شهر سوخته؛ سفر به دنیای رازآلود بزرگ‌ترین تمدن ۵۰۰۰ ساله ایران باستان

به گزارش جام‌جم‌آنلاین از ایرنا،یکی از ارزشمندترین مناطق باستانی کشورمان که نام آن نیز در زمره آثار جهانی به ثبت رسیده، شهر سوخته است. این منطقه در فاصله پنجاه کیلومتری از شهر زابل در سیستان و بلوچستان قرار گرفته و پیشینه تاریخی آن به بیش از پنج هزار سال قبل باز می‌گردد.

در خصوص نامگذاری این شهر به شهر سوخته نیز دلایل مختلفی از سوی کارشناسان تاریخ و باستان شناسی مطرح شده که گاه در تضاد با یکدیگر قرار دارند، اما آنطور که از بیشتر نظریه‌ها بر می‌آید وجود لایه‌های خاکستر در خاک این منطقه نشان از آن دارد که این مکان در گذشته چندین بار دچار آتش‌سوزی شده که دلایل آن هنوز هم نامعلوم است.

ظروف سفالی، اسکلت‌های قدیمی پیکره انسانی، ابزار‌های دست ساز فلزی و مهر‌های دوران ایلامی از جمله آثار مکشوفه در این منطقه به شمار می‌روند که طی کاوش‌های باستان‌شناسان ایرانی و خارجی در این منطقه بدست آمده‌اند، یکی از جالب‌ترین کشفیات این منطقه مربوط به یک قبر قدیمی با قدمت ۲۸۰۰ ساله بوده که پیکره یک زن جوان در آن و یکی از چشم‌های او مصنوعی بوده که کشف این چشم مصنوعی نشانگر انجام اعمال جراحی و پیشرفته بودن سطح دانش مردمان این منطقه در زمان گذشته است.

شهر سوخته، یکی از بزرگ‌ترین و مهمترین شهر‌های باستانی ایران، به عنوان نماد تمدن پنج هزار ساله در شرق فلات ایران شناخته می‌شود، این محوطه باستانی در سیستان و بلوچستان داستانی از فرهنگ، هنر، و زندگی روزمره مردمانی را روایت می‌کند که در آن زمان در این منطقه زندگی می‌کردند.

تاریخچه و اهمیت شهر سوخته

شهر سوخته در حدود ۳۲۰۰ تا ۱۸۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، در دوران پیش از تاریخ ایران، به اوج شکوفایی خود رسید، این شهر به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد خود در مسیر‌های تجاری مهم، به عنوان یک مرکز اقتصادی و فرهنگی شناخته می‌شد. آثار باستانی کشف شده در این منطقه نشان‌دهنده وجود روابط تجاری و فرهنگی گسترده با کشور‌های همجوار است.

شهر سوخته به دلیل طراحی پیشرفته‌اش مورد توجه باستان شناسان قرار دارد. ساختار شهری این شهر شامل خانه‌های دو طبقه دارای حیاط‌های مرکزی و دیوار‌های کاهگلی، سیستم‌های فاضلاب و آب‌رسانی که نشان‌دهنده دانش پیشرفته ساکنان در مدیریت منابع آبی است و معابر و خیابان‌ها که به خوبی طراحی شده و به تسهیل تردد در شهر کمک می‌کردند.

شهر سوخته دارای آثار باستانی فراوانی است که هر کدام داستانی را روایت می‌کنند؛ گورستان باستانی شامل مقبره‌های متنوع که به بررسی آداب و رسوم مذهبی و اجتماعی ساکنان کمک می‌کند، کشف اشیای هنری از جمله سفال‌های زیبا، جواهرات، و ابزارآلات مختلف که نشان‌دهنده هنر و صنعت پیشرفته ساکنان است و همچنین نماد‌های مذهبی مانند بقایای معابد و مکان‌های مذهبی که اعتقادات و مراسم دینی آن دوران را به تصویر می‌کشند.

شهر سوخته پر از معما‌ها و راز‌هایی است که باستان‌شناسان و پژوهشگران را به خود جذب کرده، این شهر به عنوان یک مقصد گردشگری فرهنگی، می‌تواند تجربه‌ای منحصربه‌فرد برای بازدیدکنندگان فراهم کند.

شهر سوخته نه تنها یک محوطه باستانی ارزشمند، بلکه یک دروازه به دنیای رازآلود تمدن‌های باستانی است، سفر به این شهر می‌تواند به درک بهتر تاریخ ایران و فرهنگ غنی آن کمک کند

کشف نخستین پویانمایی (انیمیشن) جهان در شهر سوخته

باستان شناسان هنگام کاوش در گور پنج هزار ساله جامی را یافتند که نقش یک بُز و یک درخت روی آن دیده می‌شد، آن‌ها پس از بررسی این شی دریافتند نقش روی جام بر خلاف دیگر آثار به دست آمده از محوطه‌های تاریخی شهر سوخته، تکراری هدفمند دارد، به گونه‌ای که حرکت یک بُز به سوی درخت را نشان می‌دهد.

هنرمندی که جام سفالین را بوم نقاشی خود قرار داده، توانسته است در پنج حرکت، بزی را طراحی کند که به سمت درخت حرکت و از برگ آن تغذیه می‌کند.

باستان شناسان با نزدیک کردن این تصاویر به یکدیگر موفق شدند نمونه‌ای از تصویری متحرک را در قالب فیلم ۲۰ ثانیه‌ای به دست آورند، بز از جمله حیواناتی است که در رسیدن به ارتفاعات ماهر است و می‌تواند با حرکت جهشی به سمت بالا بجهد که هنرمند نقاش شهر سوخته با دقت و زبردستی موفق شد جهش این بز را به تصویر بکشد.

این جام که از آن برای نوشیدن استفاده می‌شده ۱۰ سانتی متر ارتفاع دارد و بر یک پایه استوار شده است.

شگفت انگیزترین یافته شهر باستانی شهر سوخته با کهن‌ترین جراحی مغز

یکی از شگفت انگیزترین یافته‌های این شهر باستانی، پیدا شدن نشانه‌های کهن‌ترین جراحی مغز در آن است. جمجمه‌ای از دختر ۱۲ یا ۱۳ ساله در این شهر باستانی کشف شده که در چهار هزار و ۸۰۰ سال قبل پزشکان این منطقه برای درمان بیماری هیدروسفالی (جمع شدن مایع در جمجمه) بخشی از استخوان جمجمه او را برداشته و جراحی کردند و این دختر بچه نیز مدت‌ها بعد از این عمل زنده مانده است.

برای نخستین بار در شهر سوخته یک چشم مصنوعی با پیشینه چهار هزار و ۸۰۰ سال کشف شد، این چشم مصنوعی متعلق به زنی ۲۵ تا ۳۰ ساله در یکی از گور‌های شهر سوخته مدفون شده و بر روی جمجمه او قرار داشته است.

بر روی این چشم مصنوعی ریزترین مویرگ‌های داخل چشم توسط مفتول‌های طلایی به قطر کمتر از نیم میلی متری طراحی شده و مردمک این چشم نیز در وسط طراحی شده و تعدادی خطوط موازی که تقریبا یک لوزی را تشکیل می‌دهند پیرامون مردمک دیده می‌شود.

کشف خط کش پنج هزار ساله در شهر سوخته

خط کش ساخته شده از چوب آبنوس در کاوش‌های باستان شناسی شهر سوخته کشف شده، این خط کش به طول ۱۰ سانتی متر با دقت نیم میلی متری از جنس آبنوس است؛ کشف این وسیله نشانگر این است که ساکنان این شهر باستانی پیشرفت‌های زیادی در زمینه علم ریاضیات داشته اند.

کشف قدیمی‌ترین تخته نرد جهان در شهر سوخته

کهن‌ترین تخته نرد جهان از گور باستانی شماره ۷۶۱ در شهر سوخته به همراه ۶۰ مهره پیدا شده است. این تخته نرد؛ بسیار قدیمی‌تر از تخته نردی است که در گورستان سلطنتی «اور» در میان رودان (بین النهرین) پیدا شده بود.

این تخته نرد از جنس آبنوس و به شکل مستطیل ساخته شده و بر روی آن یک مار که ۲۰ بار به دور خود حلقه زده و دمش را در دهان گرفته، نقش بسته است.

این تخته نرد ۲۰ خانه بازی و ۶۰ مهره دارد و مهره‌ها که در یک ظرف سفالی در کنار تخت نرد قرار داشتند از سنگ‌های رایج شهر سوخته یعنی لاجورد، عقیق و فیروزه ساخته شده اند.