نوای محرم در قدیمی‌ترین مسجد پایتخت

محرم سراسر درس است. درس انسانیت، اخلاق، شرافت، ظلم‌ستیزی، عزت، آزادگی و همه آن چیزی که بشر برای درست زیستن به آن نیاز دارد. محرم یا محرم‌الحرام اولین ماه از ماه‌های دوازده‌گانه قمری و از ماه‌های حرام است. بعد از اسلام این ماه به‌دلیل نخستین ماه حرام، «محرم» نامگذاری و یک‌سری فعالیت‌ها در آن ممنوع اعلام شد. وقایع و حوادث زیادی در ماه محرم رخ داده است که برخی از آنها عبارتند از: واقعه خونین و بزرگ عاشورا و تاسوعا، اسارت خاندان امام حسین(ع) در کوفه و شام، فتح خیبر، عبور حضرت موسی(ع) از دریا و غرق شدن فرعونیان در نیل و... . آنچه دیگر برای همه مسلم است، این‌که پس از گذشت حدود ۱۴ قرن از عاشورا، این واقعه همچنان زنده است. البته سوگواری‌های محرم، عزاداری‌ها و یادبودهایی برای امام حسین(ع) صرفا مختص به ماه محرم نیست و در روز‌های دیگر سال نیز با توجه به فرهنگ و رسم هر منطقه انجام می‌شود اما عمده این عزاداری‌ها از روز نخست محرم آغاز و در ظهر عاشورا به اوج می‌رسد. در غروب و شامگاه عاشورا هم این سوگواری‌ها با عنوان مراسم شام غریبان ادامه پیدا می‌کند. در تهران هم بیش از صدها هیأت عزاداری آماده برگزاری سوگ و ماتم شهروندان و عاشقان حضرت اباعبدا... الحسین، سیدالشهدا(ع) شده‌اند که از امروز قصد داریم به معرفی برخی از این هیات‌ها بپردازیم. از‌جمله هیات‌های عزاداری که از امشب ساعت ۱۷ به مداحی حاج‌منصور ارضی و به مدت ۱۰ روز برنامه دارد، مسجد ارک تهران واقع در خیابان ۱۵خرداد است. مسجد ارک تهران یا مسجد ارگ از مساجد قدیمی تهران است که نه تنها محلی برای عبادت، بلکه فصلی از تاریخ معاصر است که خشت به خشت آن حکایت از رسومات و عبادت‌های نیاکان‌مان دارد. تک‌تک آجرهای بی‌صدای این مسجد، روایت‌های بی‌شماری در دل خود دارد. 

این مسجد در دوره ناصری بنا شد و پس از آسیب دیدن در زمان رضاشاه به ‌توصیه سید‌حسین بروجردی، مرجع تقلید شیعه و کمک برخی از بازاریان تهران بازسازی شد. مسجد ارک تهران به‌دلیل داشتن موقعیت جغرافیایی خاص خود که در مرکز شهر و در نزدیکی بازار تهران واقع شده، پایگاهی مهم برای فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی بوده است که سخنرانان مشهوری همچون حسین وحید‌خراسانی، عباسعلی اسلامی، محمدتقی فلسفی، باقر نهاوندی، مرتضی انصاری‌قمی و حسین خندق‌آبادی در آن به ایراد سخنرانی پرداخته‌اند. حتی در برخی منابع گفته شده شروع حوادث مرتبط با قیام ۱۵ خرداد در سال۱۳۴۲ از مسجد ارک بود و البته مراسم ختم کشته‌شدگان این قیام نیز در همین مسجد برگزار شد. با گذشت سال‌ها امروز هم برنامه‌‌های مسجد ارک تهران برقرار است و برخی از برنامه‌های این مسجد شامل دعاهای ندبه، کمیل، زیارت ‌عاشورا، دعای عرفه، نماز جماعت (در روزهای خاص مذهبی)، سخنرانی‌ها و مواردی از این دست، زنده و مستقیم از صداوسیمای کشور پخش می‌شود.