چهل شاهد در قاب پویانمایی
روایت‌گری و تصویر‌سازی از حماسه‌آفرینی‌های دلاورمردان سپاه اسلام در دوران دفاع‌مقدس همواره از دغدغه‌های فیلمسازان، تهیه‌کنندگان و کارگردان‌های سینمای ایران و رسانه‌ملی بوده؛ خوشبختانه در آن ایام و پس از آن آثار متعدد سینمایی و تلویزیونی در ژانر دفاع‌مقدس تولید و اکران شد که با استقبال بسیار گسترده مخاطبان روبه‌رو گردید و معمولا هر‌ساله و در ایام بزرگداشت دوران دفاع‌مقدس آثاری که به همین منظور ساخته شده‌اند از شبکه‌های تلویزیونی به نمایش گذاشته می‌شوند.
در زمینه تولید آثار پویانمایی هم طی دهه اخیر، گام‌های بلندی در کشور برداشته شده است و مرکز پویانمایی صبای سازمان صداوسیما از بدو تشکیل در این خصوص تلاش‌های فراوانی داشته وجوانان ونیروهای متعهدی راتربیت کرده که آثار درخشانی را تولید کرده‌اند. این مرکز همچنین در تولید آثار انیمیشن در ژانر دفاع‌مقدس و کار برای شهدا هم پر‌تلاش بوده است که ثمره آن تولید اثری ماندگار برای شهدا بود که امسال برای نخستین‌بار این اثر تلویزیونی انیمیشن باعنوان «چهل شاهد» در حال پخش از شبکه دو سیماست؛ اثری که روایتگر زندگی چند تن از شهدای دوران دفاع مقدس، شهدای حرم و شهدای هسته‌ای کشورمان است. پخش این اثر علاوه براین‌که برای مخاطب نوجوان و کودک بسیار آموزنده و مفید است، برای مخاطبان بزرگسال و قشرهای مختلف مردم هم دیدنی و خاطره‌انگیز است.انیمیشن چهل شاهد که به‌همت مرکز پویانمایی صبای سازمان صداوسیما و مشاوره ستاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس به مرحله تولید و پخش رسیده است، سعی کرده ناگفته‌هایی از زندگی شهدا را با زبان تصویری انیمیشن به مخاطبان انتقال می‌دهدکه در نوع خودش کم‌نظیر است وهمچنین در این مجموعه پویانمایی سعی شده مخاطبان با زوایای جدیدی از زندگی شهدا آشنا شوند.
محمدعلی صفورا، تهیه‌کننده مجموعه انیمیشن چهل شاهد، سازنده نخستین مجموعه‌ای بوده است که در زمینه زندگینامه شهدا ساخته شده است. موضوع این اثر، زندگی شهید محمد بروجردی تحت عنوان «میرزا» است که یک مجموعه ۳۰ قسمتی است که بنیاد روایت فتح، تهیه‌کننده و سفارش دهنده‌‌اش بود. این مجموعه، یک مجموعه درخشان است که با اقتباس از کتاب «مسیح کردستان» و منابع دیگر، ساخته شد و مورد استقبال مخاطبان زیادی قرار گرفت. مرکز پویانمایی صبای سازمان صداوسیما، بعد از تولید مجموعه مربوط به شهید محمد بروجردی تصمیم گرفت که زندگینامه سایر شهدا هم تولید شود و ساخت مجموعه انیمیشن چهل شاهد از سوی مرکز پویانمایی صبا به گروه سازنده این انیمیشن سپرده شد.
از کودکی تا شهادت
محمدعلی صفورا، تهیه‌کننده مجموعه در‌خصوص اهداف ساخت این مجموعه گفت: هدف از ساخت مجموعه انیمیشن چهل شاهد در وهله اول پرداختن به زندگی شهدای گرانقدر انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی بود. هر قسمت از مجموعه حدود ۳۰ دقیقه است که از کودکی تا شهادت هر‌کدام از شهدا را شامل می‌شود و در واقع ما سعی کردیم به زندگینامه شهدا توجه کنیم و آن را به تصویر بکشیم. رویکرد مد نظر ما در این اثر پویانمایی، این بود که از زندگینامه شهدایی که قرار بود بر اساس آن آثار پویانمایی تولید شود، به‌کمک مطالعه کتاب‌ها، مقالات و پژوهش‌هایی که از شهدای والامقام وجود داشت، مهم‌ترین بخش‌های زندگی‌شان را انتخاب کنیم. این تحقیق و پژوهش و مطالعه ۴ سال به‌طول انجامید.
صفورا با بیان این‌که این مجموعه انیمیشن قرار بود در چهل قسمت ساخته شود ولی شرایط تولید مهیا نبود، گفت: این مجموعه در ۱۲ قسمت ساخته شد؛ شهدایی مثل محمد جهان‌آرا، محمد منتظر‌قائم، حسن باقری، سید مرتضی آوینی و سایر شهدا که سعی شد از هر طیفی، از زندگی شهدا به نمایش گذاشته شود و شهدا انتخاب شوند. چهل شاهد مجموعه‌ای است که قطعا به لحاظ مستند‌بودن اتفاقات بسیار تاثیرگذاری دارد.
سعی کردیم مجموعه را با دقت کامل بررسی، تحلیل و تولید کنیم و در کنار بحث اطلاع‌رسانی و مستند‌سازی سعی شده ساختار دراماتیک مجموعه، به‌گونه‌ای طراحی شود که برای مخاطب جذابیت داشته باشد و ۳۰ دقیقه پای هر داستان بنشیند و در این مسیر، سعی کردیم که عناصر جذابیت دیگری را هم به روایت‌ها اضافه کنیم، از موسیقی گرفته تا راوی‌های متعدد که مهم‌ترین بخش قصه‌گویی و روایت در این مجموعه است، یعنی زندگی شهدا به شکل مستند از منظر کسانی روایت می‌شود که با این شهدای گرانقدر در ارتباط بودند. در واقع یک روایت چند‌بعدی به جنبه‌های متعدد شخصیت شهدا پرداخته و از نظر خود من یکی از جنبه‌های بسیار مهم مجموعه محسوب می‌شود.
طراحی بصری واقع‌گرا
تهیه‌کننده مجموعه انیمیشن «چهل‌شاهد» با اشاره به این‌که به لحاظ بصری و گرافیکی، طراحی واقع‌گرا یک بخش سخت در آثار انیمیشن محسوب می‌شود، افزود: ما در این بخش سعی کردیم که به آن واقع‌گرایی شخصیت‌ها نزدیک شویم؛ در واقع مجموعه به سمت کارتون و انیمیشن نمی‌رود و بصورت واقع‌گرا شکل گرفته است، به‌گونه‌ای که همه فضاها واقع‌گرا هستند و یکی از جنبه‌های مهم دیگر مجموعه این است که بسیاری از مکان‌ها، فضاها و لوکیشن‌هایی که شاید حداقل تصاویر آرشیوی باقی‌مانده در آن داشته باشیم، بازسازی شدند؛ مثلا از بیمارستان شهدای خرمشهر یک عکس از آن دوران بیمارستان بیشتر نیست اما ما این بیمارستان را به یک فضا تبدیل کردیم یا پل خرمشهر که زیر پل درگیری بود، بازسازی شد. از تمام مکان‌هایی که فقط یک تصویر از آنها داشتیم، سعی کردیم یک فضای سه بعدی طراحی و عین واقعیت بازسازی شود. فضاهایی مثل طبس، خرمشهر، جزیره مجنون و جبهه‌های مختلف که قصه در آن جریان دارد، براساس فکت‌ها و تصاویری که بود و اطلاعاتی که وجود داشت، بازسازی شدند.
تکنیک محدود و کیفیت استاندارد
وی در ادامه گفت: این مجموعه با تکنیک انیمیشن محدود ساخته شده که طراحی، سینما و روایت در این نوع انیمیشن‌ها بسیار مهم است و سعی شده تمامی این مولفه‌ها بکار گرفته شود تا واقعیت‌ها شکل بگیرد. حدود ۲۵ الی ۳۰ نفر در بخش‌های مختلف این مجموعه انیمیشن حضور داشتند و کمک کردند که چهل شاهد به مجموعه‌ای تبدیل شود که هم می‌توان به‌عنوان یک تولید انبوه از آن بهره برد و هر یک تا دو ماه یک ۳۰ قسمتی از آن را تولید کرد و هم این‌که به‌لحاظ استاندارد کیفی‌سازی بصری و سایر جنبه‌های دیگر به استاندارد بالایی برسیم. همه این موارد لحاظ شده و مجموعه به شکل استاندارد و با یک سطح کیفی مناسب تقدیم تلویزیون شد.
این تهیه‌کننده با تاکید بر این‌که مرکز پویانمایی صبای سازمان صداوسیما طرح «چهل شاهد» را برای تولید یک اثر فاخر پیشنهاد و ارائه کرد، گفت: بعد از این‌که آثار زندگی شهدای جنگ تحمیلی و شهدای انقلاب اسلامی‌ساخته شد، روایت زندگی شهدای هسته‌ای و شهدای موشکی و شهید سلیمانی هم مطرح شد. این موارد هم جزو پیشنهادهای مرکز پویانمایی صبا بود و در حین تولید مجموعه به من پیشنهاد داده شد که زندگی این شهدا هم ساخته شود. مرکز پویانمایی صبای سازمان صداوسیما همواره به‌عنوان یک تهیه‌کننده مهم در کنار پروژه سعی می‌کند که سیاست‌ها و موضوعاتی را که به‌اقتضای روز نیاز دارد، به تهیه‌کننده سفارش بدهد و این مجموعه هم مستثنی نبود و اکثر قسمت‌های چهل شاهد پیشنهاد خود مرکز پویانمایی صباست.
وی درعین حال گفت: زندگی شهدای انقلاب و دفاع‌مقدس انتخاب‌‌اش باخود من بود امابعد ازآن و زندگینامه شهدایی که به‌اقتضای روز احساس می‌شد که نیاز به ساخت اثر از زندگی آنها هست، مثل شهید حججی و سایر شهدا به روند تولید اضافه شد.
اولویت اول، مخاطبان کودک و نوجوان
صفورا با اشاره به این‌که اولویت اول مجموعه، مخاطبان کودک و نوجوان هستند، گفت: پس ازآن مخاطب بزرگسال،مورد توجه بود لذا در این مجموعه سعی شده که جنبه‌های اخلاقی، تربیتی و ایدئولوژی خودزندگی شهدا مد نظرقرارگیرد چراکه این جنبه‌ها خیلی برجسته بود و بعداز آن خود زندگینامه شهدا مورد توجه بود مخصوصا دوران مبارزات انقلابی و جنگ و ما مجبور بودیم همه اتفاقات مهم را روایت کنیم. پس علاوه براین‌که فرازهای گفته شده می‌بایست مناسب مخاطب کودک و نوجوان باشد، باید فرازهایی هم که مناسب مخاطب بزرگسال است درمجموعه بیایدودرواقع چهل شاهد ترکیبی ازتمامی‌اتفاقات است،به‌خاطر همین، این مجموعه برای مخاطب بزرگسال هم جذاب است و کل خانواده می‌توانند در کنار هم بنشینند و مجموعه را با هم تماشا کنند.
محمدعلی صفورا، تهیه‌کننده مجموعه انیمیشن چهل شاهد، سازنده نخستین مجموعه‌ای بوده است که در زمینه زندگینامه شهدا ساخته شده است. موضوع این اثر، زندگی شهید محمد بروجردی تحت عنوان «میرزا» است که یک مجموعه ۳۰ قسمتی است که بنیاد روایت فتح، تهیه‌کننده و سفارش دهنده‌‌اش بود. این مجموعه، یک مجموعه درخشان است که با اقتباس از کتاب «مسیح کردستان» و منابع دیگر، ساخته شد و مورد استقبال مخاطبان زیادی قرار گرفت. مرکز پویانمایی صبای سازمان صداوسیما، بعد از تولید مجموعه مربوط به شهید محمد بروجردی تصمیم گرفت که زندگینامه سایر شهدا هم تولید شود و ساخت مجموعه انیمیشن چهل شاهد از سوی مرکز پویانمایی صبا به گروه سازنده این انیمیشن سپرده شد.
از کودکی تا شهادت
محمدعلی صفورا، تهیه‌کننده مجموعه در‌خصوص اهداف ساخت این مجموعه گفت: هدف از ساخت مجموعه انیمیشن چهل شاهد در وهله اول پرداختن به زندگی شهدای گرانقدر انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی بود. هر قسمت از مجموعه حدود ۳۰ دقیقه است که از کودکی تا شهادت هر‌کدام از شهدا را شامل می‌شود و در واقع ما سعی کردیم به زندگینامه شهدا توجه کنیم و آن را به تصویر بکشیم. رویکرد مد نظر ما در این اثر پویانمایی، این بود که از زندگینامه شهدایی که قرار بود بر اساس آن آثار پویانمایی تولید شود، به‌کمک مطالعه کتاب‌ها، مقالات و پژوهش‌هایی که از شهدای والامقام وجود داشت، مهم‌ترین بخش‌های زندگی‌شان را انتخاب کنیم. این تحقیق و پژوهش و مطالعه ۴ سال به‌طول انجامید.
صفورا با بیان این‌که این مجموعه انیمیشن قرار بود در چهل قسمت ساخته شود ولی شرایط تولید مهیا نبود، گفت: این مجموعه در ۱۲ قسمت ساخته شد؛ شهدایی مثل محمد جهان‌آرا، محمد منتظر‌قائم، حسن باقری، سید مرتضی آوینی و سایر شهدا که سعی شد از هر طیفی، از زندگی شهدا به نمایش گذاشته شود و شهدا انتخاب شوند. چهل شاهد مجموعه‌ای است که قطعا به لحاظ مستند‌بودن اتفاقات بسیار تاثیرگذاری دارد.
سعی کردیم مجموعه را با دقت کامل بررسی، تحلیل و تولید کنیم و در کنار بحث اطلاع‌رسانی و مستند‌سازی سعی شده ساختار دراماتیک مجموعه، به‌گونه‌ای طراحی شود که برای مخاطب جذابیت داشته باشد و ۳۰ دقیقه پای هر داستان بنشیند و در این مسیر، سعی کردیم که عناصر جذابیت دیگری را هم به روایت‌ها اضافه کنیم، از موسیقی گرفته تا راوی‌های متعدد که مهم‌ترین بخش قصه‌گویی و روایت در این مجموعه است، یعنی زندگی شهدا به شکل مستند از منظر کسانی روایت می‌شود که با این شهدای گرانقدر در ارتباط بودند. در واقع یک روایت چند‌بعدی به جنبه‌های متعدد شخصیت شهدا پرداخته و از نظر خود من یکی از جنبه‌های بسیار مهم مجموعه محسوب می‌شود.
طراحی بصری واقع‌گرا
تهیه‌کننده مجموعه انیمیشن «چهل‌شاهد» با اشاره به این‌که به لحاظ بصری و گرافیکی، طراحی واقع‌گرا یک بخش سخت در آثار انیمیشن محسوب می‌شود، افزود: ما در این بخش سعی کردیم که به آن واقع‌گرایی شخصیت‌ها نزدیک شویم؛ در واقع مجموعه به سمت کارتون و انیمیشن نمی‌رود و بصورت واقع‌گرا شکل گرفته است، به‌گونه‌ای که همه فضاها واقع‌گرا هستند و یکی از جنبه‌های مهم دیگر مجموعه این است که بسیاری از مکان‌ها، فضاها و لوکیشن‌هایی که شاید حداقل تصاویر آرشیوی باقی‌مانده در آن داشته باشیم، بازسازی شدند؛ مثلا از بیمارستان شهدای خرمشهر یک عکس از آن دوران بیمارستان بیشتر نیست اما ما این بیمارستان را به یک فضا تبدیل کردیم یا پل خرمشهر که زیر پل درگیری بود، بازسازی شد. از تمام مکان‌هایی که فقط یک تصویر از آنها داشتیم، سعی کردیم یک فضای سه بعدی طراحی و عین واقعیت بازسازی شود. فضاهایی مثل طبس، خرمشهر، جزیره مجنون و جبهه‌های مختلف که قصه در آن جریان دارد، براساس فکت‌ها و تصاویری که بود و اطلاعاتی که وجود داشت، بازسازی شدند.
تکنیک محدود و کیفیت استاندارد
وی در ادامه گفت: این مجموعه با تکنیک انیمیشن محدود ساخته شده که طراحی، سینما و روایت در این نوع انیمیشن‌ها بسیار مهم است و سعی شده تمامی این مولفه‌ها بکار گرفته شود تا واقعیت‌ها شکل بگیرد. حدود ۲۵ الی ۳۰ نفر در بخش‌های مختلف این مجموعه انیمیشن حضور داشتند و کمک کردند که چهل شاهد به مجموعه‌ای تبدیل شود که هم می‌توان به‌عنوان یک تولید انبوه از آن بهره برد و هر یک تا دو ماه یک ۳۰ قسمتی از آن را تولید کرد و هم این‌که به‌لحاظ استاندارد کیفی‌سازی بصری و سایر جنبه‌های دیگر به استاندارد بالایی برسیم. همه این موارد لحاظ شده و مجموعه به شکل استاندارد و با یک سطح کیفی مناسب تقدیم تلویزیون شد.
این تهیه‌کننده با تاکید بر این‌که مرکز پویانمایی صبای سازمان صداوسیما طرح «چهل شاهد» را برای تولید یک اثر فاخر پیشنهاد و ارائه کرد، گفت: بعد از این‌که آثار زندگی شهدای جنگ تحمیلی و شهدای انقلاب اسلامی‌ساخته شد، روایت زندگی شهدای هسته‌ای و شهدای موشکی و شهید سلیمانی هم مطرح شد. این موارد هم جزو پیشنهادهای مرکز پویانمایی صبا بود و در حین تولید مجموعه به من پیشنهاد داده شد که زندگی این شهدا هم ساخته شود. مرکز پویانمایی صبای سازمان صداوسیما همواره به‌عنوان یک تهیه‌کننده مهم در کنار پروژه سعی می‌کند که سیاست‌ها و موضوعاتی را که به‌اقتضای روز نیاز دارد، به تهیه‌کننده سفارش بدهد و این مجموعه هم مستثنی نبود و اکثر قسمت‌های چهل شاهد پیشنهاد خود مرکز پویانمایی صباست.
وی درعین حال گفت: زندگی شهدای انقلاب و دفاع‌مقدس انتخاب‌‌اش باخود من بود امابعد ازآن و زندگینامه شهدایی که به‌اقتضای روز احساس می‌شد که نیاز به ساخت اثر از زندگی آنها هست، مثل شهید حججی و سایر شهدا به روند تولید اضافه شد.
اولویت اول، مخاطبان کودک و نوجوان
صفورا با اشاره به این‌که اولویت اول مجموعه، مخاطبان کودک و نوجوان هستند، گفت: پس ازآن مخاطب بزرگسال،مورد توجه بود لذا در این مجموعه سعی شده که جنبه‌های اخلاقی، تربیتی و ایدئولوژی خودزندگی شهدا مد نظرقرارگیرد چراکه این جنبه‌ها خیلی برجسته بود و بعداز آن خود زندگینامه شهدا مورد توجه بود مخصوصا دوران مبارزات انقلابی و جنگ و ما مجبور بودیم همه اتفاقات مهم را روایت کنیم. پس علاوه براین‌که فرازهای گفته شده می‌بایست مناسب مخاطب کودک و نوجوان باشد، باید فرازهایی هم که مناسب مخاطب بزرگسال است درمجموعه بیایدودرواقع چهل شاهد ترکیبی ازتمامی‌اتفاقات است،به‌خاطر همین، این مجموعه برای مخاطب بزرگسال هم جذاب است و کل خانواده می‌توانند در کنار هم بنشینند و مجموعه را با هم تماشا کنند.
