تغذیه کودکان، دغدغه مادران‌

از خردسالی به بعد که کودک پا به دنیای غذاهای متفاوت می‌گذارد و حق انتخاب و اختیار پیدا می‌کند که خود غذایش را بخورد، دغدغه‌های مادر بیشتر شده و گاهی با کودکش مشکلاتی پیرامون فعل غذا خوردن پیدا می‌کنند. دقت کنید که ما راجع به کودکان 3 تا 7 سال صحبت می‌کنیم. خوب است بدانید تغذیه در این دوران می‌تواند در تمام سنین تاثیرگذار باشد و عادت‌های غذایی در این دوران ماندگار می‌شود.

جهت بهتر پرداختن به این مساله کودکان و مادران را به چند دسته تقسیم می‌کنیم.

کودکان پرخور،  مادران راضی

مادران همیشه از داشتن کودکان به اصطلاح تپل راضی و خوشحالند غافل از این‌که معمولا چاقی مفرط در کودکی تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند. برای این‌که بدانید کودکتان از وزن نرمال برخوردار است یا نه حتما با دکتر اطفال و متخصص تغذیه مشورت کنید، اگر کودکتان اضافه وزن داشت با مشورت دکتر و تحت یک رژیم لاغری مخصوص کودک، وزن کودکتان را متعادل کنید. دقت کنید که عادت‌های غذایی کودکان را مادران شکل می‌دهند. چند نمونه از عادت‌هایی که می‌تواند پرخوری و چاقی به بار بیاورد عبارتند از: عادت دادن کودک به خوردن تنقلات چاق‌کننده، خوراندن بیش از حد غذاهای چرب و پر کالری، کم تحرکی کودک، تشویق افراطی کودک هنگام غذا خوردن به طوری که تصور کودک از غذا خوردن کاری بسیار خوب شود و تشویق زیاد خوردن غذا چه حجم غذا  و چه وعده‌های غذایی.

دقت کنید که درصدی از اشتها می‌تواند زمینه ژنتیکی داشته باشد. اگر کودک شما اشتهای زیادی برای خوردن دارد، از همان ابتدا تغذیه درست را پی بگیرید و از عادت دادن کودک به زیاده‌روی و پرخوری بپرهیزید. کودکان پرخور معمولا به جای این‌که بدنشان نیاز به غذا داشته باشد از نظر روانی به غذا احتیاج پیدا می‌کنند، پس می‌توان از نظر روانی توجه آنها را به سرگرمی‌های دیگر متوجه کرد. مثلا اگر کودکمان عادت دارد جلوی تلویزیون تنقلات بخورد سعی کنیم که به جای تلویزیون دیدن، سرگرمی ‌جدیدی برایش در نظر بگیریم مثل نقاشی کشیدن و یا بازی‌های پر تحرک دیگر.

کودکان خوش خوراک، آرزوی مادران‌

این کودکان از لحاظ تغذیه ایده‌آل‌ترین کودکانند. آنها از تجربه غذاهای جدید اجتناب نمی‌کنند و  همه چیز می‌خورند. نه کم خوراکند و نه زیاد می‌خورند. از لحاظ وزنی هم متعادل‌اند.  مادران این کودکان جز این‌که باید مراقب باشند کودکشان پرخور نشود به مراقبت دیگری احتیاج ندارند. اما خوب است بدانید که این مادران چه کرده‌اند که کودکان خوش خوراکی دارند. آنها مادرانی هستند که غذا دادن به کودک را زیاد از حد جدی و حساس نمی‌پندارند. همه نوع غذایی با طعم‌های مختلف در خانه درست می‌کنند. خودشان بد خوراک نیستند و یا اگر از غذایی بدشان می‌آید آن را به کودک منتقل نمی‌کنند. خودشان عادات غذایی صحیحی دارند مثل خوردن میوه و شیر و نخوردن تنقلات مخصوصا قبل از غذا. هیچ وقت به زور به کودک غذا نمی‌دهند. هر وقت کودکشان گفت سیر شدم دیگر به غذا دادن ادامه نمی‌دهند. در موقعیت‌هایی به کودک غذا می‌دهند که حواس کودک به غذا خوردن باشد،  نخواهد زودتر غذایش تمام شود و البته گرسنه باشد و ترجیحا خودش طلب غذا کرده باشد (بهترین موقع برای غذا دادن به کودک وقتی است که بقیه هم در حال خوردن غذا هستند).

اگر کودک خوش خوراکی می‌شناسید به رفتار‌های مادر او هنگام غذا دادن دقت کنید حتما نکات ظریفی درمی‌یابید که به آنها دقت نمی‌کردید.

از 8 ماهگی که کودک قادر به نشستن است می‌توانید به تنهایی غذا خوردن را به او یاد دهید. به او نوشیدن با لیوان را یاد دهید و کم کم خوردن با دست و قاشق را به او بیاموزید و به او اجازه دهید خودش لذت غذا خوردن را تجربه کند هر چه در این زمینه خودکفاتر شود بیشتر لذت می‌برد. اگر نگران کثیف شدن کودک و خانه‌تان هستید یک سفره بزرگ پهن کنید و کودک را با ظرف غذایش در آن بگذارید و بسته به سن کودک از دور مراقب او باشید. مطمئن باشید صحنه‌های‌ به یاد ماندنی از کودکتان در حال غذا خوردن خواهید دید.

کودکان بدغذا، مادران ناراضی‌

مادران کودکان بد غذا معمولا از بدغذایی کودکشان نگران و شاکی‌اند. گاهی پیش می‌آید کودکی که وزن ایده‌آلی دارد و از لحاظ بدنی سالم است از نظر مادرش لاغر و نحیف و مریض است. از یاد نبرید که چاقی یا لاغری اصلا ملاک سلامت کودک نیست اگر کودک شما از وعده‌های غذایی بهره‌مند است و مواد غذایی مختلف را می‌خورد نباید نگران باشید. اگر کودکتان بد غذاست یکی از دلایلش می‌تواند توقع زیاد شما از کودکتان باشد.
شاید شما انتظار دارید که کودکتان همیشه گرسنه باشد، زیاد و با اشتها غذا بخورد. وقتی شما با این توقع به کودکتان غذا می‌دهید او را نسبت به خوردن غذا حساس می‌کنید و تازه بهانه‌گیری‌های او از غذا شروع می‌شود.
مادرانی که کودکان بد غذا دارند همیشه از کم غذایی کودک صحبت می‌کنند، ساعت‌ها دنبال کودک خود راه می‌روند و به او غذا می‌دهند و گاهی به زور در دهان کودک غذا می‌ریزند. تمام اینها از دلایل بدغذایی کودک شماست. غذا خوردن، زمان، مکان و شیوه و آداب دارد که کودک شما نه با سختگیری اما باید آن را بیاموزد.

بسته به سن کودکان (هرچه بزرگتر می‌شوند) باید به آنها آموخت اگر گرسنه‌اند کمی‌ صبر کنند تا به اتفاق بقیه غذا بخورند. گاهی اهمیت زیاد به غذای کودک نتیجه عکس می‌دهد و کودک را نسبت به غذا بدبین و زده می‌کند. به خاطر داشته باشید هرچه به دستورات او برای غذا بیشتر گوش کنید او را بد غذاتر می‌کنید.

ذائقه کودک شما باید به مزه‌های مختلف عادت کند تا بتواند از تمام مواد غذایی لذت ببرد اگر شما فقط غذاهایی که او دوست دارد درست کنید این فرصت را از او گرفته‌اید. اگر کودکتان غذایی را دوست ندارد هرگز برای او غذای جدا درست نکنید و به خاطر او از درست کردن آن غذا صرف نظر نکنید. او باید یاد بگیرد که همه غذاها خوبند. کودک شما باید بفهمد که برای خودش غذا می‌خورد نه برای راضی نگه داشتن شما.

هرگز به اجبار به کودکتان غذا ندهید چرا که او را از غذا منزجر می‌کنید. سعی کنید غذا را برای او هرچه بیشتر لذت‌بخش کنید. غذا خوردن پدیده‌ای است غریزی و حتی اگر شما به کودکتان غذا ندهید او به طور غریزی به خوردن غذا روی می‌آورد پس خود را آزار ندهید. گاهی مادران فکر می‌کنند کودکان بد غذایی دارند در حالی که این تنها اشتباهی ذهنی ناشی از تفاوت کودکشان با ایده‌آل فکری آنها از لحاظ وزنی و اشتهایی است.

در حین این‌که در حال اصلاح عادت‌های غذایی کودک خود هستید به نکته‌های زیر هم دقت کنید.

در ابتدا برای این‌که چاقی یا لاغری مفرط کودکان را از بین ببرید باید از عدم وجود بیماری‌هایی مثل مشکلات تیروئیدی، بیش فعالی، اختلالات خواب و کم تحرکی و بیماری‌هایی از این قبیل که در اشتها و وزن کودک تاثیرگذارند مطمئن شوید.

رژیم غذایی چیزی است که طی سال‌ها شکل می‌گیرد پس توقع نداشته باشید  یکباره تغییر کند چرا که این تغییر دفعی می‌تواند جسم و روح کودک شما را به خطر بیندازد، پس حوصله به خرج دهید و یک تغییر تدریجی را انتظار داشته باشید.

هیچ وقت کودکتان را برای چاق یا لاغر بودن سرزنش نکنید. به یاد داشته باشید که شما عادت‌های غذایی کودکتان را شکل داده‌اید نه خود او و این سرزنش‌ها می‌تواند او را از لحاظ روحی رنجور و اعتماد به نفسش را کم کند.

اگر کودکتان در تغذیه بسیار سختگیرتر از آن است که بخواهد در روند خود تغییری ایجاد کند پافشاری نکنید و او را لجباز نکنید، برای مدتی برنامه خود را به تعویق بیندازید و بیشتر با او صحبت کنید. با آوردن دلایل پزشکی و این‌که سلامتی او در خطر است او را از لحاظ روانی آماده کنید و اگر باز با سرسختی او مواجه شدید حتما با روان‌شناس مشورت کنید و هیچ اجباری در تغذیه به او وارد نکنید.

تنقلات را از دستش پنهان نکنید بلکه اصلا نخرید، وقتی تنقلات در خانه باشد فکر کودک به آنها منحرف می‌شود اما اگر بداند در خانه تنقلات وجود ندارد برای خوردن غذا مشتاق‌تر می‌شود.

از قرار دادن فست‌فود‌ها در میان‌وعده‌های غذایی خودداری کنید. غذاهای پرکالری مثل همبرگر و پیتزا و کلا غذاهای بیرون از خانه برای کودکان بسیار مضر است و به دلیل خوشمزگی این غذاها، کودکان را از غذای خانه دور می‌کنند.

در نهایت به یاد داشته باشید که غذا خوردن یکی از لذت‌های بشری است که از بدو تولد انسان از آن بهره‌مند است، پس با اشتباهات خود کودکان را از این لذت محروم نکنید.

>> جام جم/ ضمیمه چاردیواری