بدن من، حریم من

تربیت جنسی صحیح به معنای ارائه اطلاعات متناسب با سن کودک، ایجاد احساس امنیت، تقویت عزت‌نفس، آموزش مهارت‌های «نه گفتن» و محافظت از حریم شخصی است.خانواده‌هایی که این مسئولیت راجدی نمی‌گیرندیا به‌دلیل شرم و ترس از آن اجتناب می‌کنند، فرزندان خود را در معرض خطر آزار جنسی،روابط ناسالم، سوءاستفاده در فضای مجازی و سردرگمی هویتی قرار می‌دهند. آنچه ما به‌عنوان روان‌شناس بر آن تأکید می‌کنیم این است که آموزش تربیت جنسی یکی از پایه‌های پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در نسل جدید است‌‌؛ رویکردی که باید با ظرافت، آگاهی و همگام با ارزش‌های فرهنگی و اخلاقی هر جامعه انجام شود. 

گفت‌وگوی هوشمندانه و مناسب سن     
یکی از مهم‌ترین اصول تربیت جنسی سالم، گفت‌وگو با کودک به زبان مناسب سن اوست. البته این گفت‌وگو نباید در قالب یک جلسه خشک و رسمی انجام شود، بلکه باید فرآیندی تدریجی و طبیعی در بستر زندگی روزمره باشد. در سال‌های اول کودکی، آموزش باید بر شناخت اندام‌های بدن و تاکید بر «حریم خصوصی» متمرکز باشد. کودک باید بیاموزد برخی نواحی بدنش خصوصی هستند و دیگران حق ندارند به آنها دست بزنند. در این سن، بازی‌های تقلیدی و پرسش‌های کنجکاوانه کودک درباره بدن، فرصتی عالی برای والدین است تا اطلاعات ساده، درست و بدون ترس و شرم به او بدهند. مثلا در سال‌های قبل از دبستان و اوایل دوران دبستان، فرصت خوبی است تا درباره احساسات، احترام به بدن خود ودیگران، تفاوت‌های میان لمس‌های سالم وناسالم با کودک گفت‌وگو کنیم.همچنین می‌توان به اوآموزش داد که اگر درصورت بروز رفتارهای ناراحت‌کننده از سوی دیگران، بلافاصله موضوع را با والدین یا فرد بزرگسال مورد اعتماد در میان بگذارد. در دوران نوجوانی، اطلاعات جامع‌تر درباره بلوغ جسمی، تغییرات هیجانی، مسئولیت‌پذیری در روابط و خطرات احتمالی مطرح می‌شود. در این دوره، توجه به آموزش مهارت‌های اجتماعی، تصمیم‌گیری صحیح، نه گفتن به درخواست‌های نامناسب و مدیریت کنجکاوی جنسی بسیار مهم است. شفافیت، صداقت، پرهیز از ترساندن کودک، احترام به ارزش‌های خانوادگی و پذیرش پرسش‌های فرزند اصول کلیدی این گفت‌وگوها هستند. والدینی که در این مسیر از متخصصان، کتاب‌های معتبر روان‌شناسی و منابع آموزشی استفاده می‌کنند، موفق‌تر هستند. 
   
تقویت مهارت‌های خودمراقبتی و پیشگیری      
یکی دیگر از ارکان تربیت جنسی سالم، تقویت مهارت‌های خودمراقبتی در کودکان و نوجوانان است. این مهارت‌ها نه‌فقط مانع از ورود آنها به موقعیت‌های آسیب‌زا می‌شوند، بلکه در صورت بروز خطر، به آنها قدرت واکنش مناسب می‌دهند.آموزش مهارت نه گفتن، شناسایی موقعیت‌های خطرناک، جلب کمک از بزرگسالان مطمئن، تشخیص لمس‌های نامناسب و درک حق مالکیت بر بدن خود ازجمله این مهارت‌هاست. اما نکته مهم این است که آموزش تربیت جنسی نباید به منزله ترویج زودهنگام کنجکاوی جنسی تلقی شود، بلکه هدف ما به‌عنوان والدین، تجهیز فرزند به دانشی است که از او در برابر خطرات محافظت کند و هویت جنسی سالمی شکل دهد. بنابراین بهتر است والدین، از منابع علمی معتبر و مشاوره متخصصان بهره بگیرند و تربیت جنسی فرزند را جزئی طبیعی از مسیر پرورش انسانی سالم و مقاوم در برابر آسیب‌های اجتماعی بدانند.