همه دست‌ها به سوی نخل طلا

در این مطلب با فیلم‌ها و کارگردانان بخش مسابقه شصت و دومین جشنواره فیلم کن بیشتر آشنا شویم:

آلن رنه: اگر فیلم‌های «شب و مه» (1956)‌ و «هیروشیما عشق من» (1959)‌ را دوست داشته باشید، قطعا آلن رنه را هم می‌شناسید. فیلمساز 88 ساله فرانسوی این‌بار با فیلم «حادثه» ‌(Les herbes Folles) به عرصه هنر هفتم برگشته است. آن هم با یک درام 96 دقیقه‌ای که متوسط زمان بیشتر فیلم‌هایی است که ساخته. او مانند همیشه عاشق ورود سینما به ادبیات است و این‌بار هم نوول کریستین گیلی را به فیلم برگردانده؛ زندگی مرزی یک آدم عادی که بر اثر اتفاقات پیش‌افتاده ناگهان از این رو به آن رو می‌شود. آلن رنه در کنار تمام جوایز برده و نبرده‌اش (نامزدی‌ها)‌ و 3 بار هم در کن حضور داشته که مربوط به سال‌های 1959، 1974 و 1980 می‌شود. که به ترتیب برای فیلم‌های هیروشیما عشق من، استاویسکی و انریک عموی محبوبم سه بار نامزد دریافت نخل طلا شد و هیچ بار برنده نشد. اولین بار که او در کن شرکت کرد 38 ساله بود و حالا 50 سال گذشته است...

کن لوچ: فیلمساز 73 ساله و بسیار سرپای انگلیسی هنوز که هنوز است کارگردان جشنواره‌هاست. اصلا فستیوالی پیدا نمی‌کنید که برگزار شود و کن لوچ چترش را آنجا باز نکرده باشد. حضور او در کن هم خود داستانی دارد. او که با فیلم عجیب و غریب و نامتعارف «در جستجوی اریک»‌ (Looking For Eric) به کن آمده ، بیش از این 11 بار در کن شرکت کرده و هر بار هم یک جورهایی یا در قسمتی نامزد شده یا جایزه هیات داوران را برده است. حتی بردن یک جایزه افتخاری در سال 2004 که کنی‌ها برای یک عمر خدمت او به سینما داده بودند هم افاقه نکرد و کن لوچ صحیح و سالم و سرحال 2 سال بعد بازهم در کن شرکت کرد و البته این بار نخل طلا را هم برد و برای فیلم «باد در مرغزارها می‌وزد» که فیلم بسیار خوبی هم بود.

مارکو بلوچیو: با 5 بار نامزدی دریافت نخل طلای کن، او همتنه به تنه افرادی مانند کن لوچ می‌زند. هرچند در سال 2002 برای فیلم «لبخند مادر من» توانست جایزه هیات داوران را به دست آورد. مارکو بلوچیو که در کشور خودش یک فیلمساز همه‌فن حریف است و جدای از کارگردانی، یک سناریست، بازیگر و تهیه‌کننده ارشد هم شناخته می‌شود، در کن 62 فیلمی را ساخته که به صورت خاص به ایتالیایی‌ها تعلق دارد.

او با درام تاریخی «از پا افتاده» به زندگی شخصی «دوچه» ایتالیا یعنی موسولینی پرداخته است. داستانی درباره زندگی عاطفی و ازدواج او با نامزدش به نام آیدا والر و پسری که از او به دست می‌آورد به نام آلبینو و دلایل نامگذاری او تمام قصه «از پا افتاده»‌را سر و شکل می‌دهد.

فیلمسازان زن

اما در کن امسال خانم‌ها نیز بسیار فعال ظاهر شدند و به نوعی تعداد بانوان شرکت‌کننده در بخش مسابقه کمی بیشتر از دوره‌‌های اخیر است:

جین کمپیون: جین کمپیون 55 ساله نامزد اسکار سال 1994 برای کارگردانی فیلم پیانو و برنده اسکار همین سال برای بهترین فیلمنامه با فیلمی به نام ستاره تابناک به کن 62 آمده است؛ یک درام عاطفی 2 ساعته درباره زندگی عاشقانه شاعری به نام جان کتیز که حتی مرگ همسرش عشق او را پایان نمی‌‌دهد.سابقه حضور در کن برای کمپیون به همان سال 1993 برمی‌گردد که او توانست نخل طلا را برای همان فیلم معروفش یعنی پیانو به دست آورد.

آندره آ آرنولد: ملودرام خانوادگی و 124 دقیقه‌ای آندره آ آرنولد، فیلمساز 48 ساله انگلیسی را شکل می‌دهد. او که سال‌ها فیلم کوتاه می‌ساخت و حتی برنده اسکار بهترین فیلم کوتاه سال 2005 (زنبور)‌ هم شده، این بار با فیلم «فیش تانک» به کن آمده است. آرنولد در سال 2006 هم در کن بود و برای فیلم «جاده قرمز» نامزد نخل طلا هم شده بود.

ایزابل کویست: اگر زنی فیلمی بسازد درباره فروشنده‌هایی که ممکن است دست به چاقویشان هم بد نباشد و دست بر قضا با شات گان و کلت کمری نیز آنچنان بیگانه نباشند، باید گفت این شخص آدم خاصی است. ایزابل کویست فیلمساز 49 ساله اسپانیایی در کن امسال تصمیم دارد به جایزه برسد. فیلمی با نام «نقشه‌ای از صداهای توکیو.»!ایزابل کویست سابقه حضورهای موفق در فستیوال‌های مهمی مانند برلین و ونیز را دارد و جوایزی نیز دریافت کرده است.

نمایندگان قاره کهن

اما کارگردانان مشرق‌زمین در کن 62 بسیارند. اگر روزگاری سینمای ایران گل سرسبد جماعت کن بود، حالا کره‌ای‌ها، تایوانی‌ها، فیلیپینی‌ها و حتی مالزیایی‌ها هم به کن می‌روند، آن هم به بخش مسابقه.

یی لو: فیلمساز 44 ساله چینی، که سابقه 2 حضور موفق در کن‌های 2003 و 2006 به ترتیب با فیلم‌های «پروانه‌ای کبود» و «مکان تابستان» را دارد (که توانست هر دو بار به نامزدی نخل طلا هم برسد)‌؛ این بار با فیلم «همیشه بهار» به کن آمده است و به جز این که این فیلم یک درام اجتماعی است و 110 دقیقه زمان دارد، چیز دیگر درباره «همیشه بهار» اعلام نشده است. فیلم در انتهای آوریل جزو فیلم‌های بخش مسابقه کن 62 قرار گرفت و به این لحاظ نداشتن اطلاعات کافی از فیلم به هر حال منطقی است.

بریلانت مندوزا: وقتی شانس در خانه آدم را بزند یعنی این‌که در سال 2008 یک فیلم را به بخش مسابقه راه بدهند که امتیاز آنچنانی هم حداقل از سوی منتقدان و تماشاگران کسب نکند، اما همین فیلم نامزد دریافت نخل طلای کن 2008شود ؛ اتفاقی که برای فیلمساز 49 ساله فیلیپینی بریلانت مندوزا افتاد.حالا او امسال هم با فیلم کیناتای به کن آمده. یک ملودرام 100 دقیقه‌ای درباره پسر جوانی که قصد ازدواج دارد، اما آه در بساط ندارد و نامزدی‌اش می‌رود که بسیار طولانی شود.

چان دوک پارک: نامزد اهل کره جنوبی نخل طلای کن 2003 برای فیلم «پسر پیر» و برنده جایزه بزرگ هیات داوران کن برای همین فیلم امسال با فیلمی به نام «شیطان زنده» دوباره به کن بازگشته است.

درام ترسناکی با عنوان (اریژینال Bakjwi) که با کاراکترهای واهمه‌مانندش باز هم داستان خون‌آشامان را تداعی می‌کند. بر اثر حادثه‌ای افرادی که تحت مداوا قرار گرفته‌اند با خون آلوده کم‌کم تغییر شکل و جسم می‌دهند و از قالب انسانی بیرون می‌آیند.

چان دوک پارک 46 ساله موفقیت در جشنواره‌های ونیز و برلین را نیز در کارنامه دارد.

جانی تو: در کارنامه حرفه‌ای جانی تو حدود 100 فیلم به عنوان کارگردان و تهیه‌کننده ثبت شده. فیلم او در کن امسال «انتقام» نام دارد که یک تریلر جنایی 108 دقیقه‌ای است، یک آدمکش فرانسوی به هنگ‌کنگ برمی‌گردد تا دستورات مافوقش را اجرا کند و البته این دستورات چیزی نیستند جز کشتن یکی دو تا رقیب و اخطار و تهدید افرادی که فکر خیانت به رئیس باند را در ذهن می‌پروراندند.

سینگ لنگ‌سای: نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده 53 ساله مالزیایی در کن فیلم «صورت» را خواهد داشت.در کنار این نامها چهره‌هایی هم حضور دارند که همه با کارنامه آنها آشنا هستند، آنگ‌لی، کوئنتین‌تارانتینو، لارسن فون‌تریه، میشل‌هانکه و تعدادی دیگر که کمتر شناخته شده‌اند: ژاک آدیارد؛ خاویر جیانولی و گاسپار نئو که البته همه این افراد سابقه حضور در کن را دارند و برخی به نخل طلا رسیده‌اند و یا به نامزدی این جایزه معتبر. درباره چهره‌های فوق می‌توانیم آنها را به‌ هالیوودی‌ها، مستقل‌سازها و گمنامان تقسیم کنیم.

هالیوودنشینان

کوئنتین تارانتینو: او پسر کن است و کشف بی‌گفتگوی این جشنواره. سال 1993 قصه‌های عامه‌پسند نخل طلا را برد و تارانتینو به اسکار وصل شد. از آن پس هرچه او ساخت، چه خوب و چه افتضاح مورد توجه قرار گرفت. کیفیت کارهای تارانتینو اگرچه بالا و پایین دارد، اما به هر حال او بیش از یک دهه است که در سینما امضای مخصوص به خودش را دارد. در کن 62 او با فیلم پرحرف و حدیث لعنتی‌های بی‌آبرو حضور دارد؛ یک تریلر اکشن جنگی با روایت خاص تارانتینویی. یعنی فیلمی سرشار از خشونت و خون و خونریزی. فیلم 160 دقیقه‌ای او درباره جنگ جهانی دوم است. تارانتینوی 46 ساله که در کن 2007 با فیلم ضد مرگ حضور داشت فقط توانست به نامزدی نخل طلا برسد. امسال برای او رسیدن به نخل طلا، مهم‌ترین آرزوست.

آنگ لی: این کارگردان 55 ساله تایوانی پس از سال‌ها حضور در ینگه دنیا حالا هالیوودی‌نشین است و امسال فیلم woodstock taking را به کن آورده است؛ یک کمدی موزیکال 2 ساعته درباره خانواده‌ای که در منطقه وودالستاک کار می‌کنند و با همسایه‌هایشان، هم رفاقت دارند هم رقابت.

آنگ‌لی که اسکار هم برده در جشنواره‌های زیادی هم شرکت کرده، در کن هم سابقه دارد و آن هم برمی‌گردد به سال‌های 1997 که او با فیلم توفان یخی می‌توانست تا نامزدی نخل طلا هم پیش برود. فیلم‌های اخیر او پس از کوهستان بروکبک نگرفته است. از این روست که آنگ‌لی به نخل طلای امسال کن بسیار دل‌خوش دارد.

پدرو آلمادووار: این کارگردان 60 ساله اسپانیایی اگرچه آنچنان هم هالیوودنشین نیست اما به دلیل چند فیلم آخرش که تهیه‌کننده و توزیع‌کننده هالیودی داشت جزو این دسته قرار گرفت.

فیلم 130 دقیقه‌ای آلمادووار تقریبا به لحاظ موضوع و محتوا به کارهای قبلی‌اش هم ربط دارد. او در کن هم بی‌سابقه نیست، چنان که سه سال پیش در سال 2006 برای فیلم انتقامش برنده جایزه بهترین فیلمنامه شد و خود فیلم نیز نامزد نخل طلا.پیش از این هم در سال 1999 آلمادووار برای فیلم همه درباره مادر نامزد نخل طلا شده بود.

فیلمسازان مستقل

میشل هانکه: یک فیلمساز شش‌دانگ از مونیخ آلمان که بخوبی از تجارب 30 ساله تلویزیونی‌اش استفاده کرد و وقتی به سینما آمد هرچه ساخت خوش‌ساخت بود، اگرچه هرگز به گیشه توجه نداشت.

هانکه 67 ساله با فیلم رنگین‌کمان سفید در کن حضور دارد، یک درام جنگی 145 دقیقه‌ای که عمدتا به حواشی جنگ می‌پردازد تا خود آن. داستان از یک سال قبل از شروع جنگ جهانی اول یعنی از 1913آغاز می‌شود در منطقه‌ای در شمال آلمان، جایی که یک مدرسه روستایی محل اصلی وقوع اتفاقات است. در این مدرسه قوانینی اعمال می‌شود که عمدتا فاشیستی است و اگرچه نازیسم در آن هنگام هنوز ظهور نکرده بود، اما به واقع گردانندگان مدرسه از شیوه‌ای اینچنینی استفاده می‌کردند. هانکه عمده آثارش را خودش می‌نویسد، پیش از این اگرچه 4 نوبت در کن شرکت کرده، اما هر 4 بار فقط توانسته به نامزدی نخل طلا برسد و همواره دستش از رسیدن به گلدن پالم دور مانده؛ هرچند بارها جایزه بزرگ هیات داوران کن را برده است.

لارس فون‌تریه: وقتی فیلمسازی از منطقه اسکاندیناوی می‌آید، چه انتظاری از او خواهید داشت؟ انتظاری جز منزوی بودن و مستقل ساختن؟ فون‌تریه، فیلمساز دانمارکی 54 ساله برای کن 62 فیلم «ضدمسیح» را ساخته است. فون‌تریه ‌که نامزدی هر ایده اسکار را هم در پیشینه دارد، در کن هم صاحب کارنامه‌ای درخشان است.

میزبان‌ها

اگرچه آلن رنه هم فرانسوی است، اما در بخش میزبان به 3 نام برمی‌‌خوریم که اگر مانند سال گذشته بحث میزبان‌نوازی به جای مهمان‌نوازی در اولویت قرار بگیرد آنگاه نخل طلا شاید در خانه نگه داشته شود.

ژاک آدیارد: «یک پیامبر» اثر این کارگردان 57 ساله فرانسوی در کن 62 خواهد بود. یک درام جنایی 150 دقیقه‌ای که داستانی تودرتو دارد.آدیارد سال 1996 نیز در کن حضور داشت و با فیلم کمدی درام «قهرمان خودساخته» نامزد نخل طلا شده بود.

خاویر جیانولی: فیلم او در کن «آغاز» نام دارد. یک ملودرام اجتماعی 150 دقیقه‌ای درباره آدم‌ها و قضاوت‌هایشان. نکته مهم درباره این فیلم حضور دوباره «ژرارد دپاردیو»ی 61 ساله در سینماست. دپاردیو که مدتی فقط برای تلویزیون کار می‌کرد حالا با این کار می‌تواند فرصتی بدهد به علاقه‌مندانش تا دیدارها تازه شود. از او به عنوان جانشین حقیقی بازیگران صاحب‌سبک سینمای فرانسه و قدیمی‌ها یاد می‌شود. جیانولی که به تعبیری کم‌سن و سال‌ترین کارگردان شرکت‌کننده در بخش مسابقه کن 62 ، با 37 سال سن، در کن 2 سابقه درخشان دارد. اولین بار برای فیلم کوتاهش گفتگو برنده نخل طلا شد و آخرین بار در سال 2006 که به نامزدی نخل طلا رسید.

گاسپارنئو: فیلمساز 46 ساله متولد‌ آرژانتین و تبعه فرانسه فیلم «بی‌عاری» را در کن 62 دارد. یک درام 150 دقیقه‌ای که سرگذشت و حال و روز زن و مردی را با رجوع به گذشته و ذکر خاطرات و برگشت به زمان حال روایت می‌کند. نئو هم در کن حضور داشته و «هتک آبرو»ی او در کن 2002 نامزد نخل طلا شده بود.

مهدی تهرانی