خودروسازان؛ متهمان ناترازی بنزین

مصرف بنزین در سال جاری به‌طور متوسط به ۱۲۱میلیون لیتر رسیده، این در حالی است که میانگین مصرف روزانه بنزین در سال گذشته ۱۱۷میلیون لیتر بوده است. آمارها گویای این است که روند مصرف بنزین در کشورمان صعودی بوده و برآوردها حاکی از آن است که این میزان در سال۱۴۱۰به حدود ۱۵۴میلیون لیتر خواهدرسید.بد نیست بدانیم در سال گذشته رکورد مصرف بنزین نیز شکسته شد و شاهد آن بودیم که در ۲۹ اسفندماه سال گذشته شاهدمصرف ۱۵۲میلیون لیتری بنزین در کشورمان بودیم. تولید بنزین در کشورمان در سال گذشته ۱۰۴میلیون لیتر ودرابتدای سال جاری۱۱۲میلیون لیتر بوده است؛ به همین دلیل کشورمان با ناترازی بنزین مواجه و از صادرکننده به واردکننده این فرآورده نفتی تبدیل شده است.کارشناسان معتقدند چهار دلیل اصلی این ناترازی به پایین‌بودن قیمت بنزین نسبت به قیمت تولید آن، قاچاق گسترده بنزین به کشورهای همسایه، عدم ساخت پالایشگاه جدید در کشور و عدم تمرکز بر بهینه‌سازی مصرف سوخت برمی‌گردد. طی سال‌های گذشته با احداث پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس شاهد آن بودیم که ۴۰درصد مصرف بنزین کشور تامین شد، ولی از آن زمان تاکنون پالایشگاه جدیدی ساخته نشده که این امر زمینه‌ واردات چهار میلیارد دلاری واردات سوخت به کشور را فراهم کرده که معادل ۱۰ماه هزینه یارانه نقدی پرداختی به ۸۵ میلیون ایرانی است.

رویکردهای غیرقیمتی
به نظر می‌رسد با رویکردهای غیرقیمتی نیز می‌توان جلوی ناترازی بنزین در کشور را گرفت که طبیعتا یکی از مهم‌ترین این اقدامات بهینه‌سازی مصرف سوخت و استانداردسازی آن در خودروهای تولید داخل است، به‌طوری که کارشناسان معتقدند خودروهای بی‌کیفیت تولیدداخل مصرف سوخت به‌شدت بالایی دارند.درواقع میزان مصرف‌بنزین خودروهای داخلی سه تاچهاربرابر استانداردهای جهانی است. از طرف دیگر بد نیست بدانیم هم‌اکنون ۵۵ درصد خودروهایی که در کشورمان در حال تردد هستند، فرسوده‌اند که تعداد آنها به ۳.۵میلیون خودرومی‌رسد، این درحالی است که با اسقاط این خودروها می‌توان تا ۵۰ میلیون لیتر در روز صرفه‌جویی در مصرف بنزین را تحقق بخشید.از سوی دیگر هرچند در برنامه هفتم توسعه به تولید ۱۲۹ میلیون لیتر بنزین اشاره شده، ولی به نظر می‌رسد تنوع‌سازی مصرف سوخت و افزایش جایگاه‌های سی‌ان‌جی و تولید خودروهای دوگانه‌سوز رویکرد دیگری است که به نظر می‌رسد می‌تواند در این زمینه گره‌گشا باشد.

پیوند زر و زور برای ناترازی بنزین
هاشم اورعی، رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران به خبرنگار جام‌جم می‌گوید: اصلی‌ترین دلیل ناترازی بنزین در کشورمان به پیوند زر (قاچاقچیان سوخت) و زور (تولیدکنندگان خودروی داخلی) برمی‌گردد.وی افزود: از طرفی شاهد عدم ارتقای کیفیت خودرو توسط دو انحصارگر بازار هستیم که با تولید خودروهای بی‌کیفیت خود، باعث مصرف سوخت سه تا چهار برابر متوسط جهانی شده‌اند و از طرف دیگر با توجه به قیمت گزاف بنزین در برخی کشورهای همسایه همچون افغانستان شاهد قاچاق گسترده بنزین به این کشور هستیم.اورعی تصریح کرد: در سال‌ جاری فقط برای واردات بنزین چیزی حدود شش میلیارد دلار هزینه لازم است که این میزان هزینه نیز طبیعتا از بودجه و ارزآوری و از طریق صادرات تأمین می‌شود که می‌تواند کسری بودجه گسترده‌ای به بار آورد.رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران اظهار کرد: در سال گذشته میزان کل درآمدهای نفتی به گواه گمرک چیزی حدود ۳۶ میلیارد دلار بود، در حالی که میزان واردات پیش‌بینی‌شده برای سال‌ جاری حدود یک‌ششم این میزان است، یعنی درآمد نفتی دو ماه کشور باید صرف واردات بنزین شود.

حمایت غیرمنطقی از خودروسازان
محمدصادق مهرجو، کارشناس انرژی معتقد است: باید طی یک فرآیند مشخص بازار خودرو در معرض رقابت با بازارهای جهانی قرار بگیرد و خودروسازان سعی کنند عملکرد خود را بهبود بخشند تا بتوانند بازار منطقه را به دست بگیرند اما متأسفانه با حمایت بیجا از خودروسازان داخلی هیچ‌وقت امید نخواهیم داشت که این روند معیوب اصلاح شود.وی افزود: تنوع در سبد سوخت کشور الزام‌آور است و باید خودروهای برقی با تسهیلات کافی و ارزان‌قیمت، البته بدون تعرفه واردات و مالیات مرسوم خودروهای بنزینی در اختیار مردم قرار گیرد تا این طرح مثمرثمر واقع شود. به گفته این کارشناس انرژی، باید برای مدتی سعی کنیم ناوگان حمل‌ونقل سبک را به خودروهای برقی اختصاص دهیم.مهرجو با اشاره به این‌که باید زیرساخت‌های لازم برای واردات خودروهای برقی فراهم شود، اضافه کرد: باید برای مدتی خودروهای برقی مونتاژ کنیم و پس از مدتی قطعه‌سازی و پس از آن سعی در کپی‌کاری داشته باشیم تا در نهایت صاحب فناوری ‌شویم؛ اقدامی که سایر کشورها در آن به‌خوبی عمل کرده‌اند.این کارشناس انرژی با اشاره به این‌که باید به خودروساز داخلی تکلیف شود که ۱۰ درصد محصولات را به ساخت خودروی برقی اختصاص دهد، خاطرنشان کرد: با چنین شرایطی می‌توان تولید خودروهای برقی را افزایش داد، ضمن آن‌که خودروهای برقی با یک آداپتور تبدیل می‌توانند با برق منزل در پارکینگ‌ها شارژ شوند.وی یادآور شد: در کشورهای خارجی هرچه عمر خودرو بیشتر باشد، مالیات و هزینه نگهداری آن نیز افزایش پیدا می‌کند، به همین علت مصرف‌کنندگان ترجیح می‌دهند خودروی جدید خریداری کنند، ولی متأسفانه در کشور ما هزینه‌ها بسیار ارزان است و داشتن خودروی قدیمی به‌صرفه است و هیچ عامل ترغیب‌کننده‌ای نیز برای این مسأله وجود ندارد.