شیره‌مالی به‌شیوه‌قرن 21

بیشتر از 22 سال از ورود اینترنت به کشورمان نمی‌گذرد. سال 71، تعداد انگشت‌شماری از دانشگاه‌های مطرح کشور مانند شریف و دانشگاه گیلان برای اولین بار به اینترنت متصل شدند تا بتوانند با دنیای خارج تماس برقرار کنند، هرچند اوایل تنها دانشگاه‌ها و برخی از نهاد‌ها به اینترنت دسترسی داشتند، اما پس از مدتی اینترنت در کشور فراگیر و برای خیلی‌ها از نان شب واجب‌تر شد. تا چند سال پیش کمتر کسی از قابلیت‌های دنیای مجازی اطلاع داشت و خیلی‌ها به آن به چشم سرگرمی نگاه می‌کردند، اما رفته‌رفته مردم با امکاناتی که دنیای مجازی در اختیار آنها می‌گذاشت بیشتر آشنا شده و به دلیل در دسترس بودن این خدمات افراد زیادی تصمیم گرفتند بخشی از کارهای روزانه خود را ـ از خرید گرفته تا سروسامان دادن به کارهای بانکی ـ به وسیله اینترنت انجام دهند.

به این ترتیب، این روزها دیگر کمتر شخصی را می‌توان پیدا کرد که به دنیای مجازی وابسته نشده باشد یا حداقل شیوه کار با آن را نداند. هر کس به طریقی این روزها از اینترنت برای رسیدن سریع‌تر و ارزان‌تر به هدف خود استفاده می‌کند، برای نمونه خیلی‌ها هم که سن و سالی ازشان گذشته است برای دیدن اقوام خود ـ که هزاران کیلومتر با آنها فاصله دارند ـ از ویدئوچت استفاده کرده تا علاوه بر شنیدن صدای عزیزشان بتوانند تصویر او را هم ببینند، این کار باعث شده خیلی‌ها دیگر برای برقراری تماس با خارج از کشور قید تلفن را بزنند البته اگر سرعت پایین اینترنت مانع این کار نشود.

از دیگر مزایایی که باعث شده تعداد زیادی از مردم به استفاده از اینترنت روی بیاورند، در دسترس بودن امکانات با کمترین هزینه است؛ چراکه فرد با استفاده از رایانه و خط اینترنت می‌تواند کارهایی مانند خرید یا انواع و اقسام کارهای بانکی خود را انجام دهد.

با استفاده از اینترنت شخص دیگر نیاز ندارد ساعت‌ها در ترافیک سرسام‌آور کلانشهرها گرفتار شود یا در صف‌های طولانی بانک‌ها وقت خود را از دست بدهد. او در خانه یا محل کارش به اینترنت وصل شده و بسیاری از کارهای خود را فقط در عرض چند دقیقه انجام می‌دهد.

مزایای استفاده از دنیای مجازی به همین چند مورد بالا ختم نمی‌شود. امروزه اینترنت آنقدر کارها را سهل و آسان کرده که خیلی‌ها به آن وابستگی شدید پیدا کرده و به قول معروف معتاد دنیای مجازی شده‌اند.

این روزها بسیاری از رستوران‌ها و کافه‌ها برای جلب مشتری بیشتر علاوه بر پذیرایی، اینترنت رایگان هم در اختیار مشتری‌های قرار می‌دهد. کمتر رستوران و کافی‌شاپی را می‌توان دید که علامت اینترنت رایگان را در جایی که مشتریان، آن را بخوبی ببینند قرار نداده باشد، از این گذشته کارخانه‌های ساخت تلفن همراه هم تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند تا گوشی تلفن همراهی بسازند که برای کار با اینترنت برنامه‌ریزی شده باشد، به نظر می‌رسد آنقدر که کارخانه‌ها به فکر استفاده کاربران از اینترنت و قابلیت‌های گوشی تلفن همراه در این خصوص هستند، کمتر به ارتباط تلفنی توجه می‌کنند. روزی نیست که اپلیکیشن جدیدی برای گوشی‌های تلفن همراه به بازار نیاید، اپلیکیشن‌هایی که برای استفاده از آنها باید حتما به اینترنت وصل شد. همه این موارد از این حکایت می‌کند که انسان امروزی وابسته به اینترنت شده، اما او باید بداند در دنیای مجازی هم خطرات زیادی او را تهدید می‌کند؛ از کلاهبرداران اینترنتی گرفته تا سارقان و هکرها. شاید در نگاه اول دنیای مجازی کاملا بی‌خطر به نظر برسد، اما کم نیستند افرادی که به علت سهل‌انگاری میلیون‌ها تومان را از دست داده یا کانون خانواده‌شان از هم پاشیده است. به همین دلیل سفارش می‌کنیم در استفاده از دنیای مجازی کمی محتاط‌تر عمل کرده و توصیه‌های کارشناسان حوزه فناوری را در این خصوص جدی بگیرید.

تبهکاران صفر و یکی

اما این فقط محصولات دنیای مجازی نیست که دائم به روز شده و کاربران اینترنت را غافلگیر می‌کند، کم‌کم در کشورمان با وارد شدن بانک‌ها به دنیای مجازی و ارائه خدمات خود از طریق مجازی خیلی از تولیدکنندگان و فروشندگان کالا هم برای این‌که از دنیای جدید عقب نمانند پا به دنیای مجازی گذاشته و راهکاری برای خرید و فروش در دنیای اینترنت ارائه کرده‌اند برای همین افراد زیادی برای استفاده از این خدمات داوطلب شده‌اند، اما از آنجا که هر کجا اسم پول در میان است باید منتظر سارقان و کلاهبرداران هم بود خیلی زود سر و کله تبهکاران دنیای مجازی هم پیدا شده است. این تبهکاران جدید را باید از نسل همان خلافکارانی دانست که رودررو کلاه انسان‌ها را از سرشان برداشته یا سرشان می‌گذارند، تنها فرق این تبهکاران قرن بیست‌ویکم با مجرمان قدیمی این است که آنها از زیر و بم دنیای مجازی هم باخبر هستند و برای این‌که در عملی کردن نقشه‌های شوم خود با شکست روبه‌رو نشوند، علم خود را به روز کرده تا به جای این‌که از افراد در دنیای واقعی سرقت کنند، این بار با کاربران طرف شده و سر آنها کلاه بگذارند.

جالب اینجاست برای هر نوع کلاهبرداری که در دنیای واقعی فعالیت می‌کند می‌توان در دنیای مجازی هم نمونه‌ای پیدا کرد، از خواستگارهای قلابی که سر دختران دم بخت کلاه می‌گذارند، بگیرید تا سارقان حرفه‌ای که با خالی کردن حساب بانکی کاربران در مدت چند دقیقه میلیارد‌ها تومان به جیب می‌زنند. اما خیالتان راحت باشد. همان‌طور که در دنیای واقعی، ماموران پلیس برای مقابله با این افراد آموزش دیده و مشغول گشتزنی هستند در دنیای مجازی هم پلیس فعالیت می‌کند، به همین علت خیلی از تبهکاران دنیای مجازی نترسید. کافی است توصیه‌ها و نکات ایمنی را به کار ببرید تا از گزند تبهکاران دنیای مجازی در امان بمانید.

انواع تبهکاران مجازی

همان طور که در دنیای واقعی کلاهبردار‌ها به گروه‌های مختلف تقسیم می‌شوند در دنیای مجازی هم هستند خلافکارانی که به صورت تخصصی عمل کرده و به سراغ برخی از طعمه‌های خاص می‌روند.

بیشتر کلاهبردارهایی که در فضای مجازی کشورمان فعالیت می‌کنند به سراغ کاربرهای تازه‌وارد دنیای اینترنت می‌روند تا با سرقت اطلاعاتی شخصی فرد مانند هویت، شماره حساب و رمز عابربانک طعمه خود، حساب او را خالی کرده و به اصطلاح سر او کلاه بگذارند. این تبهکاران نه چندان حرفه‌ای با سوءاستفاده از بی‌تجربه بودن کاربران تازه‌کار برای آنها دام‌هایی پهن کرده و با فرستادن چند ایمیل وسوسه‌کننده اطلاعات آنها را به بهانه‌های مختلف مانند پرکردن فرم‌های مربوط به قرعه‌کشی و ثبت‌نام، این کاربران را وادار می‌کنند رمز عبور و دیگر اطلاعات خود را فاش کنند. از آنجا که خیلی از کاربران تازه‌کار رمزهای ساده‌ای برای حساب‌های خود در نظر می‌گیرند، تبهکاران خیلی زود می‌توانند نقشه شوم خود را عملی کنند.

البته باید یادآور شد در کنار کلاهبرداران خرده‌پای دنیای مجازی، هستند تبهکارانی که با صرف هزینه‌های میلیاردی و به‌کارگیری افراد متخصص در زمینه اینترنت و کامپیوتر کلاهبرداری‌های بین‌المللی انجام می‌دهند. فعالیت تبهکاران در دنیای مجازی بسیار شبیه دنیای واقعی است. جالب است بدانید در اینترنت هم گروهی از تبهکاران پرسه می‌زنند که نیاز مالی ندارند این دسته از مجرمان دنیای صفر و یک تنها به دنبال سرگرم شدن و تجربه ماجراجویی دست به سرقت اطلاعات کاربران می‌زنند این افراد از تخصص کافی برخوردار هستند، اما هدفشان کسب درآمد نیست.

اگر اخبار دنیای واقعی را دنبال کرده باشید حتما در خبرها خوانده و شنیده‌اید که کشورهای بزرگ دنیا مانند چین و آمریکا یکدیگر را به سرقت‌های اینترنتی متهم می‌کنند. برای نمونه، آمریکا ادعا می‌کند چین با به کار گرفتن تعداد بسیار زیادی از هکرها به سایت‌های اینترنتی شرکت‌های بزرگ آمریکا وارد شده و اطلاعات زیادی را به سرقت برده است، کار سرقت اطلاعات در دنیای مجازی آنقدر بالا گرفته است که شرکت‌های بزرگ سالانه میلیون‌ها دلار برای ایمنی و به روز کردن برنامه‌های سایت‌های خود هزینه می‌کنند، چراکه سازمان‌های جاسوسی زیادی وجود دارد که با استخدام متخصصان زبده اینترنت و کامپیوتر در تلاش هستند به اطلاعات محرمانه اقتصادی و سیاسی کشورهای مختلف دست پیدا کرده و از راه فروش آنها درآمدهای هنگفتی به جیب بزنند.

در حالی که در کشورمان بیشترین کاربران اینترنت را جوانان تشکیل می‌دهند، به گفته کارشناسان پلیس فتا طی سال‌های 89 و 90 بیش از 5000 پرونده در خصوص جرایم رایانه‌ای بررسی شده است که در این میان کلاهبرداری‌های مالی و برداشت غیرمجاز با بیش از 44 درصد رتبه اول جرم در دنیای مجازی را به خود اختصاص داده و بعد از آن هتک حرمت و منتشر کردن تصاویر خصوصی کاربران در دنیای مجازی با 25 درصد در رتبه دوم قرار دارد.

هرچند تبهکاران زیادی در دنیای مجازی فعالیت می‌کنند، اما با رعایت کردن نکات ایمنی و استفاده درست و بجا از اینترنت می‌توان خیلی از کارهای خود را به آسانی و به بهترین نحو انجام داد بدون این‌که اطلاعات شما به سرقت برود.

گلنوش ملایری/ جام‌جم