تکرار غلط بنگاه‌داری بانک‌ها

این موضوع باعث شده با بانک‌های بنگاه‌دار مواجه باشیم که سبب مشکلات ویژه‌ای برای اقتصاد ایران، افزایش نقدینگی و تورم شده‌اند.  بانک‌ها مدعی هستند که هدف از بنگاه‌داری کسب سود بیشتر است؛ اما این بانک‌ها به حیاط‌خلوت شرکت‌ها و بنگاه‌های خود تبدیل شده‌اند. بانک‌ها سپرده‌های مردم را جذب می‌کنند تا در خدمت اقتصاد باشد و مردم از سود آن منفعت ببرند، این درحالی‌است که شرکت‌های زیرمجموعه از منابع بانک‌ها استفاده می‌کنند و سود می‌برند.
عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی چندی پیش در دیدار با اعضای شورای هماهنگی مدیران بانک‌های دولتی گفت: بانک‌ها اموال مازاد را واگذار کنند و با درآمد آن دنبال بنگاه‌سازی بروند. رهبر معظم انقلاب شهریور سال ۹۷ در دیدار با اعضای هیات دولت و زمانی که همتی رئیس کل بانک مرکزی بود، با انتقاد از بنگاه‌داری بانک‌ها فرمودند: «بانک‌ها غلط می‌کنند با پول مردم بنگاه‌داری می‌کنند»؛ حال با گذشت حدود شش سال از این موضوع، همتی در مقام وزیر امور اقتصادی و دارایی دوباره به بانک‌ها تاکید می‌کند که اموال مازاد را واگذار کنید و با درآمد آن دنبال بنگاه‌سازی بروید تا به جهش تولید نیز کمک شود.
   
بنگاه‌داری بانک خلاف قوانین است
 مهدی طغیانی، نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار کرد: در مورد بنگاه‌داری بانک‌ها دو مسأله را باید از هم تفکیک کرد؛ نخست این‌که همه جای دنیا بانک‌ها سرمایه‌گذاری‌های مستقیم در پروژه‌های عمرانی و ایجاد بنگاه انجام می‌دهند و در فعالیت‌های مولد مشارکت می‌کنند که این موضوع به معنای بنگاه‌داری نیست. وی با بیان این‌که بیشتر بانک‌های ما تجاری هستند، افزود: این‌که بانک به‌عنوان یک تامین‌کننده مالی در ایجاد بنگاه و اجرای پروژه حضور داشته باشد، امر قابل قبولی است که امیدواریم منظور وزیر اقتصاد این موضوع باشد که بانک‌ها از املاک‌داری و بنگاه‌داری دست بکشند و با فروش اموال‌شان، منابع آن را به فضای سرمایه‌گذاری وارد کنند که این اقدام درستی است. این نماینده مجلس گفت: اما اگر سخن وزیر اقتصاد به این معنا باشد که بنگاهی ایجاد شود و این بنگاه بتواند از مزایای بانک برای تامین نقدینگی تا ابد استفاده کند، برخلاف قوانین کشور و توصیه‌های مقام معظم رهبری است. متاسفانه بنگاه‌های وابسته بانک‌ها از تسهیلات بانکی استفاده می‌کنند و برای بقیه شرکت‌های اقتصادی چیزی نمی‌ماند که این موضوع از مضرات بنگاه‌داری بانک‌هاست. طغیانی تاکید کرد: بحث سرمایه‌گذاری بانک‌ها درست است و بانک باید پس از راه‌اندازی، بنگاه را واگذار کند، اما اگر به بنگاه‌داری بپردازد، این موضوع کاملا غلط است و تبعات منفی برای کشور دارد و به نفع اقتصاد ملی ما نیست. وی ادامه داد: بنابراین بانک‌ها می‌توانند در پروژه‌ها سرمایه‌گذاری و مشارکت کنند که اقدام درستی است اما سهامداری بانک با توجه به فرمایشات رهبری با مصالح تولید و اقتصاد سازگار نبوده و معقول و منطقی نیست و باید پس از شکل‌گیری، آن را واگذار کند.عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرد: توصیه آقای همتی اگر به بنگاه‌داری دامن بزند خلاف قوانین است، زیرا قوانین متعددی داریم که بنگاه‌داری بانک‌ها را ممنوع و محدود کرده است اما باید مراقب باشیم که با مشارکت بانک‌ها سرمایه‌گذاری‌های مولد و ایجاد ظرفیت‌های جدید تولیدی محدود نشود. طغیانی گفت: متاسفانه این‌گونه است که بانک‌ها با بنگاه‌داری، منابع بانکی را به سمت بنگاه‌های خود هدایت می‌کنند و حاضر به واگذاری آن نیستند.
   
بنگاه‌داری خوب و بد
حسین درودیان، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به این‌که بنگاه‌داری بانک‌ها هم می‌تواند جنبه خوب و هم بد داشته باشد، گفت: کیفیت بنگاه‌داری بانک‌ها مهم است که در چه زمینه‌هایی بنگاه‌داری می‌کنند. ممکن است بنگاه‌داری بانک‌ها برای بانک خوب نباشد اما برای اقتصاد مفید باشد که می‌تواند این کار را موجه و معقول کند.وی افزود: امروز برخی از بانک‌ها در صنایع بزرگ مانند معادن و انرژی که جزو اولویت‌های کشور است ورود می‌کنند اما برخی از بانک‌ها در زمینه مستغلات لوکس و تجاری فعالیت دارند که این نوع بنگاه‌داری برای اقتصاد مخرب است.بانک‌ها باید در زمینه‌ای که بخش خصوصی نمی‌تواند ورود کند سرمایه‌گذاری و بنگاه‌داری کنند و نباید با بنگاه‌داری، منابع به سمت بنگاه‌هایشان برود.

بنگاه‌داری؛ حیاط‌خلوت نظام بانکی
حیدر مستخدمین حسینی، کارشناس پولی و بانکی معتقد است: بنگاه‌داری بانک‌ها تا زمانی مفید است که در خدمت نظام بانکی باشد، یعنی برای حلقه مفقوده فعالیت‌های بانکی موثر واقع شود و بتواند ابزاری برای ارائه خدمات موثرتر به جامعه باشد، اما در جایی که تاکید شده بانک‌ها بنگاه‌های خود را واگذار و با وجوه آن دوباره بنگاه ایجاد کنند، منظور این نیست که بانک‌ها دوباره بنگاه‌داری کنند.  قبل از انقلاب (سال ۱۳۴۶) هدف تشکیل بورس این بود که دولت و بانک‌ها با سرمایه‌گذاری خود، بنگاه‌ها را شکل دهند و سپس آن را از طریق بورس به مردم واگذار کند تا سرمایه‌گذاری در کشور رونق بگیرد. امیدوارم منظور آقای همتی  همین موضوع باشد. البته نباید بانک‌ها بنگاه‌داری کنند و این موضوع به حیاط‌خلوتی برای نظام بانکی تبدیل شود اما چنین شده است.  بانک‌ها باید واحدهایی را که در اختیار دارند واگذار کنند و  با وجوه آن مجدد به سمت ایجاد بنگاه‌هایی که به‌نفع و نیاز کشور است بروند و مجدد از طریق بورس به مردم واگذار شود.بنگاه‌داری بانک‌ها دارای ایراد است و امروز با بانک‌هایی مواجه هستیم که در عرصه‌های مختلف شرکت و آن را هم حفظ می‌کنند که این موضوع خوب نیست؛ زیرا بانک‌ها علاقه زیادی به بنگاه‌داری دارند و ممکن است از هدف وزیر اقتصاد منحرف شوند. بنگاه‌داری بانک‌ها امر مذمومی است و با این کار منابعی را که از سپرده‌های مردم جمع کرده‌اند، در اختیار بنگاه‌های خودشان قرار می‌دهند و ما با کمبود نقدینگی مواجه خواهیم شد، هرچند در بانکداری اسلامی و بدون‌ربا، بانک‌ها می‌توانند سرمایه‌گذاری مستقیم انجام دهند، اما باید پس از شکل‌گیری بنگاه آن راواگذار کنند ونباید آن رانگه‌ دارند. بااین‌حال بانک‌های مابنگاه‌داری می‌کنند که آثارمخربی براقتصاد کشوردارد وبه اهدافی که دیده شده نخواهیم رسید.امروز بانک‌هایی داریم که هلدینگ‌های بزرگ صنعتی شده‌اند و معادن و صنایع مختلفی در اختیار دارند. این اقدام درستی نبوده و نیست، درحالی‌که باید این بنگاه‌ها را به مردم واگذارند که این کار را انجام نمی‌دهند و ممکن است از سخن وزیر اقتصاد سوءاستفاده کنند.