گفت‌و‌گو با عوامل مستند «هشتِ شش»

راوی مرد منحصر به فرد سیاست

در صفحات تاریخ همواره هستند شخصیت‌های مهمی که لایه‌های زندگی‌شان پنهان مانده است. افراد تاثیرگذاری که اگر نبود، ممکن بود تاریخ رنگ دیگری به خود بگیرد. شهید محمدعلی رجایی از چهره‌های شاخص سیاسی و تاریخ است که ناگفته‌های زیادی درموردشان وجود دارد. او نخست‌وزیر و رئیس‌جمهور منتخب مردم در سال 1360 بود که در تاریخ 8 شهریور همان سال به دست عوامل ضدانقلاب ترور شد و به شهادت رسید. ایشان زندگی پر فراز و نشیبی داشت که قابلیت دراماتیک دارد. صنعت فیلمسازی از ابزارهایی است که در جهت معرفی این افراد به مخاطب استفاده می‌شود و در همه‌جای دنیا مرسوم است که از قهرمانان تاریخی‌شان فیلم سینمایی یا مستند می‌سازند. یکی از مستندهایی که در مورد این چهره در دست ساخت است، مستند «هشتِ شش» به کارگردانی محمدصادق بکتاشیان و تهیه‌کنندگی اباذر صالحیان است که برای پخش در شبکه مستند سیما آماده می‌شود.

کد خبر: ۱۳۷۷۸۲۹

نویسنده هانیه علی‌نژاد - خبرنگار

اباذر صالحیان فارغ‌التحصیل مهندسی متالورژی از تهیه‌کنندگان و کارگردانان کشورمان است که عضو انجمن مستندسازان سینمای ایران است. او پیش از این اثر، مستندات زیادی را کارگردانی و تهیه کرده است که از جمله آنها می‌توان به «پدر طالقانی»، «پرده عشاق» و «بزرگراه همت» اشاره کرد.
آقای صالحیان کمی درمورد جزئیات این مستند برای‌مان بگویید.
این مستند زندگینامه شهید رجایی بوده و مبتنی بر روایات و خاطرات است و به مقاطع مختلف زندگی این شهید می‌پردازد. درحال حاضر عنوان موقتی که برای آن درنظر گرفتیم، هشتِ شش است و اشاره به تاریخ ترور این شهید دارد. این مستند در هشت قسمت تنظیم شده است. نکته مهم مستند این است که در بخش‌هایی که تصاویر آرشیوی وجود نداشت و نیازمند بازسازی بود، ما انیمیشن جای آن قرار دادیم.
گره زدن انیمیشن با مستند، یک ایده نو در ایران است. چطور این کار انجام شد؟
پیشتر در این زمینه کار جدی‌ای در ایران انجام نشده بود. ما نیز زمان زیادی صرف کردیم که با چه تکنیک و فرمتی آن را به اجرا درآوریم. درنهایت شخصیت‌ها را تصویربرداری کردیم و سپس فضا طراحی و در نهایت به انیمیشن تبدیل شد.
در اجرای این کار چه چالش‌هایی داشتید؟
با این‌که برخی چهره‌ها بسیار معروف‌اند اما کار شاخص و ویژه‌ای تا کنون برای‌شان انجام نشده است. اگر کشور دیگری بود، فیلم‌های زیادی درمورد این اشخاص ساخته بودند. ما اما در زمینه تحقیقات و جمع‌آوری اسناد کار شاخصی انجام نمی‌دهیم. در مورد همین مستند، مرحله پژوهش و تحقیق زمانبر و آزاردهنده بود. چراکه دسترسی به برخی منابع ممکن نبود، حتی در برخی موارد افراد فوت شده بودند. این شاید مهم‌ترین چالش ما بود.
چرا این شخصیت را برای روایت انتخاب کردید؟
من در تجربه قبلی‌ام سراغ شخصیت آقای طالقانی رفتم. در آن زمان متوجه شدم که بسیاری از این شخصیت‌های اثرگذار کار ویژه‌ای برای‌شان صورت نگرفته است، از طرفی فرصت در حال از دست رفتن است و حرف‌های ناگفته‌ بسیاری وجود دارد. بسیاری از افرادی که از نزدیک با وقایع درگیر بودند یا توان روایت ندارند و از خاطرشان رفته یا این‌که فوت شده‌اند. به عقیده من امروز بهتر از 10 سال دیگر برای روایت کردن است. شهید رجایی شخصیتی منحصر به‌فرد بود و کاملا نماد توده مردم در انقلاب است. فراز و فرودی که در زندگی داشته، مشابه مسیر مردم در انقلاب بوده است.
شما پیش از این هم مستندی درمورد آیت‌ا... طالقانی داشتید. علت علاقه‌مندی روایت چهره‌های مهم تاریخی چیست؟
متاسفانه در این حوزه برنامه فرهنگی مناسب و دغدغه وجود ندارد. من کارم فیلمسازی است و می‌دانم فرصت درحال از دست رفتن است. 50 سال دیگر ممکن است درمورد این اشخاص نه فیلم و نه کتابی وجود نخواهد داشت که نسل بعد درمورد تاریخ بداند. اگر بخواهیم دیرتر این کار را انجام دهیم، سندیت روایت راحت‌تر زیر سؤال می‌رود چون کسی نمی‌ماند که تایید کند. با وجود حمایت نشدن و سختی‌های دیگر کار، این دغدغه من است. این را وظیفه خودم می‌دانم که در زمینه فرهنگی که حوزه من است اقدامی کنم.
مستند اکنون در چه وضعیتی قرار دارد؟
تولید کار انجام شده است. بااین‌که اثر یک مستند است اما ما یک فیلمنامه هشت‌قسمتی داشتیم و براساس آن جلو رفتیم. الان در مرحله تدوین و پیش‌تولید انیمیشن اثر هستیم.

منبع: ضمیمه قاب‌کوچک روزنامه جام‌جم