین عارضه ناشی از آرتروز درد است. بر این اساس، توصیه می شود کسانی که بیش از دو هفته چنین علائمی را حس می کنند، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنند.

چه کنیم که مبتلا به آرتروز نشویم؟

عامل اصلی بروز بیماری آرتروز سن بالاست، اما ناهنجاری های مادرزادی استخوانی، عفونت مفاصل، روماتیسم و هر نوع حادثه یا فعالیتی که به وارد شدن صدمه به مفصل منجر بشود، خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می دهد، اما یک فرد سالم که با هیچ کدام از مشکلات گفته شده مواجه نشده، چه باید بکند که مبتلا به آرتروز نشود؟

دکتر صادقی در پاسخ می گوید: اول آن که باید از مفاصل بدرستی استفاده کرد و با اصلاح روش نحوه صحیح نشستن و برخاستن از وارد کردن فشار به قسمت های غیرعادی غضروف های مفصلی، بویژه در ناحیه زانو و کمر جلوگیری کرد. به عنوان مثال نشستن به حالت چمباتمه روی زمین یا استفاده از توالت ایرانی ممکن است به وارد آمدن فشار روی قسمت های غیرعادی غضروف مفصلی در ناحیه زانو و لگن منجر شود و فرد را مستعد ابتلا به آرتروز کند. از سوی دیگر، تقویت عضلات و مفاصل با ورزش کردن و داشتن تحرک منظم روزانه می تواند از آسیب پذیری شخص نسبت به بیماری هایی چون آرتروز بکاهد.

این متخصص طب فیزیکی اضافه می کند: چاقی نیز خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می دهد، یعنی هر چقدر وزن بالاتر باشد، مفاصل اصلی بدن مانند زانوها باید فشار بیشتری را تحمل کنند و در نتیجه خطر ابتلا به آرتروز در آنها بیشتر می شود. پس داشتن وزن متناسب یکی دیگر از راه های پیشگیری از آرتروز است.

درمان قطعی وجود ندارد

متأسفانه تاکنون درمان قطعی برای آرتروز یافت نشده است، اما با کمک برخی روش های درمانی می توان غضروف مفصل را بازسازی کرد، درد ناشی از این بیماری را کاهش داد. کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید.

فراموش نکنید که درد و ناراحتی مفصل در برخی مبتلایان به آرتروز آنقدر شدید است که بیمار نمی تواند از آن مفصل استفاده کند، پس اصلی ترین اقدام درمانی برای این بیماران کنترل درد است.

دکتر صادقی در این باره توضیح می دهد: مصرف استامینوفن در بسیاری از بیماران کمک کننده است، اما در برخی از بیماران استامینوفن هم کمکی به کاهش درد نمی کند و باید از مسکن های دیگر استفاده شود.

در صورت وجود التهاب در مفاصل نیز باید از داروهای ضدالتهاب بهره گرفته شود، ولی مصرف مداوم و منظم داروهای تجویز شده شرط اصلی و اساسی در رسیدن به درمان مطلوب است. بعد از فروکش کردن التهاب نیز باید از طریق انجام حرکات ورزشی خاصی، عضلات را تقویت کرد.

این متخصص اضافه می کند: با ورزش کردن، عضلات اطراف مفاصل تقویت شده و ثبات مفصل افزایش پیدا می کند. البته ورزش کردن نباید باعث بروز درد در مفصل شود. بر این اساس، ورزش های سبک مثل پیاده روی و شنا بیشتر توصیه می شود، بویژه راه رفتن در آب که از ناحیه سینه بیمار را در بر بگیرد در کاهش درد و تقویت عضلات کمر، ران و زانوها موثر است، اما نباید فراموش کرد انجام ورزش های خاصی که به حالت دراز کشیده برای سفت و شل کردن عضلات به افراد توصیه می شود، فقط برای افراد بسیار مسن مطلوب تلقی می شود و دیگر مبتلایان به آرتروز باید از ورزش های جدی تری برای تقویت عضلات خود بهره بگیرند.

داروهای غضروف ساز

این روزها بخش اعظمی از تبلیغات دارویی به معرفی داروهای مکمل غضروف ساز اختصاص دارد. در حالی که به گفته دکتر صادقی نه تنها غضروف سازی این داروها ثابت نشده است، بلکه این نوع ترکیبات دارویی در واقع صرفا نقش مسکن را برای کاهش و کنترل دردهای آرتروزی ایفا می کنند.

وی با اشاره به بهره گیری از روش هایی مانند پی آرپی و تزریق ژل در درمان آرتروز می گوید: گرچه پی آرپی یا تزریق فرآورده های غنی از پلاسمای خون توسط برخی همکاران به عنوان روشی موثر در درمان آرتروز توصیه می شود، اما من به دلیل بروز خطر ایجاد عفونت و طی مراحل انجام پی آرپی و نیز پرهزینه بودن این روش با آن موافق نیستم؛ ولی تزریق ژل به ناحیه غضروفی روشی کم عارضه تر و کم هزینه تر برای کاهش دردهای آرتروزی است که می تواند به کاهش درد بیمار برای شش تا 24 ماه کمک کند. فیزیوتراپی نیز با کمک به تقویت عضلات می تواند در بهبود دردهای آرتروزی موثر باشد.

با این حال موثرترین توصیه به مبتلایان به آرتروز در این چند نکته مهم خلاصه می شود: سعی کنید بدنتان را هنگام راه رفتن یا نشستن، در وضع صحیحی قرار دهید. آب درمانی را نیز، هم به عنوان ورزش و هم به عنوان عاملی برای تقویت عضلات بدن در برنامه هفتگی خود بگنجانید. مصرف مداوم داروهایتان را نیز هرگز نباید از خاطر ببرید.

>> جام جم/ پونه شیرازی