گزارش «جام جم» از برنامه «پشت آینه مات است» رادیو جوان
زندگی دوباره تا رهایی
رسانه ملی، با فرهنگ‌سازی و آموزش‌های لازم می‌تواند در جهت معرفی آسیب‌های اجتماعی، پیشگیری و مقابله با اعتیاد به مواد مخدر نقش مؤثری ایفا کند.
«پشت آینه مات است» از جمله برنامه‌هایی است که در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی، کمک به معتادان و پیشگیری گام‌های خوبی برداشته و با حضور معتادان و کارتن‌خواب‌ها در استودیوی پخش رادیو جوان، روایت زندگی آنها را از زبان خودشان از آغاز گرفتاری تا رسیدن به پایان خط را بازگو می‌کند. در این گزارش با دست‌اندرکاران این برنامه گفت‌و‌گو شده که در ذیل می‌خوانید.
از کیوسک به برج مراقبت
غزاله یراقی، تهیه‌کننده برنامه «پشت آینه مات است» در رابطه با ایده اولیه این برنامه می‌گوید: از آنجا که سال‌ها به‌عنوان مددکار اجتماعی فعالیت می‌کردم، ایده این برنامه را از همان سال‌ها در ذهنم می‌پروراندم. به‌نظرم این برنامه، متفاوت‌ترین برنامه صداوسیما در زمینه آسیب‌های اجتماعی به‌ویژه معتادان و کارتن‌خواب‌هاست. در این برنامه معتادان زندگی خودشان را بی‌پروا برای شنونده‌ها تعریف می‌کنند. اتاق مشاوره‌ای در برنامه به‌نام «کیوسک» تعبیه شده و هر شخصی که قصد دارد پاکی و رها‌شدن از دام اعتیاد را تجربه کند، می‌تواند به ما وصل شود.
وی ادامه می‌دهد: علاوه بر تهیه‌کنندگی در رادیو، در حوزه نویسندگی و کارگردانی سینما و تئاتر هم فعال هستم. نمایش آخرم سال ۱۴۰۳ اجرا شد که محوریت اصلی قصه دو زن کارتن‌خواب بودند و داستان نمایش برگرفته از واقعیت بود. سمانه زنی است که دختر خودش را مرده زیر پل به دنیا می‌آورد و بند نافش را با قوطی کنسرو ماهی می‌برد؛ این داستان به اندازه‌ای مرا تحت تأثیر قرار داد که تصمیم گرفتم در نمایش به آن بپردازم و این دغدغه را به رسانه بیاورم و در رادیو هم برنامه‌ای با همین مضمون بسازم؛ چرا که معتقدم رسانه به‌ویژه رادیو خیلی می‌تواند در زمینه آسیب‌های اجتماعی قدم‌های جدی بردارد. به ویژه به دلیل این که چهره افراد دیده نمی‌شود، این عزیزان آسیب‌دیده راحت‌تر می‌توانند درد دل و روایت زندگی‌شان را بازگو کنند و به نوعی به همنوعان خود کمک کنند.
یراقی می‌گوید: در برنامه پشت آینه مات است، بخشی با نام «برج مراقبت» طراحی شده که در آن بخش یادآوری می‌کنیم هر‌کدام از ما خدایی داریم که نباید فراموشش کنیم؛ همچنین تاکید می‌شود بر حضور همیشگی فرشته‌های مهربان در زندگی که ذهن خود ماست.
همه در قبال همدیگر مسئولیم
محمد داوری، کارشناس‌مجری برنامه پشت آینه مات است، تصریح می‌کند: این روز‌ها اعتیاد به ویژه مصرف مواد صنعتی خیلی دامنگیر جامعه شده و حوادث دردناک بسیاری رخ می‌دهد که ناشی از سوء‌مصرف مواد مخدر است. شما این اتفاق را کنار مصرف بی‌رویه این روز‌های ویپ و سیگار‌هایی بگذارید که به‌راحتی در دسترس جوانان و نوجوانان قرار دارد. چه‌کسی گفته همه‌چیز از سیگار شروع نمی‌شود؟ اتفاقا ما در این برنامه قصد داریم بگوییم بدبختی‌های بزرگ از همین چیز‌های ساده و کوچک شروع می‌شود. پس همه ما در قبال همدیگر مسئول هستیم و نباید همدیگر را تنها بگذاریم.
کارشناس‌مجری برنامه با بیان این که ما فقط یک برنامه رادیویی نیستیم، می‌افزاید: ما ۲۴ ساعته با مخاطبان در ارتباط هستیم و افرادی که درگیر این ماجرا شده‌اند را تا ورودشان به کمپ اعتیاد تنها نمی‌گذاریم. ما خانواده‌ای متشکل از افراد تنهایی هستیم که افرادش فکر می‌کنند به ته خط رسیده‌اند و کسی را ندارند. به‌نظرم صداقت در برخورد با مردم و توجه به همه آنها، وظیفه اصلی رادیو است. ما باید همه اقشار از نابینا و معلول گرفته تا فرد معتاد و آسیب‌دیده را در رسانه ببینیم.
بازگشت روشنی و امید
صادق علیخانی، اجرای برنامه را بر‌عهده دارد، او از سال ۱۳۸۹ با گزارشگری در رادیو جوان کارش را آغاز کرده و در تمام این سال‌ها فقط در شبکه جوان حضور داشته، درباره این پرسش که اجرای برنامه پشت آینه مات است با برنامه‌های دیگر چه تفاوتی دارد، توضیح می‌دهد: اولا نگاه‌مان به آسیب اجتماعی اعتیاد متفاوت است. ظرافت این برنامه‌ها هم در نوع گفت‌و‌گو خیلی نمود پیدا می‌کند. به دلیل نوع مصاحبه‌شونده‌ها، کار اجرا بسیار ظریف است. کسانی که درگیر آسیب‌های اجتماعی آن هم آسیب سنگینی مثل اعتیاد بودند، روحیات حساس و شکننده‌ای دارند. در عین حال نوع نگاه به افراد دارای بیماری اعتیاد هم بسیار مهم است؛ بنابراین انتخاب کلمات، چگونگی لحن، جمله‌بندی مناسب و درک تجارب فرد بسیار حائز اهمیت است؛ لذا در اجرا و مصاحبه باید این موارد رعایت شود.
علیخانی در رابطه با ارزیابی‌ای که از برنامه دارد، تصریح می‌کند: ویژگی خوب این برنامه این است که همه از تهیه‌کننده گرفته تا تدارکات، با جان و دل هدفی بالاتر از صرفا ساخت یک برنامه دارند که اتفاقا این موضوع به کیفیت برنامه کمک می‌کند. تلاش همه ما این است مخاطبی که در آن لحظه برنامه را گوش می‌کند، اگر از نظر ذهنی به‌هم ریخته، اگر در نقطه انتهایی نا‌امیدی قرار دارد، از طریق امواج و کلمات رادیو حتی یک کورسوی امید هم که شده درونش روشن شود و بداند که درمان دردش استفاده از هیچ عامل بیرونی‌ای مثل سیگار و مواد نیست، بلکه خانواده بزرگ و مجموعه‌های سالم ترک اعتیاد است که پشتش هستند، دوستش دارند و حمایتش می‌کنند تا روشنی، امید و سرسبزی به زندگی اش بازگردد. ما در این برنامه به طور مستمر با مخاطبان در تعامل هستیم. ما در این برنامه تاکید و باور فراوانی داریم که همه ما در این سرزمین یک خانواده‌ایم.
مجری برنامه در پاسخ به این پرسش که با مهمانان چگونه ارتباط و تعامل برقرار می‌شود، چرا که بیشتر آنها کارتن‌خواب‌ها و معتادان هستند، می‌افزاید: از اوایل کارم در رادیو در زمینه آسیب‌های اجتماعی فعالیت می‌کردم. آن زمان برای تهیه گزارش برنامه «آتش پنهان» با یک ضبط کوچک به مناطق آلوده تهران می‌رفتم و با بیماران اعتیاد و کارتن‌خواب‌ها گفت‌و‌گو می‌کردم. در عین حال در این سال‌ها در زمینه روانشناسی تحصیل و در کلینیک‌های روانشناسی کار کرده‌ام. در حال حاضر هم دانشجوی دکترای روانشناسی هستم و سعی می‌کنم با استفاده از تجارب رسانه‌ای، روانشناسی و حفظ اخلاقیات در ساخت برنامه، یک کیفیت مناسب را ارائه کنم؛ تا چه مقبول افتد و چه در نظر آید.
پشت آینه مات است شنبه‌ها و یکشنبه‌ها ساعت ۲۱ با اجرای صادق علیخانی و راضیه هاشمی با کارشناسی محمد داوری و روانشناسی دکتر مژگان علیشاهی روی آنتن رادیو جوان می‌رود.
