نحوه استفاده بچه ها از فضای‌مجازی

با توجه به محتوایی که در فضای مجازی وجود دارد، خیلی وقت‌ها محتواها نامناسب هستند یا قلدری‌های سایبری در فضای مجازی بسیار زیاد است. اینها خطراتی است که همه کاربران به‌ویژه کودکان را تهدید می‌کند و قربانی اصلی این‌گونه مسائل کودکان هستند. برای پیشگیری و متوجه‌کردن کودک با این مسائل اول از همه باید والدین آموزش‌های لازم را دیده باشند و کامل با فضای مجازی، خطرات و مزیت‌های آن آشنا باشند؛ این شناخت را به فرزند خودشان انتقال دهند و آنها را آگاه کنند. باید بچه‌ها با محتواهای غیراخلاقی یا محتواهایی که با فرهنگ ما هیچ تناسبی ندارد و خیلی خطرات زیادی به دنبال دارد آشنا باشند چون خیلی آسیب‌زننده هستند و روی روح و روان کودک ما تاثیرهای مخرب می‌گذارند. باید برای بچه‌ها اطلاع‌رسانی انجام شود تا آنها بتوانند از خودشان دربرابر این خطرات محافظت کنند که دچار آسیب نشوند.
برای میزان استفاده کودکان از فضای مجازی و مدیریت آنها توسط والدین باید حد و مرزهایی را تعیین کرد. یعنی نباید به این صورت باشد که بچه‌ها در هر زمان و هر میزانی که می‌خواهند از فضای مجازی استفاده کنند، البته این موضوع در کل زمینه‌ها قابل انجام است، یعنی زندگی بچه باید برنامه‌ریزی شود و دارای نظم  خاصی باشد.
 باید برای بچه‌ها تعیین شود که روزی نیم ساعت یا یک ساعت می‌توانند از فضای مجازی استفاده کنند، هرچند بنا به شرایط سن کودک این میزان می‌تواند متغیر باشد. باید تعیین شود در طول روز چقدر می‌تواند از این فضا  استفاده کند. با توجه به شرایط کنونی جامعه و فراگیری ابزار، محدود کردن بچه‌ها کار درستی نیست که در این صورت والدین نتیجه عکس می‌گیرند.
 با شیوع کرونا، فضای مجازی جایگزین فضاهای دیگر شد و حتی آموزش‌های مدارس به‌صورت آنلاین درآمد،‌ ارتباط بچه‌ها با فضای مجازی بیشتر شد و زمان بیشتری را در این فضا سپری کردند به دلیل چنین شرایطی نمی‌توان بچه‌ها را خیلی محدود کرد. اگر بخواهیم برای استفاده کودکان از فضای مجازی، سن خاصی را تعیین کنیم، عملا امکان‌پذیر نیست، چون با شیوع کرونا و هم این‌که در حال حاضر عصر ارتباطات است، حتی به کسانی که در مهد هم هستند، آموزش استفاده از فضای مجازی داده می‌شود. نمی‌توان محدودیتی ایجاد کرد اما هنگام استفاده از بعضی فضاها مانند فیسبو‌ک یا اینستاگرام برخی محدودیت‌ها وجود دارد و برای کودکان زیر 13سال امکان‌پذیر نیست و کودک باید حداقل بالای 13باشد تا بتواند از این محیط استفاده و فعالیت کند. 
با توجه به شرایط کنونی جامعه که فضای مجازی و اینترنت در دسترس تمام کودکان است، نمی‌توانیم آنها را محدود کنیم و اجازه استفاده از اینترنت را به آنها ندهیم.‌ به جای این کار بهتر است آگاهی‌های لازم به کودکان داده شود. یعنی در درجه اول، والدین باید آگاهی لازم را در زمینه فضای مجازی و نحوه استفاده از آن داشته باشند و بعد این آگاهی را به کودکان آموزش دهند.
پدر و مادر باید کودکان را از خطراتی که در فضای مجازی ممکن است آنها را تهدید کند، آگاه کنند. ولی این‌که بخواهیم کودک را کاملا محدود کنیم و اجازه هیچ‌گونه فعالیتی به آنها ندهیم، غیرقابل اجرا و غیرمنطقی است، چون فضای مجازی مزایایی هم دارد که می‌شود از آنها در جهت رشد و پیشرفت دانش و مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی استفاده کرد که قابل حذف نیست.
اگر کودک در استفاده از فضای مجازی دچار خطا یا اشتباهی شد، بهتر است ما به‌عنوان والدین آن کودک در قبال او دلسوزانه و با آرامی برخورد کنیم و باید با آرامش کنار او بنشینیم و با یک تعامل مثبت و سازنده به حرف‌های او گوش دهیم و شنونده فعالی باشیم. ببینیم چه هدفی از انجام آن کار داشته است؟ چرا از قوانین و صحبت‌هایی که با ما داشته، سرپیچی کرده است؟ دلایل انجام کارش را ببینیم.
درباره معایب کار او آموزش دهیم و خطراتی که او را تهدید می‌کند توضیح دهیم. محتوایی که درون آن فضا وجود دارد و مناسب سن او نیست، درباره آن آگاهی دهیم تا خودش متوجه و قانع شود که استفاده از این فضا مناسب او نبوده و متوجه اشتباه خود شود. یکی از اثرات سوء و منفی استفاده نامناسب و بیش از حد از فضای مجازی ایجاد فاصله و دوری افراد خانواده از یکدیگر است. استفاده بیش از حد از فضای مجازی باعث شده روابط بین خانواده‌ها دچار مشکل شود.
والدین و فرزندان از هم دور شدند و فاصله گرفته‌اند و روابط عاطفی و صمیمی خیلی کمرنگ شده است، زیرا هر کدام از اعضای خانواده با وجود این‌که در یک خانه هستند ولی هر کدام به نحوی در فضای مجازی سرگرمند و با هم تعاملی ندارند. مذاکره و گفت‌وگوی صمیمی که باید بین افراد باشد، صورت نمی‌گیرد.
برای این‌که از این مشکل پیشگیری کنیم باید برای هر کار در خانواده برنامه‌ریزی داشته باشیم. برای میزان استفاده از فضای مجازی هم باید تعریف خاصی وجود داشته باشد.  تمام اعضای خانواده باید بخشی از زمان‌ خود را به گفت‌وگو با خانواده اختصاص دهند حتی پیشنهاد می‌کنم یک وقت‌هایی جلسات خانوادگی تشکیل دهند، چون تعامل افراد را با هم زیاد می‌کند. مثلا هر شب بعد از شام، خانواده‌ها برای هم وقت بگذارند و از اتفاقاتی که در طول روز برای آنها رخ داده، صحبت کنند و اگر به مشکلی برخوردند از هم کمک بخواهند و گفت‌وگو داشته باشند.

منبع: ضمیمه چاردیواری روزنامه جام‌جم