فرصت ایران برای تبدیل شدن به قدرت هوش مصنوعی در منطقه

راه‌اندازی سازمان ملی هوش مصنوعی و پردیس‎های هوش مصنوعی، تولید سند ملی هوش مصنوعی،حمایت مالی ومعنوی از استارتاپ‌های حوزه هوش مصنوعی و تعریف و مدیریت پروژه سکوی ملی داده را می‌توان از اقدامات اساسی و ویژه‌ دولت برشمرد. برابر آمار رسمی،معاونت علمی ریاست جمهوری تاکنون بیش ازصدها شرکت فعال درحوزه هوش مصنوعی با تمرکز بر پردازش زبان طبیعی، تصویر و کلان داده را حمایت کرده است.اما آنچه به نظرمی‌رسد آن است که تا رسیدن به رتبه یکم در منطقه و رتبه دهم در جهان فاصله زیاد بوده و در مقایسه با سایرکشورهاحتی کشورهای همسایه این میزان توجه و حمایت از سوی دولت کافی نیست واساسا سه چالش عمده زیر برسر راه بومی‌سازی هوش مصنوعی در کشور وجود دارد.

زیرساخت پردازشی
نبودسخت‌افزارمناسب و متناسب،توسعه مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی رادرکشور باچالش مواجه ساخته است. پردازنده‌های قدرتمند که پیش نیاز آموزش مدل‌های هوش مصنوعی است که درداخل کشور وجود نداشته و تأمین آن از خارج از کشور ارز‌بری فراوانی را در پی دارد. تأمین این زیرساخت حتی برای نهادهای دولتی که از اعتبارات دولتی مناسبی برخوردار هستند بسیار سخت است، با این فرض تکلیف شرکت‌های استارتاپی و دانش‌بنیان بدون حمایت مالی از سوی دولت مشخص است. تأمین این بخش از سخت‌افزار را می‌توان یکی از گلوگاه‌های اساسی حوزه هوش مصنوعی در کشور دانست. مراکز داده به عنوان یکی دیگر ازحوزه‌های سخت‌افزاری مورد نیاز درحوزه هوش مصنوعی وضعیت بهتری نسبت به پردازنده‌های قدرتمند در کشور دارد. در حال حاضر مراکز داده بسیار وسیع و قدرتمندی در کشور آماده ارائه خدمات مناسب به نهادهای دولتی و شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌ها هستند. بر اساس بررسی‌های انجام شده برخی شرکت‌های داخلی ناگزیر به بهره‌برداری از پردازنده‌های قدرتمند از مراکز داده خارجی شده‌اند که میزان تهدید نشت داده‌ها و اطلاعات مهم و حساس کشور را افزایش می‌دهد. در این بخش کمبود دانش فنی و تخصصی لازم مراکز داده برای ارائه خدمات تخصصی زیرساختی به عنوان سکوی ارائه خدمات به حوزه هوش مصنوعی در کشور و همچنین نبود بستر ابری در این خصوص مشهود است. بنابراین ضروری است تولید پردازنده‌های قدرتمند بومی به عنوان یک پروژه ملی با هدف امنیت داده‌های مهم و حساس در دستور کار دولت قرار گیرد.

استاندارد داده
تلاش‌های جزیره‌ای در نهادهای دولتی، دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌ها و ناهماهنگی در شیوه برچسب‌گذاری داده‌ها، موجب گردیده داده‌ها به عنوان مثال در مدل‌های زبان فارسی استاندارد نبوده و امکان ترکیب پروژه‌ها را از بین می‌برد. یکی از دلایل کندی پیشرفت پروژه‌های هوش مصنوعی در کشور فقدان بانک‌های عظیم داده و برچسب خورده است. بنابراین ضروری است بانک‌های عظیم داده زبانی، تصویری و صوتی استاندارد و بومی ایجاد و دسترسی به آن در اختیار عموم پژوهشگران حوزه هوش مصنوعی قرار گیرد.ایران می‌تواند تهدید نبود زیرساخت مناسب، حکمرانی یکپارچه و موثر و داده‌های استاندارد را با برنامه‌ریزی مشخص و در یک بازه زمانی ۳ ساله به فرصت تبدیل کرده و به عنوان قدرت اول منطقه و حداکثر دهم جهان قدرت‌نمایی کند.

حکمرانی یکپارچه
در صورت تأمین زیرساخت مناسب و ورود پردازنده‌های قدرتمند یا حتی تولید بومی آنها، نبود حکمرانی یکپارچه چالش بعدی در حوزه هوش مصنوعی است. نبود یک نهاد هماهنگ‌کننده بین تمام ذینفعان حوزه هوش مصنوعی در کشور موجب تداخل کاری، موازی کاری و هدر رفت منابع شده است. بنابراین ضروری است متولی واحد و نهاد هماهنگ کننده مرکزی در کشور به منظور حکمرانی یکپارچه وصحیح و سیاستگذاری کلان در حوزه هوش مصنوعی ایجاد گردد.