انرژی هسته‌ای روی آنتن
شکی نیست که بار مسئولیت رسانه ملی در تبیین کاربردهای انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای حالا بیشتر از هر وقت دیگری شده است. چند روز قبل که رهبر معظم انقلاب درباره لزوم تبیین کاربردهای انرژی هسته‌ای برای مردم نکاتی را مطرح کردند، اهمیت نقش صاحبان قلم و رسانه‌ها بیشتر از قبل مشخص شد. هرچند اگر بخواهیم به تاریخ تولید مطالب منتشر شده نگاه کنیم، رسانه ملی از سال‌های دور این کار را در رأس فعالیت‌های خود قرار داده است؛ چه زمانی که هنوز غرب مثل امروز به این انرژی پاک ایران حساس نشده بود و سریال «آینه‌های نشکن» روی آنتن رفت و چه حالا که ابزارهای قدرتمندتری مثل هوش مصنوعی و موشن‌گرافی و دیگر موارد را به‌کار گرفته تا بیشتر از قبل برای مخاطبان تولید محتوا کند.
نگاهی به سند تحول رسانه ملی نشان از این دارد که در راهبردهای کلان آن، احیای نقش روایتگری برای مسیر پیشرفت مادی و معنوی کشور مورد تأکید قرار گرفته است و رسانه ملی در دوره تحولی خود، شاهد جهشی چشمگیر در تولید محتوا پیرامون انرژی هسته‌ای و دیگر فناوری‌ها و دستاوردهای علمی ایران بوده است. در این میان، مروری بر برنامه‌هایی داشته‌ایم که در طول این سال‌ها و برای تبیین اهمیت انرژی هسته‌ای و نقش آن در زندگی مردم، روی آنتن رفته‌اند. بدیهی است موارد ذکر شده تنها گزینه‌های برجسته این حوزه است و می‌توان به جز اینها، لیست بلند‌بالایی از برنامه‌های مختلف را مطرح کرد.
انعکاس واقعی یک تلاش
از جمله برنامه‌های پخش شده در حوزه انرژی هسته‌ای، برنامه‌ای با همین نام در شبکه آموزش بود. برنامه «انرژی هسته‌ای» یک برنامه علمی است که علاوه بر بحث کاربردهای این انرژی، به برخی جزئیات فنی آن در حد فهم مخاطب هم می‌پردازد. برنامه دیگر، مستند «اینک انرژی هسته‌ای» از شبکه چهار بود که تلاش خود را بر اهمیت انرژی هسته‌ای در غلبه بر چالش‌های تغییرات آب و هوایی و فقر انرژی جامعه جهانی قرار داده است. این برنامه با روایت تأثیرگذاری این نوع از انرژی، سراغ بحث‌های تخصصی این حوزه رفته است.
همچنین برنامه دیگری با عنوان «انرژی هسته‌ای» در شبکه نسیم روی آنتن رفت که با اجرای پرهام عمرانی، کاربردهای مختلف این انرژی صلح‌آمیز را برای مخاطبان روایت می‌کرد. این برنامه به شکل ویژه‌تری سراغ کاربردهای انرژی هسته‌ای در میان مردم رفته و تلاش کرده تأثیرگذاری آن را در زندگی روزمره و حوزه‌های مختلف به تصویر بکشد.
علاوه بر برنامه‌های مختلف، مستندها نیز در این حوزه جای خود را باز کرده‌اند. به‌عنوان مثال مستند «رویکرد دوگانه» از شبکه یک عنوان برنامه دیگری است که مسأله انرژی هسته‌ای را محور محتوای خود قرار داده. این مستند نگاهی به عملکرد آژانس انرژی اتمی در قبال پرونده فعالیت‌های هسته‌ای کشور‌های مختلف در طول دوران فعالیت خود دارد تا مورد دیگری از حوزه انرژی هسته‌ای را تبیین کند.
همچنین مستند «انرژی آینده؛ کاربرد پرتوها» کاربرد صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای در صنایع کشاورزی، پزشکی، غذایی، محیط زیست و صنعت را تشریح می‌کند. مستند دیگر، «پرتوی هستی‌بخش» است که با محور قرار دادن کاربرد انرژی هسته‌ای در زندگی بشر به‌ویژه در عرصه‌های صنعتی، کشاورزی و پزشکی روی آنتن رفته. از سوی دیگر مستند تلویزیونی «ایرانیزه» در ۱۰۰قسمت از شبکه خبر پخش شد که جزئیات این انرژی صلح‌آمیز و کاربردهای آن در زندگی را تشریح کرده است. علاوه بر این مستندهای تلویزیونی، تولیداتی هم در حوزه صدا صورت گرفته تا انرژی هسته‌ای را بهتربرای مردم تشریح کند.از جمله این موارد، مجموعه کوتاه رادیویی «ایران غنی‌شده» با شعار «۱۲۰دلیل صلح‌آمیز برای الزام غنی‌سازی بومی» است برای تبیین این حوزه. البته مستندهای زیادی به شرح زندگی دانشمندان هسته‌ای پرداخته‌اند که در بخش سیما و صدا روی آنتن رفته‌اند.
انعکاس واقعی یک تلاش
از جمله برنامه‌های پخش شده در حوزه انرژی هسته‌ای، برنامه‌ای با همین نام در شبکه آموزش بود. برنامه «انرژی هسته‌ای» یک برنامه علمی است که علاوه بر بحث کاربردهای این انرژی، به برخی جزئیات فنی آن در حد فهم مخاطب هم می‌پردازد. برنامه دیگر، مستند «اینک انرژی هسته‌ای» از شبکه چهار بود که تلاش خود را بر اهمیت انرژی هسته‌ای در غلبه بر چالش‌های تغییرات آب و هوایی و فقر انرژی جامعه جهانی قرار داده است. این برنامه با روایت تأثیرگذاری این نوع از انرژی، سراغ بحث‌های تخصصی این حوزه رفته است.
همچنین برنامه دیگری با عنوان «انرژی هسته‌ای» در شبکه نسیم روی آنتن رفت که با اجرای پرهام عمرانی، کاربردهای مختلف این انرژی صلح‌آمیز را برای مخاطبان روایت می‌کرد. این برنامه به شکل ویژه‌تری سراغ کاربردهای انرژی هسته‌ای در میان مردم رفته و تلاش کرده تأثیرگذاری آن را در زندگی روزمره و حوزه‌های مختلف به تصویر بکشد.
علاوه بر برنامه‌های مختلف، مستندها نیز در این حوزه جای خود را باز کرده‌اند. به‌عنوان مثال مستند «رویکرد دوگانه» از شبکه یک عنوان برنامه دیگری است که مسأله انرژی هسته‌ای را محور محتوای خود قرار داده. این مستند نگاهی به عملکرد آژانس انرژی اتمی در قبال پرونده فعالیت‌های هسته‌ای کشور‌های مختلف در طول دوران فعالیت خود دارد تا مورد دیگری از حوزه انرژی هسته‌ای را تبیین کند.
همچنین مستند «انرژی آینده؛ کاربرد پرتوها» کاربرد صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای در صنایع کشاورزی، پزشکی، غذایی، محیط زیست و صنعت را تشریح می‌کند. مستند دیگر، «پرتوی هستی‌بخش» است که با محور قرار دادن کاربرد انرژی هسته‌ای در زندگی بشر به‌ویژه در عرصه‌های صنعتی، کشاورزی و پزشکی روی آنتن رفته. از سوی دیگر مستند تلویزیونی «ایرانیزه» در ۱۰۰قسمت از شبکه خبر پخش شد که جزئیات این انرژی صلح‌آمیز و کاربردهای آن در زندگی را تشریح کرده است. علاوه بر این مستندهای تلویزیونی، تولیداتی هم در حوزه صدا صورت گرفته تا انرژی هسته‌ای را بهتربرای مردم تشریح کند.از جمله این موارد، مجموعه کوتاه رادیویی «ایران غنی‌شده» با شعار «۱۲۰دلیل صلح‌آمیز برای الزام غنی‌سازی بومی» است برای تبیین این حوزه. البته مستندهای زیادی به شرح زندگی دانشمندان هسته‌ای پرداخته‌اند که در بخش سیما و صدا روی آنتن رفته‌اند.
تنوع گونه‌های محتوایی
در این میان، علاوه بر استفاده از هوش مصنوعی برای تولید کلیپ‌های کوتاه، می‌توان به موشن‌های مختلفی اشاره کرد که رسانه ملی برای صحبت از انرژی هسته‌ای به‌کار برده است؛ به‌عنوان مثال، موشن‌گرافی «انرژی هسته‌ای در خدمت مردم» که از شبکه دو پخش شده است. این برنامه به کاربرد انرژی هسته‌ای در بخش‌های مختلف _ از پزشکی تا دامپزشکی_ پرداخته. موشن‌گرافی دیگر، «انرژی هسته‌ای چیست» است که این حوزه را به شکل یک روایت ملموس و جذاب برای مخاطبان به تصویر کشیده. موشن‌گرافی «کاربردهای انرژی هسته‌ای»، دیگر تولید این حوزه است که از تمام شبکه‌ها پخش شده.
ازسوی دیگر و علاوه بر تولیدات ویژه انرژی هسته‌ای، برنامه‌های مختلفی هم روی آنتن رفته که محور اصلی آنها انرژی هسته‌ای نیست اما به طور مقطعی، این حوزه را برای مخاطبان تبیین می‌کند. از جمله این برنامه‌ها، «چرخ» است که برای واکاوی نقش خودکفایی انرژی هسته‌ای کشور، چند ویژه‌برنامه با این حال و هوا پخش کرده. برنامه «بی‌واسطه» برنامه دیگری است که در این بخش قرار می‌گیرد. این برنامه محور اصلی خود را بر یک روایت بی‌پرده و صریح قرار داده تا بتواند به عمق موضوعات پربحث جامعه نفوذ کند و زوایای پنهان آن را به تصویر بکشد، بی‌واسطه در یکی از قسمت‌های خود سراغ موضوع انرژی هسته‌ای رفته است. این برنامه طی گفت‌و‌گو با رئیس سازمان انرژی اتمی، به سوالاتی درباره هسته‌ای، نحوه تولید و لزوم داشتن آن پاسخ داده است. آشنایی با کاربردهای مختلف این دانش در عرصه‌های دیگر از جمله پزشکی هسته‌ای و تولید رادیوداروها محور دیگر این قسمت است. برنامه‌های دیگری همچون «پاورقی» نیز به فراخور موضوعات مطرح شده در برنامه، سراغ حوزه انرژی هسته‌ای می‌روند تا این انرژی بهتر برای مخاطبان تبیین شود.
به روایت درام
درکنار برنامه‌ها ومستندها، سریال‌های مختلفی روی آنتن رسانه ملی رفته که موضوع هسته‌ای رامحور قصه خود قرار داده‌ا‌‌ند.از جمله این سریال‌ها، «آینه‌های نشکن» است که روایت تلاش گروهی از جاسوسان برای استفاده از ابزارهای مختلف و رسیدن به داده‌هایی از قلب تلاش‌های هسته‌ای ایران است. این مجموعه روند تلاش جاسوسان غرب برای نفوذ به فعالیت‌های هسته‌ای ایران را نشان می‌دهد که یک زوج را که در تلاش برای ضبط و ثبت فعالیت‌های شبانه‌روزی دانشمندان بودند درگیر می‌کند. این سریال از جمله اولین مجموعه‌هایی است که حال و هوای جاسوسی برای فعالان حوزه هسته‌ای را بیان می‌کند. این مجموعه به کارگردانی جواد اردکانی درسال۱۳۸۷روی آنتن رفت تا روایتی متفاوت ازانرژی هسته‌ای رابابازی سعید نیک‌پور،آزیتا حاجیان و دیگر بازیگران بیان کند. البته اگر بخواهیم با نگاه دقیق‌تری بنگریم، مجموعه‌هایی مثل گاندو، سرجوخه، خانه امن، ترور خاموش و دیگر مجموعه‌ها نیز با یک خط روایی با محوریت انرژی هسته‌ای جلورفته اماتمرکز خودرابر موضوع گسترده‌تری قرار داده است. همچنین مجموعه «تعبیر وارونه یک رویا» با قصه خاصی که داشت، نشان می‌داد چطور جاسوسان برای رسیدن به داده‌های مورد نیاز و اخلال درروند تولید دانش و فعالیت هسته‌ای ایران،از همه ابزارها از جمله خود افراد نفوذی در سازمان استفاده می‌کنند. این مجموعه ازجایی آغازمی‌شودکه تعدادی از عوامل فریب‌خورده و جاسوسان خارجی در عملیاتی، یک دانشمند هسته‌ای ایران را به قصد انتقال به باکو برای بهره‌برداری‌های جاسوسی و تبلیغاتی می‌ربایند اما به‌دلیل مجروح شدن این دانشمند، برنامه عملیات تغییر می‌کند و سرانجام با دستگیری و هلاکت جاسوسان، عملیات ناکام می‌ماند اما بازهم برای جاسوسی تلاش می‌کنند.داستان این مجموعه درباره یکی ازنخبگان ایران است که هدف سازمان‌های جاسوسی بیگانه قرار گرفته و قصد ربودن او را جهت دزدیدن اطلاعات هسته‌ای دارند. از سوی دیگر عواملی فریب‌خورده در کشور حضور دارند که آب به آسیاب دشمن می‌ریزند. در این شرایط مأموران امنیت قصد دفاع از کشور را دارند.
نقش قرارگاهی رسانه ملی
مجموعه‌های مختلفی با حال و هوای روایت قصه زندگی دانشمندان روی آنتن رفته است؛مثل مجموعه «صبح آخرین روز» که زندگی مجید شهریاری دانشمند ایرانی را از کودکی تا زمان شهادت روایت می‌کند تا نشان دهد اهمیت انرژی هسته‌ای به حدی است که جاسوسان برای نابودی خالقان و دانشمندان آن تلاش زیادی می‌کنند. هرچند می‌توان به مجموعه‌های دیگری هم اشاره کرد که قصه جاسوسان هسته‌ای یا اخلال درروند این دانش را آمیخته با قصه‌های دیگری روی آنتن برده‌اند.با این حال، دو مورد ذکرشده، برجسته‌ترین روایت‌هایی است که در خاطره ها مانده. ناگفته نماند که رسانه ملی همواره تلاش کرده انعکاس تولیداتی باشد که با تلاش دیگر نهادها تولید شده اما تمرکز خود را بر شفاف کردن مصائب دانشمندان هسته‌ای گذاشته است؛ مثل فیلم «هناس» که بارها از تلویزیون بازپخش شده است. البته نباید از این مسأله غافل شد که رسانه ملی با توجه به نقش قرارگاهی خود می‌تواند از سهم فعلی فراتر برود و با تولید محتواهای فاخر، درست و تبیین‌کننده، در قامت تأمین محتوا برای رسانه‌های دیگر هم قرار گیرد.
در این میان، علاوه بر استفاده از هوش مصنوعی برای تولید کلیپ‌های کوتاه، می‌توان به موشن‌های مختلفی اشاره کرد که رسانه ملی برای صحبت از انرژی هسته‌ای به‌کار برده است؛ به‌عنوان مثال، موشن‌گرافی «انرژی هسته‌ای در خدمت مردم» که از شبکه دو پخش شده است. این برنامه به کاربرد انرژی هسته‌ای در بخش‌های مختلف _ از پزشکی تا دامپزشکی_ پرداخته. موشن‌گرافی دیگر، «انرژی هسته‌ای چیست» است که این حوزه را به شکل یک روایت ملموس و جذاب برای مخاطبان به تصویر کشیده. موشن‌گرافی «کاربردهای انرژی هسته‌ای»، دیگر تولید این حوزه است که از تمام شبکه‌ها پخش شده.
ازسوی دیگر و علاوه بر تولیدات ویژه انرژی هسته‌ای، برنامه‌های مختلفی هم روی آنتن رفته که محور اصلی آنها انرژی هسته‌ای نیست اما به طور مقطعی، این حوزه را برای مخاطبان تبیین می‌کند. از جمله این برنامه‌ها، «چرخ» است که برای واکاوی نقش خودکفایی انرژی هسته‌ای کشور، چند ویژه‌برنامه با این حال و هوا پخش کرده. برنامه «بی‌واسطه» برنامه دیگری است که در این بخش قرار می‌گیرد. این برنامه محور اصلی خود را بر یک روایت بی‌پرده و صریح قرار داده تا بتواند به عمق موضوعات پربحث جامعه نفوذ کند و زوایای پنهان آن را به تصویر بکشد، بی‌واسطه در یکی از قسمت‌های خود سراغ موضوع انرژی هسته‌ای رفته است. این برنامه طی گفت‌و‌گو با رئیس سازمان انرژی اتمی، به سوالاتی درباره هسته‌ای، نحوه تولید و لزوم داشتن آن پاسخ داده است. آشنایی با کاربردهای مختلف این دانش در عرصه‌های دیگر از جمله پزشکی هسته‌ای و تولید رادیوداروها محور دیگر این قسمت است. برنامه‌های دیگری همچون «پاورقی» نیز به فراخور موضوعات مطرح شده در برنامه، سراغ حوزه انرژی هسته‌ای می‌روند تا این انرژی بهتر برای مخاطبان تبیین شود.
به روایت درام
درکنار برنامه‌ها ومستندها، سریال‌های مختلفی روی آنتن رسانه ملی رفته که موضوع هسته‌ای رامحور قصه خود قرار داده‌ا‌‌ند.از جمله این سریال‌ها، «آینه‌های نشکن» است که روایت تلاش گروهی از جاسوسان برای استفاده از ابزارهای مختلف و رسیدن به داده‌هایی از قلب تلاش‌های هسته‌ای ایران است. این مجموعه روند تلاش جاسوسان غرب برای نفوذ به فعالیت‌های هسته‌ای ایران را نشان می‌دهد که یک زوج را که در تلاش برای ضبط و ثبت فعالیت‌های شبانه‌روزی دانشمندان بودند درگیر می‌کند. این سریال از جمله اولین مجموعه‌هایی است که حال و هوای جاسوسی برای فعالان حوزه هسته‌ای را بیان می‌کند. این مجموعه به کارگردانی جواد اردکانی درسال۱۳۸۷روی آنتن رفت تا روایتی متفاوت ازانرژی هسته‌ای رابابازی سعید نیک‌پور،آزیتا حاجیان و دیگر بازیگران بیان کند. البته اگر بخواهیم با نگاه دقیق‌تری بنگریم، مجموعه‌هایی مثل گاندو، سرجوخه، خانه امن، ترور خاموش و دیگر مجموعه‌ها نیز با یک خط روایی با محوریت انرژی هسته‌ای جلورفته اماتمرکز خودرابر موضوع گسترده‌تری قرار داده است. همچنین مجموعه «تعبیر وارونه یک رویا» با قصه خاصی که داشت، نشان می‌داد چطور جاسوسان برای رسیدن به داده‌های مورد نیاز و اخلال درروند تولید دانش و فعالیت هسته‌ای ایران،از همه ابزارها از جمله خود افراد نفوذی در سازمان استفاده می‌کنند. این مجموعه ازجایی آغازمی‌شودکه تعدادی از عوامل فریب‌خورده و جاسوسان خارجی در عملیاتی، یک دانشمند هسته‌ای ایران را به قصد انتقال به باکو برای بهره‌برداری‌های جاسوسی و تبلیغاتی می‌ربایند اما به‌دلیل مجروح شدن این دانشمند، برنامه عملیات تغییر می‌کند و سرانجام با دستگیری و هلاکت جاسوسان، عملیات ناکام می‌ماند اما بازهم برای جاسوسی تلاش می‌کنند.داستان این مجموعه درباره یکی ازنخبگان ایران است که هدف سازمان‌های جاسوسی بیگانه قرار گرفته و قصد ربودن او را جهت دزدیدن اطلاعات هسته‌ای دارند. از سوی دیگر عواملی فریب‌خورده در کشور حضور دارند که آب به آسیاب دشمن می‌ریزند. در این شرایط مأموران امنیت قصد دفاع از کشور را دارند.
نقش قرارگاهی رسانه ملی
مجموعه‌های مختلفی با حال و هوای روایت قصه زندگی دانشمندان روی آنتن رفته است؛مثل مجموعه «صبح آخرین روز» که زندگی مجید شهریاری دانشمند ایرانی را از کودکی تا زمان شهادت روایت می‌کند تا نشان دهد اهمیت انرژی هسته‌ای به حدی است که جاسوسان برای نابودی خالقان و دانشمندان آن تلاش زیادی می‌کنند. هرچند می‌توان به مجموعه‌های دیگری هم اشاره کرد که قصه جاسوسان هسته‌ای یا اخلال درروند این دانش را آمیخته با قصه‌های دیگری روی آنتن برده‌اند.با این حال، دو مورد ذکرشده، برجسته‌ترین روایت‌هایی است که در خاطره ها مانده. ناگفته نماند که رسانه ملی همواره تلاش کرده انعکاس تولیداتی باشد که با تلاش دیگر نهادها تولید شده اما تمرکز خود را بر شفاف کردن مصائب دانشمندان هسته‌ای گذاشته است؛ مثل فیلم «هناس» که بارها از تلویزیون بازپخش شده است. البته نباید از این مسأله غافل شد که رسانه ملی با توجه به نقش قرارگاهی خود می‌تواند از سهم فعلی فراتر برود و با تولید محتواهای فاخر، درست و تبیین‌کننده، در قامت تأمین محتوا برای رسانه‌های دیگر هم قرار گیرد.
