این مستند به روایت زندگی حرفهای و شخصی دکتر احمد خالدی میپردازد؛ مدیری خوشنام و مؤثر که در تمام دولتها، بدون وابستگی جناحی، در لایههای میانی ساختار اجرایی کشور فعالیت کرد اما همواره از دیده شدن گریزان بود.
دکتر خالدی از فعالان پیش از انقلاب و از چهرههای انقلابی در بعد از انقلاب بود که نقش مؤثری در ساماندهی کمیتهها ایفا کرد. او همچنین از بنیانگذاران دانشگاه امام صادق(ع) بهشمار میرود و زندگیاش سرشار از خدمت، پرهیز از رانت و مبارزه بیامان با فساد بود بیآنکه نامی از خود برجای بگذارد. خالدی تنها یک مدیر دولتی نبود. او فردی پایبند به اصولش بود که بنا به گفته کارگردان مستند حتی حاضر نشد در روز آخر عمرش و در شرایطی که فشار جسمی بالایی را در زمان رسیدن به مشهد تحمل میکرد، از رانت استفاده کند تا بتواند سریعتر به مقصد برسد. کارگردان مستند زندگی او میگوید وقتی بیشتر درباره زندگی او تحقیق کرده، متوجه شده زمانی که معاون وزیر بوده، با پراید رفتوآمد میکرده است.
حالا مستند «ایکاش» با همین دستفرمان تلاش کرده روایتگر یک چهره کمتر شناختهباشد تا تلاش شبکه مستند برای معرفی این چهرهها، سرعت بیشتری بگیرد. مستند فوق، به عنوان یکی از جدیدترین تولیدات شبکه مستند، روز گذشته رونمایی شد تا اثر کارگردانیشده توسط فرشاد اکتسابی، به بحث گذاشته شود. در این مراسم، وحید جلیلی قائم مقام رئیس سازمان صداوسیما در امور فرهنگی، حسین زارعزاده مدیر شبکه مستند، سلیم غفوری قائممقام سیما و برخی از مستندسازان حضور داشتند.
تلاش برای معرفی چهرههای تأثیرگذار
حسین زارعزاده، مدیر شبکه مستند در این نشست با اشاره به اهمیت پرداختن به چهرههای تأثیرگذار در این شبکه، بیان کرد: این مستند پرتره درباره مرحوم خالدی از مدیران موفق اما کمتر شناختهشده ایران است. شاید کمکاری ما باعث شده مدیران جهادی این چنین بهدرستی معرفی نشوند و این فاصله ایجاد شود. در این مستند تلاش کردهایم بخشی از توانمندیهای مرحوم خالدی را به نسل جوان معرفی کنیم. مستند در باکس ۹ شب یکشنبه، که ویژه شخصیتهای تأثیرگذار پخش میشود روی آنتن میرود و قرار است در قالب طرح تحول سازمان، به معرفی چهرههای برجسته دیگری نیز بپردازد. این اثر به تهیهکنندگی آقایان وزیری و کارگردانی اکتسابی ساخته شده. یکی از سختیهای تولید مستند، نبود تصاویر کافی از این مدیر گمنام بود اما نتیجه نهایی، کاری مستحکم و ارزشمند از آب درآمده است. امیدواریم این مستند بتواند گوشهای از شخصیت و تواناییهای مرحوم خالدی را به نمایش بگذارد.
با پژوهش جلو برویم
مصطفی رزاقکریمی، مستندساز نیز در ادامه نشست بیان کرد: این نخستین مستندی نیست که در دفتر ما ساخته شده. تاکنون بیش از ۱۴۶ مستند تولید و همیشه سعی کردهایم کارهایمان مبتنی بر تحقیق باشد. چون همانطور که سناریوی خوب برای سینما مهم است، در ساخت مستند هم پژوهش دقیق اهمیت دارد و نباید صرفا به احساسات بسنده کرد؛ مسألهای که در آثار کشورهای همسایه زیاد میبینیم. در این پروژه، مرتضی رزاقکریمی مشاور ما بود و با همکاری جمعی، علیرغم نبود آرشیو کافی و دشواری پرداختن به تفکرات این شخصیت، نزدیک به ۱.۵سال روی مستند کارکردیم.وی ادامه داد: ازاین بابت خوشحالم که مستندی درباره دکتر خالدی ساختیم و اوبهدرستی معرفی شد.سینمای مستندما براساس پژوهش وتفکرحرکت میکند، نه صرفا تصویرسازیهای ذهنی. ما آمادگی داریم در موضوعات مرتبط با ادبیات و مفاخر با شبکه مستند همکاری کنیم.
۹۹ صفحه سناریو نوشتم
فرشاد اکتسابی، کارگردان مستند «ای کاش» نیز با اشاره به قصه شروع کار این مستند، بیان کرد: داستان ساخت این مستند و ارتباط من با آن جالب است. یک روز آقای رزاقکریمی این سوژه را به من پیشنهاد دادند. ابتدا بررسی کردم و متوجه شدم تقریبا هیچ دادهای از این شخصیت وجود ندارد. کتابها تا حدی از نظر محتوایی کمک کردند اما برای فضاسازی بصری باید دنبال منابع جایگزین میبودیم. برای این پروژه، ۹۹ صفحه سناریو نوشتم و در طول کار با چالشهای فراوان در زمینه آرشیو مواجه بودم. من در ساخت مستند پرتره همیشه سختگیر هستم. چون معمولا انتظار این است که صرفا به تجلیل از شخصیت پرداخته شود اما واقعیت این است که باید تمام ابعاد زندگی فرد را بدون تعارف روایت کنیم. این کار چالشهای خاص خودش را دارد. درنهایت به این نتیجه رسیدم که مسأله نبود داده درباره این شخصیت، یک سوژه جذاب است و میتواند موتور محرک درام مستند باشد.
دنبال زیباییشناسی در زندگی یک مدیر دولتی
وی ادامه داد: همه این عوامل باعث شد تصمیم به ساخت این مستند بگیرم هرچند تحقیق و پژوهش برای آن واقعا دشوار بود. پژوهش برای مستند مثل فشنگ برای تفنگ است و چون اثر زیادی از این فرد در دسترس نبود و همیشه در سایه قرار داشت، باید نشانههایی حتی از نظر زیباشناسی پیدا میکردم. ایشان در یزد به دنیا آمدند و در مشهد فوت کردند. باید از همین عناصر برای روایت فیلم استفاده میکردم. در مستند باید با هرچه در اختیار داریم، داستان را بسازیم. روایت فیلم براساس قصهها و خاطرات موجود بود و حتی پایان آن هم خاص است. به نظر من فوت ایشان در راستای باورهایش بود. چون تا لحظه آخر حاضر نشد از جایگاه مدیریتیاش سوءاستفاده کند.
اکتسابی درخصوص تصویربرداری انجامشده برای مستند بیان کرد: بخشی از تصویربرداری در یزد و مشهد و بقیه در تهران انجام شده است. طبیعی است که بهواسطه شخصیت آقای خالدی، سراغ برخی دورههای تاریخی آن زمان رفتیم چراکه مستند پرتره به همین شکل است. در پایان از مشورتهای آقای رزاقکریمی تشکر میکنم. گفتنی است این مستند امشب ساعت ۲۱ از شبکه مستند روی آنتن می رود.