خوراکی‌ پیشتاز گرانی‌ها

مرکز آمار ایران روز گذشته شاخص قیمت مصرف‌کننده (نرخ تورم)در آبان۱۴۰۳را اعلام کرد که تورم نقطه به نقطه و ماهانه افزایشی و تورم سالانه ۰.۵واحد درصد کاهش را نشان می‌دهد؛ البته تورم ماهانه خوراکی‌ها در آبان‌ نسبت به مهر امسال‌‌ ۱.۳ واحد درصد افزایش داشته است. در آبان ۱۴۰۳ شاخص قیمت مصرف‌کننده خانوارهای کشور به عدد ۲۷۹.۵رسید که نسبت به ماه قبل، ۲.۸درصد افزایش، نسبت به ماه مشابه سال قبل، ۳۲.۵درصد افزایش و در ۱۲ماهه منتهی به ماه جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۳۳.۱درصد افزایش داشته است. براساس گزارش مرکز آمار، نرخ تورم نقطه به نقطه خانوارهای کشور در آبان ۱۴۰۳ به ۳۲.۵درصد رسید، یعنی خانوارهای کشور به‌طور میانگین ۳۲.۵درصد بیشتر از آبان سال گذشته برای خرید یک مجموعه «کالاها و خدمات یکسان» هزینه پرداخت کرده‌اند. تورم نقطه به نقطه آبان امسال در مقایسه با ماه قبل از آن ۰.۹ واحد درصد افزایش داشته است.نرخ تورم ماهانه در آبان برای خانوارهای کشور به ۲.۸درصد رسید که نسبت به مهر امسال (۲.۷درصد) ۰.۱واحد درصد افزایش را نشان می‌دهد. منظور از تورم ماهانه، درصد تغییر قیمتی، نسبت به ماه قبل است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» در آبان امسال به ۳.۶درصد رسیده که نسبت به مهر (۲.۳درصد) افزایش ۱.۳واحد درصدی داشته است. تورم ماهانه برای گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات»، ۲.۵درصد اعلام شده که نسبت به مهر ۰.۴ واحد درصد کاهش یافته است.
   
تورم سالانه به ۳۳.۱درصد رسید
نرخ تورم سالانه برای خانوارهای کشور به ۳۳.۱درصد رسیده که نسبت به ماه قبل از آن، ۰.۵واحد درصد کاهش یافته است. منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری نسبت به دوره مشابه قبل از آن است. دامنه تغییرات نرخ تورم سالانه کشور در آبان ۱۴۰۳ برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از ۳۰.۴درصد برای دهک اول، تا ۳۳.۶درصد برای دهک نهم است. بر این اساس فاصله تورمی دهک‌ها در این ماه به ۳.۲واحد درصد رسید که نسبت به ماه قبل (۳.۶ واحد درصد) ۰.۴واحد درصد کاهش داشته است.
   
سبزی‌ها و حبوبات در صدر افزایش قیمت‌ها
سهم خوراکی‌ها در سبد مصرف خانوارهای دهک‌های پایین جامعه به‌دلیل درآمد کمتر، بیشتر است و بیشترین هزینه در سبد مصرفی خانوارهای دهک‌های پایین جامعه را خوراکی‌ها تشکیل می‌دهد. براساس اطلاعات مرکز آمار، سهم «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» در سبد هزینه‌های دهک اول ۴۲.۳۶درصد و در دهک دهم ۲۱.۵۵درصد است. این شاخص برای دهک هشتم ۳۱.۰۸درصد است؛ لذا افزایش بیشتر قیمت خوراکی‌ها سبب تحمیل هزینه به قشر کم‌درآمد جامعه خواهد شد. بررسی تورم ماهانه نشان می‌دهد که گروه سبزی‌ها و حبوبات بانرخ۱۳.۴درصدی، بیشترین افزایش قیمت را در میان گروه‎های خوراکی در آبان داشته و پس از آن لبنیات و تخم‌مرغ با ۴.۷درصد، آموزش با ۴.۲درصد، نان و غلات با۳.۲درصد، مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها با ۳.۱درصد در آبان امسال نسبت به مهر افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. تورم نقطه به نقطه سبزیجات و حبوبات در آبان امسال به ۵۹.۳درصد رسیده است. تورم ماهانه میوه و خشکبار در آبان امسال منفی ۰.۶درصد بود. براساس گزارش مرکز آمار، تورم ماهانه بخش اجاره‌بهای مسکن در آبان امسال به ۳.۱۹درصد رسیده است. تورم نقطه به نقطه و سالانه این بخش به ترتیب ۳۹.۷درصد و ۴۱.۷درصد است.
   
چرا تورم خوراکی‌ها جهش کرد؟
کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به تداوم کاهش نرخ تورم سالانه درآبان۱۴۰۳و افزایش تورم نقطه‌به‌نقطه وماهانه، گفت: نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در اوایل سال کاهشی بود ولی با افزایش تورم ماهانه، مجدد روند صعودی به خود گرفته است. تورم سالانه هم در آبان به‌دلیل روند نزولی تورم نقطه‌به‌نقطه در اوایل سال کاهشی بوده است. کامران ندری در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی جام‌جم، اظهار کرد: روند نرخ تورم سالانه با افزایش تورم نقطه‌ای و ماهانه طی سه ماه گذشته و ماه‌های آینده، بعد از مدتی افزایشی خواهد شد.وی درمورد افزایش۳.۶درصدی تورم ماهانه خوراکی‌ها درآبان‌ماه،بیان کرد:اقتصادایران با ناترازی‌های عمیقی مواجه شده و دولت آقای پزشکیان در شرایط فعلی راهکار رفع ناترازی‌ها را تعدیل قیمت‌ها می‌داند و این سیاست را اتخاذ کرده است. اگر دولت همین روند (سیاست) را ادامه دهد، در ماه‌های آینده نیز تورم به‌خصوص در کالای اساسی افزایشی خواهد بود. این کارشناس اقتصادی با بیان این‌که قیمت‌ها در چند سال گذشته سرکوب شده‌، تصریح کرد: به‌نظر می‌رسد دولت چاره کار را تعدیل قیمت‌ها می‌بیند؛ تصور دولتمردان این است که ناترازی‌ها و کمبودها به‌دلیل سرکوب قیمت‌ها بود و روند اصلاحات قیمتی را شروع کردند و احتمالا در ماه‌های آینده هم ادامه پیدا خواهد کرد؛ بنابراین به احتمال زیاد در ماه‌های آینده افزایش قیمت کالاها را شاهد خواهیم بود. ندری با بیان این‌که دولت سیزدهم اصلاح قیمت‌ها را یک‌باره انجام داد، بیان کرد: دولت چهاردهم می‌خواهد این کار را به‌صورت تدریجی انجام دهد؛ البته در هر دو روش افزایش قیمت‌ها را داریم اما اثر یک‌باره در یک یا دو ماه تخلیه می‌شود ولی در روند تدریجی طولانی‌تر و زمانبر خواهد بود.
   
برنامه حمایتی دولت چیست؟
وی با اشاره به تعدیل قیمت‌ها به‌صورت تدریجی، تاکید کرد: امیدواریم دولت برنامه‌ای برای حمایت از طبقه متوسط به پایین جامعه داشته باشد، زیرا نمی‌تواند جلوی افزایش قیمت‌ها را بگیرد و اجتناب‌ناپذیر است اما باید برنامه حمایتی برای دهک‌های پایین و کم‌درآمد جامعه داشته باشد. مشکل اصلی دولت در برنامه حمایتی، نداشتن اطلاعات است و نمی‌داند چه کسانی باید مورد حمایت قرار بگیرند و چه افرادی نیاز به حمایت ندارند؛ البته برخی از معاونان رئیس‌جمهور اعلام کردند که با مردم در مورد افزایش قیمت‌ها صحبت می‌کنند و برنامه‌های دولت را بازگو خواهند کرد ولی تاکنون از برنامه‌های دولت به‌خصوص برنامه‌های حمایتی رونمایی نکرده‌اند و ظاهرا برنامه‌ای برای آن ندارند. ندری تاکید کرد: با تعدیل قیمت‌ها، به احتمال زیاد با افزایش قیمت کالاهای اساسی در ماه‌های آینده هم مواجه خواهیم بود. تنها کاری که دولت باید انجام دهد اجرای روند به‌صورت تدریجی و همراه با بسته حمایتی از اقشار ضعیف جامعه است که کالابرگ الکترونیکی می‌تواند یکی از راهکارهای حمایتی باشد و اگر این طرح موفق بوده، دولت باید آن را ادامه دهد.
   
بودجه ۱۴۰۴ و افزایش تورم
وی در‌خصوص تأثیر افزایش نرخ ارز ترجیحی در لایحه بودجه ۱۴۰۴ به میزان تورم و کاهش میزان آن، گفت: تخصیص ارز ترجیحی توانسته قیمت کالاها اساسی را پایین نگه دارد و مردم کالاها را ارزان‌تر دریافت کنند. امروز خوراک دام و طیور، با ارز ترجیحی وارد کشور می‌شود و به همین دلیل مرغ با قیمت پایین‌تری به دست مردم می‌رسد. این کارشناس اقتصادی ادامه داد: افزایش نرخ ارز در افزایش قیمت کالاها اثر دارد که در سه ماه گذشته خود را نشان داده است. دولت گرچه رسما اعلام نکرده ولی اصلاحات قیمتی را از ارز نیمایی شروع کرده و نرخ آن را به ارز آزاد نزدیک می‌کند. اثر این افزایش را در قیمت کالاهای اساسی مشاهده می‌کنیم که در آبان‌ماه خودش را منعکس کرده و این روند هم ادامه پیدا خواهد کرد. در واقع با افزایش نرخ ترجیحی، تورم هم افزایشی خواهد شد. 
   
افزایش نرخ نیما، قیمت‌ها را بالا برد، نه نقدینگی
ندری با بیان این‌که چند نرخ را در اقتصاد سرکوب کردیم تا مایحتاج و کالای اساسی ارزان در اختیار مردم قرار بگیرد، بیان کرد: یکی از آنها نرخ ارز است و اگر نرخ‌ها آزادسازی شود، تورم آن اجتناب‌ناپذیر است و در سفره مردم اثر آن را خواهیم داشت؛ البته این آزادسازی‌ها، مسائل اقتصادی را حل نمی‌کند و باید شرایط اقتصادی ــ سیاسی حل شود.وی در پاسخ به این سؤال که افزایش نرخ ارز در بازار نیما سبب افزایش نرخ تورم خوراکی‌ها شده‌، پاسخ داد: بله، حتما همین‌گونه است و اثرگذار بوده، زیرا ساختار بنگاه‌های ما انحصاری است و هر چقدر هزینه تولید افزایش پیدا کند، آن‌را به مصرف‌کننده منتقل می‌کند، زیرا رقابتی در بازار وجود ندارد. بنگاه‌ها نمی‌گذارند حاشیه سودشان پایین بیاید؛ بنابراین هر افزایشی در هزینه‌های تولید به مصرف‌کننده منتقل خواهد شد.
   
افزایش قیمت تولید به مصرف‌کننده منتقل شد
این کارشناس اقتصادی بیان کرد: افزایش تورم در آبان ارتباطی با رشد نقدینگی و پایه پولی ندارد و این تورم ناشی از فشار هزینه‌هاست و فقط در یک حالت می‌توان جلوی آن را گرفت و آن رقابتی شدن بازارهاست. معمولا تولیدکننده‌ها از این شرایط منتفع می‌شوند و هزینه را به مصرف‌کننده منتقل می‌کنند. سیاستگذاری ما عمدتا حمایت از تولید‌کننده است تا مصرف‌کننده.