مکمل‌های آلوده و خطر دوپینگی شدن

نبود نظارت در شرکت‌های تولیدکننده

ورزشکاران نباید از خطر بالای آلودگی بالقوه مکمل‌های غذایی ـ ورزشی غافل باشند، چراکه شرکت‌های تولید‌کننده مکمل حتی در کشورهای اروپایی و آمریکا ملزم به اجرای فرآیندهای بررسی و کنترل کیفیت مستمر روی انواع مکمل‌های تولیدی خود ـ نظیر آنچه روی داروهای خود انجام می‌دهند ـ نیستند. در حالی که هر فرآورده دارویی قبل از ورود به بازار مصرف برای اطمینان از اثرات دارویی ادعا شده و همچنین عوارض جانبی توسط سازمان‌های ذی‌صلاح دارویی مورد بررسی و آزمایش کامل قرار می‌گیرد و بی‌خطر بودن و اثربخش بودن آن به صورت علمی و عملی اثبات می‌شود، برای اثبات ادعاهای شرکت‌های تولیدکننده مکمل‌ها و اطمینان از اثربخشی و سالم و بی‌عارضه بودن آنها بررسی و آزمایش خاصی انجام نمی‌شود.

به این ترتیب، تولیدکنندگان مکمل‌های غذایی ـ ورزشی چون قبل از عرضه محصولات خود به بازار مصرف، الزامی به دریافت تائیدیه از سازمان غذا و داروی آمریکا FDA نمی‌بینند، امکان این که تولید و توزیع مکمل‌های غذایی ـ ورزشی بدون کنترل‌های قانونی دقیق صورت گرفته باشد، وجود دارد.

چند توصیه

1 ـ ورزشکار باید تا حد امکان از مصرف مکمل‌های غیرضروری پرهیز کند، چراکه بیشتر این مکمل‌ها نه‌تنها کارایی را افزایش نمی‌دهد، بلکه در بعضی موارد آلوده به مواد ممنوعه بوده و سلامت آنها را تهدید می‌کند.

2 ـ ورزشکار نباید تصور کند مکمل غذ‌ایی بی‌خطر است، بخصوص مکمل‌هایی که با قصد عضله‌سازی استفاده می‌شو​د.

3 ـ استفاده از واژه‌هایی نظیر «طبیعی» یا «گیاهی» در برچسب مکمل نشانه بی‌خطر بودن آن نبوده و احتمال آلودگی به مواد نیروزا (دوپینگ) را کاهش نمی‌دهد.

4 ـ تنها از مکمل‌های تائید شده داخلی و خارجی مورد تائید وزارت بهداشت و ستاد ملی مبارزه با دوپینگ استفاده شود.

5 ـ توجه به برچسب مکمل‌ها از لحاظ آلودگی به مواد ممنوعه اهمیت زیادی دارد، هنگام بررسی برچسب مکمل‌ها مواردی همچون پروانه ساخت یا تائید وزارت بهداشت، تاریخ تولید، تاریخ انقضا مصرف و جدول ارزش تغذیه‌ای و ترکیبات محصول باید مورد توجه قرار گیرد. در برچسب هر محصول علاوه بر موارد فوق مطالبی تحت عنوان هشدار یا موارد قابل توجه​ ذکر می‌شود.

6 ـ کودکان، نوجوانان، زنان باردار و زنان شیرده باید تا حد امکان از مصرف خودسرانه مکمل‌ها بپرهیزند.

7 ـ آگاهی از خطر ایجاد تست مثبت با مصرف مکمل کاملا به عهده ورزشکار است. خطر مثبت شدن تست واقعی است و می‌تواند بهایی به اندازه فقدان کامل موقعیت و اعتبار ورزشکار داشته باشد.

8 ـ آگاهی ورزشکاران از برآورد میزان خطر آلودگی مکمل‌ها متفاوت بوده، لذا ورزشکارانی که قصد استفاده از مکمل‌ها را دارند، صرفا باید به استفاده از فرآورده‌های کم‌خطر و مشاوره با کادر پزشکی روی آورند.

9 ـ بر مبنای قانون مسئولیت مطلق ورزشکار که از سوی آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ (WADA) وضع شده است، ورزشکاران به طور کامل مسئول هر آن چیزی هستند که استفاده می‌کنند حتی اگر توسط فرد دیگر توصیه، تجویز یا تأمین شده باشد؛ پس هیچ ورزشکاری نباید خود را فریب دهد.

افسانه گلشن راز / رئیس کمیته آموزش و پژوهش ستاد ملی مبارزه با دوپینگ