هدف اصلی اتحادیه اوراسیا این است که از طریق کاهش موانع تجاری و افزایش همکاریهای اقتصادی، فرصتهای تجاری را برای اعضای خود فراهم کند.بااینحال درحالحاضر برای کشورمان موانع زیادی ازجمله تحریمهای بینالمللی، اختلاف در استانداردهای تولید بهخصوص در برخی از محصولات کشاورزی، بهداشت، ایمنی و دیگر ملاحظات سیاسی وجود دارد.با وجود این، عضویت ایران در این اتحادیه میتواند محسنات زیادی برای کشورمان داشته باشد، چراکه حدود ۱۵درصد از منابع نفتی دنیا در کشورهای عضو این اتحادیه بوده و این اتحادیه رتبه نخست تولید گاز با ۳۰ درصد سهم جهان را به خود اختصاص داده و دارای رتبه چهارم تولید برق در دنیاست.
از سوی دیگر با توجه به این که ۸ درصد خطوط ریلی دنیا در این کشورهاست و آنها پنجمین تولیدکننده فولاد دنیا هستند، طبیعتا برای کشورمان میتوانند آورده اقتصادی مناسبی را به همراه داشته باشند.
آغاز تجارت ایران و اوراسیا در اردیبهشت ۱۴۰۴
سرانجام پس از گذشت هفت سال و با مجوز مجالس پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا شامل ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، بلاروس و روسیه موافقتنامه تجارت آزاد ایران با این اتحادیه در اواخر سال گذشته ابلاغ شد و اجرای آن رسما از ۲۵ اردیبهشت سال جاری کلید خواهد خورد.با توجه به تشدید همجواری علیه ایران و روسیه و حسنهمجواری، این توافقنامه میتواند هزینههای ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا را کم کرده و محل امن برای تجارت شش کشور باشد.بهطوریکه قرار است با اجراییشدن توافقنامه حدود ۸۷درصد از کالاهای صادراتی ایران به این کشورها مشمول تعرفه گمرکی صفر شوند که طبیعتا میتواند زمینه بیشتر صادرات و ارزآوری را برای کشورمان به همراه داشته باشد.از سوی دیگر با توجه به ایجاد سوئیفت روبلی و ریالی ،زمینه تسهیل روابط ایران با پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا فراهم شود.در همین خصوص مهرداد عباد، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران درباره تاثیر عضو ناظر شدن ایران در اتحادیه اوراسیا گفت: اگر شرایط کشور به لحاظ بینالمللی عادی باشد چنین معاهدات اقتصادیای میتواند بسیار کمککننده در بهبود شرایط اقتصادی کشور شود که قادر است امکان ارتباطات اقتصادی با کشورهای دیگر را در زمینه صادرات غیرنفتی افزایش دهد.
کالاهای صادراتی به اوراسیا
مواد معدنی و مشتقات نفتی به این اتحادیه (عمدتا انواع سیمان و گچ و مواد معدنی صادر شده که ذاتا ارزش آن نسبت به واحد تن کم است) بیشترین میزان کالای صادراتی بوده که ۶۰درصد وزن صادرات را اختصاص داده است. اما محصولات غذایی و کشاورزی، محصولات پلیاتیلن و پلاستیکی، محصولات آهنی، کاشی، سرامیک،سنگ ساختمانی، انواع فرش و موکت، دارو، محصولات بهداشتی، شوینده و آرایشی و انواع لاستیک خودرو و وسایل نقلیه نیز دیگر کالاهای صادراتی ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال گذشته بودهاند.
میزان تجارت ایران با پنج کشور عضو اوراسیا
آنطور که گمرک اعلام کرده میزان وزنی صادرات ایران به کشورهای اوراسیا پنجمیلیون و ۵۹هزار تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۱درصد افزایش نشان میدهد.بهطوریکه در این مدت یکمیلیارد و ۱۲۱میلیون دلار کالا به فدراسیون روسیه، ۵۰۵میلیون دلار به ارمنستان، ۲۷۸میلیون دلار قزاقستان، ۱۱۱میلیون دلار به قرقیزستان و ۲۱میلیون دلار به بلاروس صادر شده است.این گزارش حاکی است، در این مدت همچنین دومیلیون و ۱۷۴هزار تن کالا به ارزش یکمیلیارد و ۵۱۰میلیون دلار از مبدا کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا وارد کشور شده که این میزان کالای وارداتی از کشورهای اوراسیا در سال ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ وزن ۳۹ و از حیث ارزش ۲۰درصد کاهش را نشان میدهد.از سوی دیگر اکبر گداری، مدیرکل آسیای میانه، قفقاز و روسیه سازمان توسعه تجارت ایران به روند مبادلات تجاری ایران با کشورهای اوراسیا در سالهای ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ اشاره کرد وگفت: در سال ۱۴۰۰ سهم ایران از صادرات با کشورهای اوراسیا حدود یکمیلیارد و ۱۶۵میلیون دلار بوده است.وی افزود: سهم صادرات در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ به ترتیب یکمیلیارد و ۵۱۷میلیون دلار و یکمیلیارد و ۷۰۲میلیون دلار ثبت شده است.به گفته گداری، در سه سال گذشته سهم واردات با کشورهای اوراسیا حدود پنجمیلیارد و ۴۳۳میلیون دلاربوده است.وی امضای موافقتنامه تجارت آزاد با اوراسیا را یکی از راهکارهای توسعه روابط تجاری عنوان کرد و گفت: با اجرای این قرارداد بهطور قطع کاهش تعرفهها و تسهیل در تجارت رقم میخورد و سهم ایران از بازار کشورهای اوراسیا افزایش خواهد یافت.