خشک‌رود، حاصل ۲۰ سال بی‌تدبیری!

جام جم آنلاین اصفهان به نقل از ایمنا ؛امروزه کل جهان با مشکل کمبود آب مواجه هستند و کشورهایی همچون ایران به دلیل شرایط اقلیمی با سرعت بیشتری به سوی کم‌آبی پیش می‌روند. بحران کم آبی از چالش‌های مهم زیست‌محیطی در خاورمیانه و کشور ایران است و پس از عامل جمعیت، آب دومین چالش جدی بشر است. لذا با توجه به کمبود منابع آبی، کاهش بارندگی‌ها و شرایط آب‌وهوایی کشور ایران و وجود خشکسالی‌های مکرر در کشور همچنین نبود مدیریت صحیح در حوزه آب، امروزه شاهد مشکلات عدیده‌ای در این حوزه هستیم.

رشد و توسعه روز افزون شهرها و افزایش بی‌رویه جمعیت شهرنشین و ارتقای سطح رفاه و فرهنگ زندگی مردم، توسعه کشاورزی و صنایع از مهمترین دلایل افزایش تقاضای آب شده است. از این‌رو به جهت اهمیت موضوع کم‌آبی در سطح ملی و بین‌المللی، توجه به فاکتورهای مؤثر بر میزان مصرف بهینه آب در بخش‌های مختلف از جمله مصرف خانگی و کشاورزی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

برخی کارشناسان معتقدند که بحران آب در ایران حاصل از گستردگی و پیچیدگی مجموعه زیرساخت‌ها، نهادها، سازمان‌ها، کنشگران و کنش‌هایی است که حول مقوله آب شکل گرفته است و هرکدام از این اجزا دارای کمبودهایی هستند که در مجموع بحران آب در ایران را شکل می‌دهد.

موضوع بحران آب در استان اصفهان، مسئله‌ای است که طی سال‌های گذشته در اثر سوءمدیریت، بی‌تدبیری و بارگذاری‌های اشتباه بر رودخانه ایجاد شد و هیچ‌گاه عزمی جدی برای رفع بحران آن در مدیران کشوری و استانی شکل نگرفت و راهکاری اساسی در قبال آن اندیشیده نشد؛ در استان اصفهان با خشکسالی ایدئولوژیک، خشکسالی ژئومورفولوژیک و خشکسالی اقلیمی، هواشناسی و کشاورزی روبه‌رو هستیم.

زاینده‌رود خشک است، بیشتر چاه‌ها کم‌آب یا بی‌آب شده و چشمه‌های اطراف آن نیز خشک شده است؛ زنگ خطر به صدا درآمده است و مشکلاتی همچون آلودگی هوا، فرونشست زمین، کاهش ذخیره سد و تأمین آب شرب روی دوش اصفهان سنگینی می‌کند و به نظرمی‌رسد باید برای رفع این مشکل راهکاری جدی در دستور کار قرار گیرد.

وزارت نیرو تلاشی جهت رفع بحران آب نمی‌کند

محمد نورصالحی، رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان در خصوص راهکارهای رفع مشکل بحران آب در اصفهان، اظهار می‌کند: به دلیل کاهش نزولات آسمانی در سطح کشور و روند صعودی جمعیت، مصرف در حوزه‌های خانگی، صنعت و کشاورزی در اصفهان و استان‌های مجاور نسبت به ۳۰ سال گذشته افزایش یافته است.

وی می‌افزاید: باید یک مدیریت کلان در زمینه اصلاح الگوی کشت، کنترل مصارف آب شرب و بهداشتی نظارت کند و شهروندان نیز در مصرف این مایه حیاتی صرفه‌جویی و مسئولانه برخورد کنند.

رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان خاطر نشان می‌کند: در مناطقی که با کمبود آب مواجه است، مدیران باید در زمینه مدیریت مهاجرت اقداماتی انجام دهند، این در حالی است که در این راستا هنوز قانون و نظارت مشخصی وجود ندارد و از آنجا که استان اصفهان در سال‌های گذشته در زمره استان‌های مهاجرپذیر قرار گرفته است، مهاجرت‌ها با تصمیم‌گیری‌های شخصی انجام می‌شود که از نتایج بارز آن افزایش الگوی مصرف است.

وی با اشاره به مصوبات و مستندات سفر مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در سال ۱۳۸۰ به استان اصفهان، ادامه می‌دهد: در آن زمان تمام مشکلات آب استان به سمع و نظر ایشان رسید و طی جلسه‌ای که با وزیر وقت برگزار شد، تونل بهشت‌آباد به عنوان پروژه اولویت‌دار مطرح و عملیات اجرایی آن به طول ۶۰۰ متر توسط مدیران استان اجرا شد، همچنین بهره‌برداری از تونل کوهرنگ ۳ نیز به تصویب رسید که به دستور برخی از مقامات دولت‌های بعدی متوقف شد.

نورصالحی تصریح می‌کند: از سال ۸۰ و قبل از آن مشکل کم‌آبی مصارف شرب خانگی، صنعت، کشاورزی و تهدیدهای زیست‌محیطی در بستر رودخانه و تالاب گاوخونی مطرح بوده است و به‌رغم آگاهی نسبت به بحران آب، تاکنون اقدامی برای رفع آن انجام نشده است که نتایج این بی‌تدبیری در حال حاضر به وضوح قابل مشاهده است، چراکه زاینده‌رود از یک رودخانه دائمی به رودخانه فصلی و سپس به یک خشک‌رود تبدیل شد و این مسئله باعث ایجاد مسائل زیست‌محیطی و فرونشست زمین شده است.

وی در خصوص عوارض ناشی از فرونشست زمین، می‌افزاید: در طول سال‌هایی که رودخانه زاینده‌رود به‌تدریج در معرض خشکسالی قرار گرفته است، ۱۲ میلیارد متر مکعب آب‌های زیرزمینی جهت مصارف خانگی و به‌ویژه مصرف کشاورزی و صنعتی پمپاژ و این فرایند موجب تخلیه لایه‌های زیرزمینی از آب و سپس فرونشست شده است که همچنان این بحران استانی توسط مدیران ملی جدی گرفته نمی‌شود و ممکن است در سال‌های آینده با مشکلات بیشتری مواجه شویم.

مطالبه‌گری شورای شهر پابه‌پای مقامات استانی

رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر خود با مردم اصفهان در خصوص مشکل آب مردم این استان که فرمودند: «مسئله آب اصفهان جدی است و قبول دارم، پیگیری کرده و می‌کنم و این دولت در حال برنامه‌ریزی و اقداماتی است که ولو بلند مدت، اما به نتیجه می‌رسد»، می‌گوید: دولت سیزدهم اهتمام بیشتری نسبت به این مسئله ورزیده است و رئیس جمهور تاکنون دستورات خوبی در این زمینه صادر کرده است، اما به‌رغم این دستورات، وزارت نیرو اهتمام جدی ندارد.

وی با بیان اینکه گرچه تونل سوم کوهرنگ برای بهره‌برداری آماده است، اما انتقال آب آن به صورت پمپاژ متوقف شده است، تاکید می‌کند: وزارت نیرو قول داده است که ۱۲۰ میلیون متر مکعب آب از طریق این تونل به پشت سد زاینده‌رود منتقل شود؛ همچنین در خصوص موضوع انتقال آب از جنوب استان اصفهان که حدود دو میلیارد متر مکعب آب به استان‌های همجوار انتقال داده می‌شود، هنوز تخصیص کتبی در این خصوص انجام نشده است، اما اعضای شورای اسلامی شهر، شهرداری و استانداری که قرارگاه آب را ایجاد کردند، پیگیر این پروژه هستند.

نورصالحی ادامه می‌دهد: پروژه انتقال آب از دریا برای استفاده در بخش صنعت نیز مورد بررسی قرار گرفته است تا صنایع از منابع آب زاینده‌رود مصرف نداشته باشند.

نورصالحی با بیان اینکه شورای ششم به عنوان مطالبه‌گر جهت رفع بحران آب در استان جلساتی برگزار کرده است تا به مقامات استانی برای اجرایی شدن طرح‌ها کمک کند و شهروندان شاهد جاری شدن آب در بستر رودخانه زاینده‌رود باشند، تصریح می‌کند: به‌تازگی بحث انتقال حجمی آب مطرح شده است که ضد جریان پایدار آب در زاینده‌رود است و به نظر می‌رسد راهکاری مسکن باشد، لذا مقامات استان با اجرای این طرح موافق نیستند و معتقدند آب باید در رودخانه زاینده‌رود حداقل از سد چم‌آسمان تا باتلاق گاوخونی جریان یابد تا فارغ از مباحث شرب و کشاورزی، معضلات زیست‌محیطی و فرونشستی نیز در این فرایند مورد توجه قرار گیرد.

هاجر مقضی خبرنگار جام جم آنلاین