دوربرگردان آژانس

ایران به تلافی این اقدام مغرضانه، غنی‌سازی ۶۰ درصدی در تأسیسات فردو را آغاز کرد، این واکنش صریح تهران هم با موضع عصبی رافائل گروسی همراه شد و مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایتالیا نسبت به آغاز غنی‌سازی اورانیوم با غلظت ۶۰ درصد در تاسیسات هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرد اما حالا با گذشت ۲۲ روز از این اقدام، اتفاقات جدیدی در حال شکل گرفتن است.

زمستان سخت و نیاز به توافق با ایران دو گزینه‌ای است که حتما در شکل دادن به مسیر جدید نقش دارد؛ روز گذشته رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان خبر جدیدی را بعد از یک ماه روابط پرتنش با آژانس اعلام کرد و گفت قرار است مسئولان آژانس انرژی اتمی در روزهای آینده به ایران بیایند. محمد اسلامی این نکته را هم گفت که تعاملات ما با آژانس برقرار است و امیدواریم در جهت رفع موانع و ابهامات با آژانس یک گام رو به جلو برداشته‌شود. یکی از مناقشات ایران و آژانس همیشه تاکید تهران بر صلح‌آمیز بودن صعنت هسته‌ای کشورمان بوده‌است؛ روندی که اسلامی دیروز هم بر ابعاد کاربردی و صلح‌آمیز آن اشاره کرد و درباره آخرین وضعیت تامین سوخت هسته‌ای بر لزوم توسعه صنعت هسته‌ای در حوزه نیروگاهی تاکید کرد و گفت: وضعیت آلودگی هوا موجب رنج همه شده و به همین دلیل تلاش داریم بتوانیم از صنعت هسته‌ای استفاده کنیم اما الان در نقطه صفر آن هستیم ولی هدف از بیان آن این است که ما توانستیم با اقدامات آزمایشگاهی و هماهنگی با پالایشگاه‌هایی که مازوت تولید می‌کنند، بتوانیم سولفور مازوت تولیدشده را کاهش دهیم.

آژانس به تنظیمات فنی بازمی‌گردد؟

نکته مهم در تکانه‌های تعامل تهران و آژانس اینجاست که تا پیش از صدور قطعنامه ۲۶ آبان شورای حکام، ایران با آژانس به صورت مستمر در ارتباط بود و دقیقا پیش از صدور قطعنامه ضدایرانی برای گفت‌وگو با مسئولان آژانس در وین هم حاضر شد و قرار بود همان آبان ماه مدیران این نهاد بین‌المللی به ایران بیایند که با اقدام غیرمعقولانه آنها، تهران هم این سفر را منتفی‌شده، اعلام کرد. بنابراین می‌توان از سرگیری این تعاملات و سفر مسئولان آژانس بین‌المللی به کشورمان را در فضای تغییر موضع آنها تحلیل کرد. آژانس در اتمسفر فنی و غیرسیاسی کاملا به این نکته واقف است که ایران شفاف‌ترین برنامه صلح‌آمیز فعالیت هسته‌ای را در مقایسه با میزان تأسیسات تحت نظارت آژانس در تمام جهان دارد و بیشترین بازرسی‌های انجام شده آژانس هم از فعالیت‌های هسته‌ای ایران بوده‌است؛ پیشینه‌ای که این انتظار به حق را ایجاد می‌کند که واکنش آژانس به همکاری‌های سازنده جمهوری اسلامی ایران تعاملی باشد و از اقدامات سیاسی پرهیز شود تا همکاری‌های خوب ایران با آژانس به نتایج قطعی برسد. روندی که البته بعد از قطعنامه ضدایرانی بسیار ناامیدکننده بود و اقدام آمریکا و تروئیکا در حساسیت‌زایی علیه ایران نشان داد آنها همچنان می‌خواهند با رویکردهای سیاسی فعالیت‌های فنی میان ایران و آژانس را دچار مشکل کنند و طبیعی است ایران هم واکنش متناسب با آن داشته باشد؛ چون اگر ایران تکالیفی دارد حتما از حقوقی هم برخوردار است که باید در کنار یکدیگر در نظر گرفته شود.

پایان اختلافات برساخته آژانس؟

حالا باید دید در سفر پیش روی مقامات آژانس به کشورمان برای ادامه همکاری‌های سازنده و کاهش اختلاف نظرها، این نهاد بین‌المللی چطور عمل خواهدکرد و آیا این سفر به حل و فصل این اختلافات که بیشتر برساخته خود آژانس است تا وجود خارجی آن، منجر خواهدشد یا نه. طبیعتا با شرایط جدیدی که توسط شورای حکام به ایران تحمیل شد، یعنی به دلیل این قطعنامه سیاسی با میدان‌داری آمریکا و سه کشور اروپایی، حتما اقدامات بعدی تهران باید متناسب با این شرایط باشد و قرار نیست ایران بی‌محابا به آب بزند. بر این اساس ابتدا تمام شرایط باید توسط سازمان انرژی اتمی کشورمان ارزیابی شود و هر اقدام و تعاملی بعد از اطمینان از رویکرد سفید آژانس، دنبال خواهدشد. هرچند ایران در هر‌شرایطی به مسیر مذاکره پایبند است و همین حالا که در دسامبر ۲۰۲۲ هستیم، تیم ایرانی دست رد به مذاکره نزده اما در عین حال این را هم نپذیرفته که تحت فشار امتیاز بدهد.

مذاکره با چاشنی فشار تحریم و قطعنامه

حالا که بعد از سه ماه آشوب و ناآرامی در ایران، ‌آبی از این اتفاقات برای غرب و آمریکا گرم نشده و مکانیسم فشار تحریم و قطعنامه هم ایران را به عقب‌نشینی وادار نکرده‌است، ‌طرف‌های غربی راهی ندارند جز این‌که شروط ایران را بپذیرند؛ چون آنها به این توافق که پرونده‌اش از مردادماه باز مانده نیاز مبرمی دارند. در حال حاضر گره اصلی امضای این توافق هم ادعاهای واهی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای علیه ایران است که قرار بود همزمان با امضای توافق‌نامه، این گره هم باز شود. اما با در پیش بودن انتخابات کنگره آمریکا در آن مقطع و بعد هم حوادث ایران، اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها از میز مذاکره کنار رفتند به این امید که امتیاز بیشتری بگیرند، که البته صدور قطعنامه شورای حکام هم دقیقا در همین پارادایم بود. اما حالا چه اتفاقی افتاده‌است؟ بدیهی است وضعیت سوخت و انرژی در زمستان برای اروپا خیلی حیاتی است و با وجود همه ادعاهای آنها درباره این‌که انبارهای‌شان پر از سوخت است، به خوبی می‌دانیم مسأله واقعی مقدار سوخت ذخیره نیست بلکه داستان بر سر قیمت آن است و قیمت سوخت هم تا وقتی که فضای روانی بازار آرام نگیرد، بالا می‌ماند. حداقل ایران با این شرایط کاملا آشناست و می‌داند بازگشت مدیران آژانس به میز تعامل با ایران در این مقطع، چه معنایی دارد. به ویژه این‌که هنوز چند روزی از درخواست اروپا برای تهاتر ارسال سوخت در برابر دست برداشتن آنها به ویژه انگلیس از حمایت ناآرامی‌ها در ایران نگذشته‌است.

روزنامه جام جم