بازخوانی حدیث غدیر در کلام شهیدمطهری

حجه‌الوداع، آخرین حج پیغمبر اکرم(ص) است و شاید ایشان بعد از فتح مکه یک حج بیشتر نکردند، البته قبل از حجه‌الوداع حج عمره کرده بودند. رسول اکرم صلای عام دادند و مخصوصا مردم را دعوت کردند که به این حج بیایند. همه را جمع کردند و بعد در مواقع مختلف، در مسجدالحرام، عرفات، منا‏ و بیرون منا‏، در غدیرخم و در جاهای دیگر خطابه‏‌های عمومی خود را القاء کردند. از جمله در غدیرخم بعد از آن‌که جابه‌جا نکاتی را فرموده‌بود، مطلبی را به عنوان آخرین قسمت با بیانی محکم ذکر کرد.
به نظر من فلسفه این‌که پیغمبر این مطلب را در آخر فرمود، همین آیه‌ای است که در آنجا قرائت کرد: یا أَیهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیک مِنْ رَبِّک وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ‏ [۱]. بعد از این‌که پیغمبر اکرم در عرفات و منا‏ و مسجدالحرام کلیات اسلامی را در باب اصول و فروع بیان کرده- که مهم‌ترین سخنان ایشان است - یک‌مرتبه در غدیرخم این طور می‌فرماید: مطلبی است که اگر آن را نگویم هیچ چیز را نگفته‌ام. فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ‏ به من گفته‌اند که اگر آن را نگویی، هیچ چیز را نگفته‌ای یعنی همه هبا و هدر است. بعد می‌فرماید: ا لَسْتُ اوْلی‏ بِکمْ مِنْ انْفُسِکمْ؟ (اشاره به آیه قرآن است که: النَّبِی أَوْلی‏ بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ‏ [۲]) آیا من حق تسلط و ولایتم بر شما از خودتان بیشتر نیست؟ همه گفتند: بَلی‏ یا رَسولَ‌ا... . حضرت فرمود: مَنْ کنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِی مَوْلاهُ‏. این حدیث هم مثل حدیث ثقلین دارای اسناد زیادی است. [خواجه نصیرالدین‏] می‌گوید: «وَ لِحَدیثِ الْغَدیرِ الْمُتَواتِرِ» حدیث غدیری که متواتر است. «متواتر» اصطلاحی است در علم حدیث؛ می‌گویند خبر واحد و خبر متواتر. شیعه مدعی است نقل خبر غدیر در حدی است که ما احتمال تبانی هم در آن نمی‌توانیم بدهیم و بگوییم مثلا چهل نفر از صحابه پیغمبر تبانی کردند بر یک دروغ، خصوصا که بسیاری از ناقلان این خبر جزو دشمنان علی(ع) بوده یا از طرفداران ایشان شمرده نشده‌اند. اگر ناقلان فقط از تیپ سلمان و ابوذر و مقداد- یعنی همان‌ها که دور علی می‌‏چرخیدند- بودند، می‌شد احتمال داد اینها علاقه مفرطی به علی(ع) داشتند و با تبانی چنین حرفی زده‌اند؛ در حالی که این خبر را کسانی نقل کرده‌اند که علاقه‏‌ای به علی(ع) نشان نداده‌اند. امثال ملاعلی قوشچی می‌گویند این خبر واحد است و به حد تواتر نرسیده‌است، ولی شیعیان می‌گویند خیر، خبر واحد نیست، این هم کتاب‌ها.
در حدیث غدیر، پیغمبر(ص) فرمود: ا لَسْتُ اوْلی‏ بِکمْ مِنْ انْفُسِکمْ؟ قالوا بَلی:‏ آیا من از خود شما بر شما اولویت ندارم‏ [۱]؟ گفتند: بلی. بعد
فرمود: مَنْ کنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِی مَوْلاهُ‏. معلوم است که می‌خواهد همان اولویت خودش بر نفوس را برای علی(ع) تصویب کند.

برگرفته از کتاب امامت و رهبری