پرواز آخر مردان دریادل

عروج بر فراز آسمان‌ها
هفتم مهر مصادف با سالروز شهادت تعدادی ازسرداران دفاع‌مقدس است.سال۱۳۶۰عملیات ثامن‌الائمه(ع) که به پایان رسید و حصر آبادان با فرمان تاریخی حضرت‌امام(ره)، شکسته شد؛ جمعی ازفرماندهان ارشدجنگ برای تقدیم گزارش عملیات خدمت حضرت امام(ره)، با یک فروند هواپیمای سی۱۳۰عازم تهران شدند.این هواپیماعصر روزهفتم مهرماه با ۹۹مسافر شامل ۴۰نفراز فرماندهان و رزمندگان، ۲۷ نفر از مجروحان جنگ وهمچنین پیکر مطهر ۳۲شهید عملیات ثامن‌الائمه (ع) پرواز کرد. هواپیما به فرودگاه مهرآباد تهران نزدیک می‌شد که ناگهان هر چهار موتور آن ازکارافتاد وخلبان مجبوربه فرود اضطراری در زمینی ناهموار شد. پس از طی مسافتی کوتاه، بال چپ هواپیما به زمین برخورد کرد و شعله‌های آتش از هواپیما زبانه کشید. ۴۹سرنشین به شهادت رسیدند که از این میان پنج نفر فرمانده ارشد دفاع‌مقدس بودند؛ ولی‌ا... فلاحی‌(رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران)، یوسف کلاهدوز (قائم‌مقام فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)، سید‌موسی نامجو (وزیر دفاع دولت وقت)، جواد فکوری (مشاور جانشین رئیس ستاد مشترک ارتش ج. ا. ا.) و محمد جهان‌آرا (فرمانده سپاه پاسداران خرمشهر و آبادان). به همین‌دلیل هفتم مهر را به بزرگداشت این فرماندهان اختصاص داده‌اند. یاد و خاطره این قهرمانان در رسانه‌ملی در قالب مستند و برنامه‌های گفت‌و‌گومحور همواره گرامی‌داشته شده امایکی ازچهره‌های شاخص که درسریالی تلویزیونی نیزشمایلی ازاوبه تصویرکشیده شد،شهید جهان‌آراست. چند سکانس از سریال کیمیا با بازی حامد بهداد، روایتگر حضور این فرمانده در خرمشهر بود. خرمشهری که جهان‌آرا، آزادی آن را ندید. بهداد در همان چند سکانس تصویری ماندگار از این شهید خلق کرد که همچنان بخشی از دیالوگ‌های او در شبکه‌های اجتماعی بازنشر می‌شود.

به یاد مردان آتش
امروز با نام آتش‌نشانی و ایمنی در تقویم ثبت شده، روزی که پس از حادثه پلاسکو یادآور شهدای این سانحه نیز هست. سانحه‌ای دلخراش که با پوشش رسانه‌ای گسترده رسانه‌ملی همراه بود و در بخش‌های مختلف خبری قابی از تصاویر جست‌و‌جوی پیکرها و آواربرداری در کنار صفحه نمایش دیده می‌شد. البته سهم آتش‌نشانان و مردان و زنانی که برای ایمنی مردمان این مرز‌و‌بوم شبانه‌‌روز در حال خدمت هستند، از قاب تصویر و صدا در رسانه‌ملی بیش از اینهاست. یکی از سریال‌های خاطره‌انگیز که نمایشگر آزمون ورودی آتش‌نشانی و زندگی آتشنشان‌های جوان در تلویزیون بود، عملیات ۱۲۵ است. پخش این مجموعه تلویزیونی به کارگردانی بهروز افخمی، مسعود آب‌پرور، محمدرضا آهنج و راما قویدل از ۳۱ خرداد ۱۳۸۷ در شبکه ۵ آغاز شد و تا یکم آبان ۱۳۹۴ به صورت چند فصل ادامه داشت.در این سریال بازیگرانی همچون ایمان صفا، عبدالرضا اکبری، زنده‌یاد زهره حمیدی، بیوک میرزایی، هادی دیباجی، رضا رویگری، رضا توکلی، زنده‌یاد حسن جوهرچی، امین زندگانی، مهدی امینی‌خواه، کاوه سماک‌باشی و...  به ایفای نقش پرداختند. 

حکایت صاحب مثنوی‌معنوی
فردا به نام مولانا مزین شده، امروز نیز با عنوان شمس، مراد جلال‌الدین در تقویم ثبت شده است. از مولوی و آثارش در رسانه‌ملی رد و نقش بسیاری می‌توان یافت که البته همچنان کم است؛ چراکه به قدر تاثیر این بزرگمرد شعر و عرفان در جهان نیست و می‌بینید که همسایگان ما به‌آسانی با روایت‌های مطلوب خود او را مصادره می‌کنند.در ایران برای مخاطبان کودک و نوجوان سال‌هاست مرکز پویانمایی صبا دست به‌کار شده و آثاری همچون گنج مثنوی، پند پارسی و... در قالب‌های کمدی یا جدی با دستمایه قرار دادن آثار مولانا تولید کرده که از تلویزیون پخش شده‌اند.در رادیو نیز برنامه‌هایی همچون درس مثنوی به مهم‌ترین اثر مولوی مشهور به جلال‌الدین پرداخته است. اما کمتر شاهد بودیم در اثری تلویزیونی تصویری از زندگی مولانا به نمایش درآید. فقط نام سریال جلال‌الدین به خاطرمان می‌آید که به کارگردانی شهرام اسدی و آرش معیریان روی آنتن رفت و راوی کودکی‌های این شاعر قرن هشتم بود. مجموعه تلویزیونی جلال‌الدین به وقایع حکومتی زمان کودکی و نوجوانی جلال‌الدین محمد بلخی، معروف به مولانا می‌پردازد که همزمان با حمله مغول به ایران و تلاش جلال‌الدین خوارزمشاه به مقاومت در برابر مغولان و مخالفت با روش حکمرانی پدرش است. پدر مولانا، بهاءالدین ولد، معروف به سلطان‌العلما، مردی عارف و از بزرگان صوفیه است که در برابر حکومت می‌ایستد و این در حالی است که مولانا در حال نظاره این وقایع است و...محمدجواد جعفرپور، ایفاگر نقش کودکی‌های این شخصیت تاریخی بود. چهره‌های دیگری همچون علی دهکردی، آتش تقی‌پور، شبنم مقدمی، آرش مجیدی، محمد فیلی، ولی‌ا... مومنی، فریده سپاه‌منصور و...دراین سریال حضور داشتند. پخش این مجموعه که به دوران کودکی مولوی می‌پردازد، از دی ۱۳۹۳ از شبکه یک آغاز شد. ساخت آن در سه فاز برنامه‌ریزی شده بود و فاز اول درخوانسار، اصفهان و کاشان تصویربرداری شد، چون فضای معماری دوران کودکی مولانا که بلخ بوده کاملا ایرانی بوده‌است. این مجموعه تلویزیونی سه فاز است که به کودکی، جوانی و میانسالی و پیری مولانا می‌پردازد. فاز اول یعنی‌‌ همان کودکی این شاعردر۱۱قسمت ساخته شد اما مهدی همایونفر، تهیه‌کننده بیان کرده است که علی‌رغم ساخت دکور فازهای بعدی مجموعه تلویزیونی «جلال‌الدین» و تصویب متن فیلم‌نامه ادامه کار متوقف شد. 

روایت دریانوردان شیردل
دراین هفته پر‌مناسبت، ۹مهر با عنوان روز جهانی دریانوردی نام‌گذاری شده است وبرای مخاطبان دیروز تلویزیون، یادآور سریال دریایی‌ها به کارگردانی سیروس مقدم است.این سریال سال۱۳۸۱به نویسندگی سید‌سعید رحمانی،علیرضا کاظمی‌پور، شعله نیک‌روش و تهیه‌کنندگی مسعود رسام و مهران رسام در ۲۶قسمت ۴۵دقیقه‌ای از شبکه پنج پخش شد. قصه سریال از این قرار است: امید، افسر سوم یک کشتی و عاشق دریا و دریانوردی است. او مثل همیشه برای مرخصی از عرشه کشتی به خانه باز می‌گردد؛ اما این‌‌بار، ملاقات با دختری به نام آرزو که برای شرکت در امتحان کنکور مهمان همسایه آنها شده، احساس تازه‌ای را در او به وجود می‌آورد. احساسی که پیش از این تجربه‌اش نکرده است و... . بازیگرانی همچون زنده‌یاد مهدی فتحی، رضا عطاران، مریلا زارعی، داریوش ارجمند، پژمان بازغی، زنده‌یاد پروانه معصومی، نعیمه نظام‌دوست، مرجان شیرمحمدی و... به نقش‌های دریایی‌ها جان بخشیدند. البته این سریال تنها اثر رسانه‌ملی درباره دریانوردان نیست. درباره دریانوردی و بزرگداشت دریانوردان دیروز و امروز کشور برنامه‌ها و مستندهای بسیاری ساخته و راهی آنتن شدند که برخی از آنها در جوار خلیج‌فارس به‌صورت مستقیم با مخاطبان همراه بودند. همچنین سال گذشته در جلسه شورای مدیران معاونت سیما که در ستاد فرماندهی نیروی دریایی ارتش برگزار شد، محسن برمهانی، معاون سیما آمادگی سیمای رسانه‌ملی در ثبت خاطرات غیورمردان ارتش جمهوری اسلامی را اعلام کرد و افزود: «در دیداری که چندی پیش فرماندهان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی با مقام معظم رهبری داشتند، فرماندهی کل قوا تولیدات هنری از جمله پویانمایی را با هدف شناساندن فرصت‌های متنوع دریا و معرفی ظرفیت‌های پیشرفت دریاپایه مطالبه داشتند که این فرمان، مسئولیت سیما را نیز سنگین‌تر می‌کند.»
در اقدامی دیگر به‌تازگی مجموعه مستند «۲۳۲ روز دور دنیا» که در بندرعباس تولید شد و میزبان چهره‌های شاخص مردمی از ۳۰ استان ایران است، روی آنتن شبکه یک سیما رفت. مهمانان این برنامه به همراه علیرام نورایی به‌عنوان میزبان، از تجهیزات نیروی دریایی در محل ماموریت بازدید می‌کنند. در بخش دیگر برنامه، به معرفی مهمان برنامه پرداخته می‌شود.در بخش روزشمار این مجموعه، اتفاقات یک روز از سفر دو ناوشکن تمام ایرانی دنا و ناو بندر مکران توسط مجری روایت می‌شود. این ماموریت، بزرگ‌ترین ماموریت نظامی نیروی دریایی ارتش در تاریخ ایران به لحاظ مسافت طی شده و زمان انجام آن است. در بخش انتهایی این مستند، مهمان برنامه با علیرام نورایی روی عرشه ناو بندر مکران به گفت‌وگو می‌پردازد. این مستند ۳۰ قسمتی به تهیه‌کنندگی مجید بهرامی، تولید مرکز سیمرغ سازمان صداوسیماست. 

زمزمه‌های بصری
۹ مهر مصادف با مناسبت دیگری است، روز جهانی ناشنوایان. بحث بر سر این‌که سهم ناشنوایان از برنامه‌های رسانه‌ملی چقدر بوده، همیشه داغ است. درسال‌های اخیر تلاش‌های بیشتری برای مناسب‌سازی محتوا و ساختار برنامه‌ها برای این گروه از مخاطبان صورت گرفته است. از جمله در نظر گرفتن باکس بخش فیلم با زیرنویس برای ناشنوایان، گزارش مسابقات ورزشی با مترجم زبان اشاره، پخش مناظره‌های انتخابات ریاست‌جمهوری که اخیرا در شبکه سلامت به‌صورت اختصاصی برای این گروه با مترجم همراه بود و... .جدای از این‌گونه اقدامات حضور شخصیت‌های ناشنوا در برخی قصه‌های تلویزیونی را به خاطر داریم. برای مثال سریال «شرایط خاص» به کارگردانی وحید امیرخانی محصول سال ۱۳۹۸ که در آن شخصیتی به نام آسیه ناشنوا بود. این نقش را سوگل قلاتیان بازی کرد. قلاتیان در گفت‌وگویی درباره این نقش بیان کرد: دنیای ناشنوایان با ما متفاوت است. من وارد زندگی این گروه از مردم شدم و برایم جذابیت زیادی داشت. الان هم دوستان ناشنوای زیادی دارم و رابطه خوبی با هم داریم، چون شاهد بودند که با چه ذوق و شوق و تعصبی می‌خواهم آنها را بشناسم و از آنها یاد بگیرم. من باید در مدت بسیار کوتاهی صحبت‌کردن به زبان اشاره و بقیه ویژگی‌های زندگی یک دختر ناشنوا را یاد می‌گرفتم. ابتدا وقتی به جمع کانون ناشنوایان رفتم با گارد آنها مواجه شدم. ناشنوایان به‌دلیل فرهنگ و برخورد‌های نادرست، حس خوبی به این ماجرا نداشتند. براساس تجربه ناخوشایندشان با خود می‌گفتند نقش ناشنوا در یک سریال کمدی حتما قرار است به مسخره‌کردن ما ختم شود. نگرانی آنها طبیعی بود و مدتی طول کشید تا بتوانم اطمینان‌شان را جلب کنم.ساعت‌ها پای صحبت‌های ناشنوایان می‌نشستم تا زندگی کردن به‌عنوان یک ناشنوا رایادبگیرم. در آن زمان کوتاه می‌خواستم همه اینها رایادبگیرم،چون اصلا دوست نداشتم نقش باسمه‌ای وسرسری باشد،می‌خواستم آسیه باورپذیر شود.یکی دیگر ازخاطرت‌مان در این خصوص به سریال«بزنگاه» به کارگردانی رضا عطاران بازمی‌گردد. در این سریال عطیه معصومی که خود بازیگری ناشنواست و برای نخستین‌بار در فیلم «پرنده کوچک خوشبختی» به کارگردانی پوران درخشنده بازی کرد، حضور داشت. 

الهی پیر بشی!
سالمندی، دورانی است که در حالت طبیعی برای هر کسی از راه می‌رسد. ۱۰مهر روز جهانی سالمندان است و باعث می‌شود بیشتر به یاد این گروه سنی بیفتیم. گروه سنی‌ای که با توجه به فرهنگی ایرانی جایگاه ویژه‌ای درقصه‌هاوداستان‌های ماداشتند.درآثار نمایشی هم که برگرفته ازهمین قصه‌ها و متل‌هاست، بزرگ‌ترهاارج وقرب دارند.رسانه‌ملی با پخش برنامه‌های متنوعی همچون «پیرانه‌سر» در شبکه سلامت یا روی آنتن فرستادن سریال‌هایی مثل «این خانه دور است» ادای دینی به سالمندان داشته است. در این سریال می‌دیدیم: رحیمه خانم، ساکن خانه سالمندان می‌شود. خواهرخوانده‌اش اقدس‌خانم نیز با وجود مخالفت فرزندانش به او می‌پیوندد تا رحیمه‌خانم در خانه سالمندان احساس تنهایی و جدا افتادگی نکند. این دو در خانه سالمندان با مینو خانم که فرزندانش او را تنها گذاشته و به خارج رفته‌اند، آشنا می‌شوند. این سه نفر با کمک هم، محیط دلگیر و یکنواخت خانه سالمندان را تغییر می‌دهند و فضای شاد و پرنشاط و امیدی می‌سازند و ثابت می‌کنند که مشکل سالمندان را با محبت و توجه می‌توان حل کرد. 

احترام نظامی 
پایان این هفته مصادف با۱۳مهر ماه روز نیروی انتظامی است؛ مناسبتی که متناسب با آن سریال‌های پلیسی بسیاری تولید و پخش شدند. در این‌باره و آثار پلیسی در شماره بعدی قاب کوچک بیشتر خواهیم نوشت.