هیات، رسانه رسای هزاره رسانه ها

در کنار نقش آفرینی اعتقادی و آموزشی هیات، نباید از ابعاد تاثیرگذار هیات در حوزه های اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و فرهنگی رسانه ای  در تاریخ جوامع اسلامی مغفول ماند.

هیات ها در دهه اخیر بر اساس پیشرفت های همه جانبه فضای علمی ،رسانه ای و تکنولوژی در ارایه خدمات خود به مخاطبان و مردم تغییرات قابل توجهی داشته اند. همگرایی، همدلی و همراهی مردم در اتفاقات ناگوار دو سال گذشته و تلاش در رفع گرفتاری های عمومی جامعه نشان از تاثیر مثبت این نهاد مردمی در جامعه دارد.

بی نظمی بدترین تعبیر برای با نظم ترین سمن و اجتماع مردم نهاد

هیات و هیاتی در فرهنگ نخبگانی و مدیریت مدرن روزگار ما گاهی بهانه ای است برای نشان دادن ضعف عملکرد یا تخریب شخصیت مدیریتی و اگر قرار باشد در هــوای نــوی  هیأت نفس هایی تازه شود این مجموعه رفتارها نیاز به واکاوی دارد . هیات منظم ترین و قدیمی ترین تشکل مردمی در سرزمین ایران اسلامی است از همان زمان که مسجد ها حسینیه ها تکیه گاه ها و امامزاده ها محل و محفل برگزاری رویداد جمعی مهمی به نام هیات بوده است و هم چنان این شاکله و نظم برقرار و استوار است بی نظمی بدترین تعبیر برای با نظم ترین سمن و اجتماع مردم نهاد است .هیات ، تلفیقی از دانش، اندیشه و فطرت است؛ که به دست انسان‌ها یی با فطرت پاک در طول تاریخ  ساخته شده است،با گذشت زمان و توسعه جهان ،شیوه برگزاری و برپایی بسیاری از رویدادهای جمعی جهانی و محلی نیز دستخوش تغییراتی مهم قرار گرفته است که دارای دلایلی خاص می باشد 

تولید و شیوع شیوه‌های جدیدی از مناسک و آیین‌های فرهنگی از جمله تأثیرات رسانه‌ها و ابزارهای فرهنگی در دهه‌های اخیر بوده است. مراجعه عام و مستمر اقشار مختلف مردم به پایگاه های مذهبی، در یکصد ساله اخیر، تحول چشم گیری داشته است.

چه اینکه در الگوی سیاست نبوی، مسجد همیشه به عنوان نخستین و مهم ترین پایگاه سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و حتی اقتصادی در میان مردم مطرح بوده است .وجود مساجد در گذر های قدیمی و در دل محله ها و سراها وحتی  بازار ،دلیل بر اهمیت این پایگاه عظیم مردمی بوده است که  این الگو در سال های بعد دستخوش تحولات زیادی شده است.

آنچه به عنوان جریان‌های دین جدید ؛در این سال‌ها پدید آمده، نشان دهنده‌ی وجود ابزارهای مناسب در تبلیغ و ترویج گرایش‌های جدید مذهبی است. هیات به عنوان یک نهاد اجتماعی، دارای جامعه مخاطبی ست که با پذیرفتن مرجعیت هیات، در حوزه القای مفاهیم دینی، رفتارهای خود را حداقل در حدود و حوزه مباحث مرتبط با هیات، هماهنگ با این نهاد به جامعه ارائه می دهند. به عبارت روشن تر اینکه هیات به عنوان نهاد مرجع رفتارهای این جامعه، مخاطبش را در حوزه دینی جهت دهی و خوراک دهی می کند و البته مخاطبین نیز داوطلبانه این مرجعیت و هدایت را پذیرفته اند.

نمود بارز و اولیه این نوع رفتارهای اجتماعی، برگزاری مراسمات و آئین های دینی و سنتی در جامعه است. افرادی که تحت لوای نهاد هیات مشغول به فعالیت هستند، در مناسبت های مختلف، رفتارها و برنامه های معینی دارند که بقیه افراد جامعه آنها در قالب یک کل واحد می بیند. به این ترتیب یکی از مهم ترین نمودهای این نوع رفتار، دسته های عزاداری و شادی و همچنین مجالس بزرگداشت ائمه هستند که در مناسبت های مختلف، توسط هیات ها برگزار می شود. 

رسانه، رساترین کارکرد هیات در عصر رسانه ها

هیات الگو، هیاتی ست که تمام کارویژه های مدنظر دین و اجتماع را به طور کلی در خود داشته باشد و البته وقتی به عنوان یک نهاد اجتماعی در میان مردم مطرح شده، باید معیارهای این مفهوم را نیز در خود داشته باشد. یکی از مهم ترین معیارهای این مفهوم هم همین راهبری رفتارهای انسانی در سطح اجتماع است .یک نهاد اجتماعی کامل که از قضا بنیان مذهبی دارد و کارکردهای معینی برای آن در طول تاریخ اسلام تعیین شده، باید از راه همین مفهوم نهاد و معیارهای درونی شده آن-برای افراد جامعه-، کارکردهای خود را در سطح حداکثری به انجام برساند. بدین معنا که؛ در بخش کارکردهای هیات از موردی به نام پاسخگوئی به شبهات و سوالات روزِ مخاطبین یا رسیدگی به امور روزمره آنها چه در زمینه دینی و چه در زمینه های دیگر نام بردیم. 

رسانه در عصر رسانه ای امروز ، ابزاری  موثر برای تغییر رفتار و باورهای یک جامعه عمل می کند. رسانه های نوین و نوظهور  برای پذیرش این تغییر توسط مخاطبان، تحول را در راستای اصلاح و رشد اندیشه ها و ساختارهای جامعه طرح می کنند در حالی که غالباً در راستای تامین منافع گردانندگان اصلی خود، در مقاطع کوتاه و بلند قدم بر می دارند.ضرورت توجه به رشد رسانه های جدید برای نسل جدید هیات ها ضرورت دارد در روزگاری که آنها با انتخاب و به کار بردن قالب های متنوع رسانه ای، تفکرات خود را در الگوی بازاریابی اجتماعی و فضای مجازی و شبکه های اجتماعی  عرضه می کنند هیات ها نیز باید در رشد محصولات رسانه ای خود و بالا بردن سطح سواد رسانه بر اساس استاندارداد های جهانی رشد کنند . هر هیاتی می تواند یک رسانه ای موفق باشد به شرط انکه بتواند با شناخت کامل در فضای امروز رسانه قدم بردارد هر روز وسایل ارتباطی جدید با قابلیت‌ های مختلف و نو در امتداد رسانه ‌‌های دیجیتال و الکترونیک مورد استفاده کاربران قرار می‌گیرد که قابلیت‌های مختلفی را دارند و اکثراً چند رسانه‌ای نیز هستند، 
 
آیینی کردن  و آستانگی؛ بستری برای بروز و ابراز فرهنگ عامه

آیین‌ها، علی‌رغم تفاوت ویژگی‌ها، کارکردهای مشترکی دارند. آیین‌ها هستند که در هر جامعه «زمان مقدس» خلق می‌کنند، و مکان‌ها را بر هم فضیلت می‌بخشند و با قاب‌بندی آدم‌ها، لحظه‌ها، مناظر ، اصوات و متون جامعه را از نظر فضایی و مکانی علامت‌گذاری می‌کنند. مراسم آیینی غالبا با زمان و مکان خاص ارتباط و پیوند دارد، مانند محرم، کریسمس، عید پاک و ... که در برگزاری آنها از اشیا و رفتارهای نمادین بهره گرفته می‌شود.

در بررسی نسبت بین آیین و فرهنگ عامه لازم است دو مفهوم اساسی که عبارتند از آیینی کردن  و آستانگی را توضیح داد.

اولی مستلزم بررسی نقش‌ها و تدابیر ایدئولوژیک در تحکیم و ترویج آیین‌ها و گستراندن دامنه‌ی مشارکت آنهاست و دومی ناظر بر شرایط و خصلتی است که موجبات تغییرناپذیری اجتماعی و مشروعیت بروز قرائت‌های مختلف را فراهم می‌آورد. این‌ها همان شرایطی است که بستری مناسب را برای بروز و ابراز فرهنگ عامه خلق می‌کند.

از این باب تحول مداحی‌ها و تشابه خواندن‌ها به اجرای ارکسترال پاپ و راک ... را می‌توان بررسی نموده و در عین حال این نوع کنش‌ها را به عنوان آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی مورد مطالعه قرار داد. به ویژه آن که مشخص نیست میزان تخطی این پدیده‌ها از هنجارهای رسمی در چه حد و میزانی است. هیأ ت ریشه در فرهنگ ما دارد لذا ضرورت دارد تا متولیان فرهنگ و سیاست گذاران حوزه فرهنگی نیز با  نگاه خاصی به  گذشته وضع موجود واینده هیات ها داشته باشند و ضرورت ایجاد می کند تا فن اوری های نوین در کنار بافت میراثی و تمدنی هیات های ایران اسلامی مورد توجه بیشتری  قرار گیرد هیأت  نه تنها تکیه گاه تمام عاشقان اهلبیت علیهم السلام بوده   است بلکه به گواه تاریخ برای تمام انسان های دارای فطرت پاک نیز از اهمیت خاصی برخوردار بوده است و حرمت و حریم ان حفظ شده و مورد تکریم واقع شده  است.

هیأت هو ای فرهنگ را تصفیه  می کند، هر هیأتی با هرانداز ه ای که دارد از این ویژگیها برخوردار بوده و هیأ ت مأمن همه  مردم میهن ماست.خیمه گاه های عزای ابا عبدالله علیه السلام در تمام نقاط ایران اسلامی برپا می شود و هر منطقه از ایرا ن اسلامی بر اساس فرهنگ و سنن و رسوم و ایین های محلی خود به عرض ارادت به ذوات مقدس معصومین علیهم السلام می پردازند توجه به خیمه گاه ها و ایین های ایرانی در برپایی مناسبت مذهبی و مهمی چون محرم و صفر به جهات مختلف و دلایل متنوعی برای اصحاب فرهنگ ،هنر و رسانه دارای اهمیت است

پایداری اجتماعی در پایگاه مردمی هیات 

پایداری اجتماعی این نهاد نیز در گرو همین ثبات هدف است. نگاهی دقیق تر به تاریخ عزاداری و سوکواری امام حسین(ع) در ایران نشان از آن دارد که با توجه به تغییر شرایط سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی در دوره های گوناگون، مردم همواره در این باره ثابت قدم بوده اند؛ چه در دوران حیات ائمه اطهار و چه در دوران غیبت امام. پایداری اجتماعی و برخورداری از پایگاه اجتماعی برای این نهاد به قدری ثابت شده است که هرگاه حکومت درصدد برآمده اند تا مانع برگزاری جلسات این نهاد شوند یا به صورتی با اجتماع افراد در این نهاد مبارزه کنند، مردم با سامان هرچه بیشتر وارد میدان شده اند و اجازه چنین برخوردی را به حکومت ها نداده اند. این در صورتیست که همین مردم در همین زمان و همین شرایط، در برابر بسیاری نابه سامانی های دیگر سکوت کرده اند و با تمام توان وارد میدان مبارزه نشده اند. این مسئله به خوبی نشان دهنده پایگاه اجتماعی و ثبات چندین ساله این نهاد در میان مردم است.

اسلام و ایران مؤلفه‌های اصلی هویت ملی‌اند

الگوی رفتاری کار دسته جمعی که در میان عوام به هیاتی کار کردن شهرت یافته است، مثال بارز این امر است. شیوه همکاری جمعی و یاری رساندن در هیئات همواره به گونه ای بوده که مردم از کار دستی جمعی، در افواه با این عنوان یاد کرده و می کنند در سالیان اخیر جریان‌های روشنفکری غربگرا و ایرانشهری با نادیده گرفتن بخش‌هایی از وقایع و حقایق تاریخ معاصر می‌کوشند با عبور از اسلام‌گرایی، ایران‌گرایی را جایگزین آن کنند و در این راستا به تمجید از چهره‌هایی می‌پردازند که ایران را فراتر و برتر از اسلام می‌دانسته‌اند. با اینکه در گفتمان انقلاب اسلامی، وطن و وطن‌دوستی جایگاهی رفیع و بی‌خدشه دارد، اما اسلام و ایران مؤلفه‌های اصلی هویت ملی‌اند بدون آنکه توجه به منافع ملی ایران مانع یا بهانه‌ای برای تخریب منافع ملل مسلمان در نظر گرفته شود. این یک رویکرد بدیع و دقیق و متوازن در سیاست خارجی کشور بوده که دستاوردهای مثبت فراوانی برای ایران در پی آورده است. همین رویکرد در هشت سال دفاع مقدس ایرانیان را برای دفاع از آب و خاک خود در برابر تهاجم بیگانه متحد و بسیج کرد بدون آنکه به شعارهای سطحی و انسجام‌شکن ناسیونالیستی نیازی داشته باشد. حالا روشنفکران غرب‌دوست و مدافعان و مروجان اندیشه‌ی ایرانشهری می‌کوشند آن رویکرد را نه در جهت منافع ملی ایران بلکه در راستای منافع «امت» قلمدادکنند و در این چارچوب به تبلیغ و تمجید چهره‌هایی می‌پردازند که اسلام را فرعی بر ایرانیت شمرده‌اند. عجیب آنکه اشتباهات فاحش سیاسی آنان هم به عنوان از خود گذشتگی برای منافع ملی ایران جا زده می‌شود.مناسبت مهم و تاثیرگذاری چون محرم و صفر در کنار سایر مناسبت های مذهبی موید محکمی بر پای بندی ایرانیان با ایین های اقوام ایرانی در بزرگداشت این مناسبت ها و رویدادهای مهم در طول تاریخ ایران اسلامی است فرصت مناسبی که هیات ها می توانند به نکوداشت ایین های اقوام هر نقطه از سرزمین پهناور ایران اسلامی بدان توجه کنند.

فن آوری و فضای زیست بوم هیات ها 

امروز در جمهوری اسلامی امن ترین مکان برای تربیت بچه ها هیأت است، تا جایی که  میتوان گفت حتی در برخی موارد از مدرسه نیز بهتر است. محرم و صفر فرصتی برای پیوند بیشتر عموم مردم با هیات، با استفاده از ظرفیتهای زیست  و تکیه بر ظرفیت مردمی و هیات است .بوم نوآوری و فناوری، از طریق انتقال و تبادل فناوری با حمایتهای ملی و استانی است منظور از فناوری؛ روش؜هایی است که در قالب محصول، خدمت یا فرایند بتواند یک نیاز را رفع و یا یک چالش و مساله را حل کند.

ایجاد انگیزه برای مشارکت نسل نوجوان و جوان برای  ورود به  فضای فرهنگی مبتنی بر پیشرفت علوم و رویکردهای نوین استار تاپی می تواند راهکار مناسبی برای ایجاد حکمرانی مردمی و نیاز های نسل حاضر در بسنر هیات ها باشد.

هیات و مخاطبان فضای مجازی 

هیات رسانه ای رساست که می تواند مخاطبان بی شماری را به خود جذب کند و بدیهی است که فعالان فضای مجازی متولی در هیات ها می توانند به شیوه ای صحیح در خصوص فضای مجازی نقش افرینی کرده  و دوگانه‌ی صفر و صدی را پیش روی مخاطب بر دارند: دوگانه آزادی مطلق در فضای مجازی و محدودیت حداکثری در این فضا با رویکرد اسلام هراسی و شیعه هراسی و از بین بردن علایق مخاطبان نسل زد درباره هیات ها و محافل مذهبی .هر چند  فضای مجازی یک جهان در کنار جهان واقعی به شمار می‌رود و قواعد و قوانین و ادبیات و مفاهیم خاص خود را دارد و البته در مقایسه با جهان واقعی آسیب‌های بیشتری را متوجه کاربران ناآگاه می‌کند. 

يكسان سازی فرهنگی و جداسازی ملل شرق روشی برای از بین بردن هويت ملی و دينی

امروزه يكسان سازی فرهنگی و جداسازی ملل شرق و به خصوص ملل اسلامی ازهويت ملی و دينی خود ، سیاستی است که با قدرت و پیگیری غیر قابل باوری از سوی نهادهای قدرت و ثروت اعمال می شود. بی شک تنها ابزار توانمند برای مقابله با اين  هجمه همه جانبه تكیه بر داشته های خودی و به کارگیری انديشمندانه ثروتها و میراث فرهنگی و هنري سرزمين ايران اسلامي  است نقش مؤثر اقدامات فرهنگی  هیات های مذهبی و محافل ایینی درخنثی سازی آثار مخرب هجمه فرهنگی دنیای غرب به فرهنگ و تمدن ملل شرق  امری انکار ناپذیر است که توجهی جدی نیاز دارد.