مدهوش برای هوش مصنوعی
امروز پیشرفت علم و دانش با بهره‌گیری از فناوری هوش مصنوعی در جهان شتاب گرفته و این فناوری در تمامی امور بشری در آستانه جایگزینی با فناوری‌های سنتی و قدیمی است. در کار رسانه‌ای هم شاهد حضور موفق هوش مصنوعی در تمامی ابعاد آن هستیم. در یکی دو سال اخیر در کشور فرآیند تولید فیلم‌ها، سریال‌‌ها و برخی برنامه‌های‌های تلویزیونی به‌سمت بهره‌گیری از این فناوری جدید رفته‌است.
برنامه «مدهوش» شبکه آموزش اولین برنامه در حوزه هوش مصنوعی در صداوسیماست و عوامل ساخت آن تلاش دارند آموزش‌های کاربردی هوش مصنوعی را برای اقشار مختلف جامعه به‌ویژه قشر نوجوان و جوان ارائه دهند. مدهوش قصد دارد به‌طور تخصصی به موضوع هوش مصنوعی بپردازد و ضمن معرفی مزایای استفاده از آن در همه امور اجتماعی، کاری، خانوادگی و مسائل مختلف زندگی مردم نحوه دستیابی به فرآیند هوش مصنوعی بومی ایرانی را هم را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد و به‌نوعی معرف هوش مصنوعی بومی و رونمایی از آن در آینده نزدیک در کشور باشد.
اول آموزش، بعد کاربرد
الهام ونکی، تهیه‌کننده این برنامه به جام‌جم می‌گوید:ساخت این برنامه باهدف آموزش‌های کاربردی و عمومی هوش مصنوعی برای همه مردم شروع شد. فصل اول آن به‌صورت عمومی به نمایش درآمد و فصل دوم با توجه به نیاز دانش‌آموزان و نوجوانان و براساس نیازسنجی آنان برنامه‌ریزی و طراحی شد و دقیقا ناظر بر حل مسائل و مشکلات نوجوانان‌است.
موضوعات این برنامه برمبنای مسائل و مشکلات نوجوانان انتخاب شده‌اند و از طرفی با عنایت به این‌که رهبر معظم انقلاب بر استفاده از هوش مصنوعی بومی تأکید دارند سعی کردیم براساس منویات ایشان پیش برویم و به‌سمت هوش مصنوعی بومی حرکت کنیم و با یک مدل کاملا پیشرفته از جهان عقب‌نیفتیم.
وی با بیان این‌که برای رسیدن به این هدف، نخست باید همه یاد بگیرند که اصول کار ساده با هوش مصنوعی چیست، می‌گوید: بعد از این‌که افراد با هوش مصنوعی آشنا می‌شوند و برنامه‌ریزی می‌کنند، باید به‌سمت هوش مصنوعی بومی بروند. ابتدای کار نظر ما این بود که نوجوانان و افراد دیگر اگر می‌خواهند به هوش مصنوعی دسترسی پیدا کنند ابتدا باید آموزش ببینند و کاربرد آن را بلد باشند. به همین منظور این برنامه را تولید کردیم و در فصل دوم برنامه بخشی را به‌طور تخصصی به نیازهای دانش‌آموزان و نوجوانان و بخشی را هم به معلمین اختصاص دادیم. الان برنامه «مدهوش ۲» یک بسته کامل و جذاب از مجموعه نیازهایی است که برای یادگیری و یاد‌دهی برای برگزاری چنین فرآیندی است.
ویژگی‌های فصل دوم برنامه چیست؟
وی درخصوص ویژگی‌های تولید فصل دوم این برنامه تلویزیونی می‌گوید: به‌جای این‌که از دور به دنیای نوجوان نگاه کنیم و از دور به آنها آموزش بدهیم، آمدیم و با مجموعه‌ای از نوجوانان که در حوزه هوش مصنوعی کار کرده‌اند شروع کردیم و نیازها را سنجیدیم به‌طوری که آموزش‌ها را هم خود نوجوانان می‌دهند و ما از زبان و با دید خود نوجوان به نوجوانان آموزش می‌دهیم که این فرآیند کاملا با جغرافیای نوجوانان منطبق و برمبنای فضای نوجوانان شکل گرفته است .
وی با بیان این‌که فصل دوم برنامه تلویزیونی مدهوش در ۳۰قسمت ۳۰دقیقه‌ای تولید شده که بیش از تعهد تولید گروه بوده است، می‌افزاید: مدهوش اولین برنامه سازمان صداوسیماست که به میزان زیادی در آن از هوش مصنوعی استفاده کرده‌ایم چراکه در هیچ برنامه‌ای اعم از پلتفرم‌ها و سایر برنامه‌ها به این مقدار از هوش مصنوعی استفاده نشده است. کل تیتراژ اول و تیتراژ پایانی و همه عوامل و کاراکترهای مهمانان (حدود ۶۰کاراکتر) با هوش مصنوعی ساخته شده است. آیتم‌های برنامه هم با هوش مصنوعی تهیه شده و در تولید بخشی از متن‌ها هم از هوش مصنوعی کمک گرفته‌ایم. حتی گرافیک زیرنویس برنامه هم با هوش‌مصنوعی ساخته شده است. یعنی سعی کردیم به دانش‌آموزان از این طریق آموزش بدهیم. مدهوش دو آیتم معرفی مهمان هم دارد که در مباحث مستقل آموزشی از آنها استفاده می‌شود.
یک برنامه خوش رنگ و لعاب
وی درخصوص ویژگی‌های دیگر این فصل برنامه می‌گوید: خوش‌رنگ و لعاب بودن برنامه و استفاده از هوش مصنوعی در بخش‌های مختلف برنامه از جذابیت‌های آن است ولی به‌نظرم اصلی‌ترین جذابیت، حضور نوجوانان و دانش‌آموزان در این برنامه است که خودشان آموزش می‌دهند. همچنین بخش گفت‌وگو و جواب‌هایی که ما از مهمانان می‌گیریم، به علاوه تنوع مهمانان قسمت گفت‌وگو این برنامه را بسیار جذاب کرده است. البته ما در برنامه بخش‌های غیردرسی را هم با موضوعات عمومی گنجانده‌ایم مثل موضوع سفر و موضوع آشپزی که یکی از بخش‌های جذاب این برنامه است. به‌طور خاص یک بخش گفت‌وگو به فصل دوم برنامه اضافه شد که سعی کردیم سوالات نوجوانان، دانش‌آموزان و مخاطبان این برنامه در حوزه کسب و کار و فعالیت حوزه هوش‌مصنوعی را با مهمانان برنامه مطرح کنیم و پاسخ‌های‌شان را منعکس کنیم.
مهمانان بخش گفت‌وگو هم از صاحبان استارتاپ‌های مرتبط با هوش مصنوعی، پلتفرم‌های آموزش هوش مصنوعی و بعضی از معلمین برای تدریس استفاده می‌کنند. خدا را شکر گفت‌وگوهای خیلی خوبی تهیه شده‌است. اما سوال اینجاست که استقبال مخاطبان از چنین برنامه‌ای چگونه بوده است؟ ونکی در این باره می‌گوید: ۳۰قسمت فصل اول که تولیدش بسیار ساده بود و به‌صورت یوتیوبی آن را تهیه کرده بودیم و دارای فرم ساده‌ای برای نوجوانان و جوانان بود، خوشبختانه بازخوردهای خیلی خوبی از سوی مخاطبان داشت؛ استقبالی که بیش از حد تصورمان بود و امیدواریم فصل دوم برنامه هم با استقبال بسیار خوب مخاطبان همراه شود .
هوش مصنوعی پرهزینه
تهیه‌کننده برنامه می‌گوید: اگرچه استفاده از هوش مصنوعی در برنامه برای ما تا حالا تجربه بسیار خوبی بوده اما این بهره‌مندی هنوز به آن‌گونه نیست که هزینه‌های ما را کم کند چراکه هزینه تولید برنامه با بهره‌گیری از هوش‌مصنوعی و ابزارهای استفاده از هوش مصنوعی بالاست. البته به‌خاطر ذوق و محتوای خوب برنامه از این فناوری استفاده شده است ولی اگر در سطح حرفه‌ای بخواهیم تولید را منحصرا با هوش مصنوعی انجام دهیم به‌صرفه نیست چراکه استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی مستلزم هزینه اشتراک زیاد است و مقرون به‌صرفه نیست و در زمینه اجرا و صداگذاری نیز هنوز با استفاده از فناوری هوش مصنوعی فاصله زیادی داریم.
طراحی فصل سوم
ونکی در پاسخ به این سوال که آیا مدهوش ادامه خواهد یافت، می‌گوید: برای تولید فصل سوم برنامه هم‌اکنون درحال طراحی و برنامه‌ریزی هستیم. با توجه به این‌که شبکه آموزش از تولید فصل دوم این برنامه رضایت داشته است، مدیران و مسئولان این شبکه با حمایت از عوامل تولید این برنامه خواستارساخت فصل سوم برنامه مدهوش هستندومرتب از سوی شبکه آموزش این مورد پیگیری می‌شود. سه اتاق فکر مجزا، متشکل از دانش‌آموزان و نخبگان نوجوان، با حضور فعالان و اساتید هوش مصنوعی و همچنین برنامه‌سازان و ایده‌پردازان تولید تشکیل شده است که امیدواریم از درون این مجموعه، یک فرم خوب به‌همراه یک محتوای خوب داشته باشیم تا بتواند برای مخاطبین بیش از فصل‌های قبلی کاربردی باشد. ضمن این‌که با این نگاه ما به جلو حرکت می‌کنیم و ان‌شاءالله آرام‌آرام به‌سوی تولید هوش مصنوعی بومی با مخاطبان‌مان پیش برویم.
نوجوانان مأمور ساخت آینده ایران
تهیه‌کننده برنامه مدهوش درباره توجه ویژه این‌برنامه به نسل‌جدیدمی‌گوید:نوجوانان مامأمور ساخت آینده ایران هستندو وظیفه ماست که آنها را برای این مأموریت بسیار مهم مجهز و آماده و بستر لازم را برای رشد آنها فراهم کنیم چراکه دنیای آینده از نظر فناوری، دنیای هوش مصنوعی است و بچه‌های امروز متعلق به دنیای آینده هستند آنها را بایستی تجهیز کنیم نه‌تنها یک کاربر عادی هوش مصنوعی باشند بلکه فرزندان ما بایستی بتوانند هوش مصنوعی آینده کشورمان و دنیا را به‌دست بگیرند و باعث پیشرفت کشور درحوزه هوش مصنوعی شوند امیدواریم ما بتوانیم وظیفه خود را در این زمینه به‌خوبی انجام دهیم.
اول آموزش، بعد کاربرد
الهام ونکی، تهیه‌کننده این برنامه به جام‌جم می‌گوید:ساخت این برنامه باهدف آموزش‌های کاربردی و عمومی هوش مصنوعی برای همه مردم شروع شد. فصل اول آن به‌صورت عمومی به نمایش درآمد و فصل دوم با توجه به نیاز دانش‌آموزان و نوجوانان و براساس نیازسنجی آنان برنامه‌ریزی و طراحی شد و دقیقا ناظر بر حل مسائل و مشکلات نوجوانان‌است.
موضوعات این برنامه برمبنای مسائل و مشکلات نوجوانان انتخاب شده‌اند و از طرفی با عنایت به این‌که رهبر معظم انقلاب بر استفاده از هوش مصنوعی بومی تأکید دارند سعی کردیم براساس منویات ایشان پیش برویم و به‌سمت هوش مصنوعی بومی حرکت کنیم و با یک مدل کاملا پیشرفته از جهان عقب‌نیفتیم.
وی با بیان این‌که برای رسیدن به این هدف، نخست باید همه یاد بگیرند که اصول کار ساده با هوش مصنوعی چیست، می‌گوید: بعد از این‌که افراد با هوش مصنوعی آشنا می‌شوند و برنامه‌ریزی می‌کنند، باید به‌سمت هوش مصنوعی بومی بروند. ابتدای کار نظر ما این بود که نوجوانان و افراد دیگر اگر می‌خواهند به هوش مصنوعی دسترسی پیدا کنند ابتدا باید آموزش ببینند و کاربرد آن را بلد باشند. به همین منظور این برنامه را تولید کردیم و در فصل دوم برنامه بخشی را به‌طور تخصصی به نیازهای دانش‌آموزان و نوجوانان و بخشی را هم به معلمین اختصاص دادیم. الان برنامه «مدهوش ۲» یک بسته کامل و جذاب از مجموعه نیازهایی است که برای یادگیری و یاد‌دهی برای برگزاری چنین فرآیندی است.
ویژگی‌های فصل دوم برنامه چیست؟
وی درخصوص ویژگی‌های تولید فصل دوم این برنامه تلویزیونی می‌گوید: به‌جای این‌که از دور به دنیای نوجوان نگاه کنیم و از دور به آنها آموزش بدهیم، آمدیم و با مجموعه‌ای از نوجوانان که در حوزه هوش مصنوعی کار کرده‌اند شروع کردیم و نیازها را سنجیدیم به‌طوری که آموزش‌ها را هم خود نوجوانان می‌دهند و ما از زبان و با دید خود نوجوان به نوجوانان آموزش می‌دهیم که این فرآیند کاملا با جغرافیای نوجوانان منطبق و برمبنای فضای نوجوانان شکل گرفته است .
وی با بیان این‌که فصل دوم برنامه تلویزیونی مدهوش در ۳۰قسمت ۳۰دقیقه‌ای تولید شده که بیش از تعهد تولید گروه بوده است، می‌افزاید: مدهوش اولین برنامه سازمان صداوسیماست که به میزان زیادی در آن از هوش مصنوعی استفاده کرده‌ایم چراکه در هیچ برنامه‌ای اعم از پلتفرم‌ها و سایر برنامه‌ها به این مقدار از هوش مصنوعی استفاده نشده است. کل تیتراژ اول و تیتراژ پایانی و همه عوامل و کاراکترهای مهمانان (حدود ۶۰کاراکتر) با هوش مصنوعی ساخته شده است. آیتم‌های برنامه هم با هوش مصنوعی تهیه شده و در تولید بخشی از متن‌ها هم از هوش مصنوعی کمک گرفته‌ایم. حتی گرافیک زیرنویس برنامه هم با هوش‌مصنوعی ساخته شده است. یعنی سعی کردیم به دانش‌آموزان از این طریق آموزش بدهیم. مدهوش دو آیتم معرفی مهمان هم دارد که در مباحث مستقل آموزشی از آنها استفاده می‌شود.
یک برنامه خوش رنگ و لعاب
وی درخصوص ویژگی‌های دیگر این فصل برنامه می‌گوید: خوش‌رنگ و لعاب بودن برنامه و استفاده از هوش مصنوعی در بخش‌های مختلف برنامه از جذابیت‌های آن است ولی به‌نظرم اصلی‌ترین جذابیت، حضور نوجوانان و دانش‌آموزان در این برنامه است که خودشان آموزش می‌دهند. همچنین بخش گفت‌وگو و جواب‌هایی که ما از مهمانان می‌گیریم، به علاوه تنوع مهمانان قسمت گفت‌وگو این برنامه را بسیار جذاب کرده است. البته ما در برنامه بخش‌های غیردرسی را هم با موضوعات عمومی گنجانده‌ایم مثل موضوع سفر و موضوع آشپزی که یکی از بخش‌های جذاب این برنامه است. به‌طور خاص یک بخش گفت‌وگو به فصل دوم برنامه اضافه شد که سعی کردیم سوالات نوجوانان، دانش‌آموزان و مخاطبان این برنامه در حوزه کسب و کار و فعالیت حوزه هوش‌مصنوعی را با مهمانان برنامه مطرح کنیم و پاسخ‌های‌شان را منعکس کنیم.
مهمانان بخش گفت‌وگو هم از صاحبان استارتاپ‌های مرتبط با هوش مصنوعی، پلتفرم‌های آموزش هوش مصنوعی و بعضی از معلمین برای تدریس استفاده می‌کنند. خدا را شکر گفت‌وگوهای خیلی خوبی تهیه شده‌است. اما سوال اینجاست که استقبال مخاطبان از چنین برنامه‌ای چگونه بوده است؟ ونکی در این باره می‌گوید: ۳۰قسمت فصل اول که تولیدش بسیار ساده بود و به‌صورت یوتیوبی آن را تهیه کرده بودیم و دارای فرم ساده‌ای برای نوجوانان و جوانان بود، خوشبختانه بازخوردهای خیلی خوبی از سوی مخاطبان داشت؛ استقبالی که بیش از حد تصورمان بود و امیدواریم فصل دوم برنامه هم با استقبال بسیار خوب مخاطبان همراه شود .
هوش مصنوعی پرهزینه
تهیه‌کننده برنامه می‌گوید: اگرچه استفاده از هوش مصنوعی در برنامه برای ما تا حالا تجربه بسیار خوبی بوده اما این بهره‌مندی هنوز به آن‌گونه نیست که هزینه‌های ما را کم کند چراکه هزینه تولید برنامه با بهره‌گیری از هوش‌مصنوعی و ابزارهای استفاده از هوش مصنوعی بالاست. البته به‌خاطر ذوق و محتوای خوب برنامه از این فناوری استفاده شده است ولی اگر در سطح حرفه‌ای بخواهیم تولید را منحصرا با هوش مصنوعی انجام دهیم به‌صرفه نیست چراکه استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی مستلزم هزینه اشتراک زیاد است و مقرون به‌صرفه نیست و در زمینه اجرا و صداگذاری نیز هنوز با استفاده از فناوری هوش مصنوعی فاصله زیادی داریم.
طراحی فصل سوم
ونکی در پاسخ به این سوال که آیا مدهوش ادامه خواهد یافت، می‌گوید: برای تولید فصل سوم برنامه هم‌اکنون درحال طراحی و برنامه‌ریزی هستیم. با توجه به این‌که شبکه آموزش از تولید فصل دوم این برنامه رضایت داشته است، مدیران و مسئولان این شبکه با حمایت از عوامل تولید این برنامه خواستارساخت فصل سوم برنامه مدهوش هستندومرتب از سوی شبکه آموزش این مورد پیگیری می‌شود. سه اتاق فکر مجزا، متشکل از دانش‌آموزان و نخبگان نوجوان، با حضور فعالان و اساتید هوش مصنوعی و همچنین برنامه‌سازان و ایده‌پردازان تولید تشکیل شده است که امیدواریم از درون این مجموعه، یک فرم خوب به‌همراه یک محتوای خوب داشته باشیم تا بتواند برای مخاطبین بیش از فصل‌های قبلی کاربردی باشد. ضمن این‌که با این نگاه ما به جلو حرکت می‌کنیم و ان‌شاءالله آرام‌آرام به‌سوی تولید هوش مصنوعی بومی با مخاطبان‌مان پیش برویم.
نوجوانان مأمور ساخت آینده ایران
تهیه‌کننده برنامه مدهوش درباره توجه ویژه این‌برنامه به نسل‌جدیدمی‌گوید:نوجوانان مامأمور ساخت آینده ایران هستندو وظیفه ماست که آنها را برای این مأموریت بسیار مهم مجهز و آماده و بستر لازم را برای رشد آنها فراهم کنیم چراکه دنیای آینده از نظر فناوری، دنیای هوش مصنوعی است و بچه‌های امروز متعلق به دنیای آینده هستند آنها را بایستی تجهیز کنیم نه‌تنها یک کاربر عادی هوش مصنوعی باشند بلکه فرزندان ما بایستی بتوانند هوش مصنوعی آینده کشورمان و دنیا را به‌دست بگیرند و باعث پیشرفت کشور درحوزه هوش مصنوعی شوند امیدواریم ما بتوانیم وظیفه خود را در این زمینه به‌خوبی انجام دهیم.
