امید به عبور از پیرچشمی

این عارضه که به «پیرچشمی» معروف است، بیش از یک میلیارد نفر را در دنیا درگیر کرده است. اواخر سال ۲۰۲۱ بود که سازمان غذا و داروی آمریکا برای نخستین بار یک قطره چشمی را به عنوان نوعی دارو برای درمان عارضه پیرچشمی به دنیا معرفی کرد و محققان امیدوارند بیماران بتوانند بدون استفاده از عینک به‌راحتی با این مشکل زندگی کنند.

پیش از تولید این قطره‌های چشمی موسوم به Vuity، درمان‌هایی که برای اصلاح دید در پیرچشمی وجود داشت به استفاده از عینک، لنزهای تماسی یا جراحی‌های چشمی محدود می‌شد.

دانشمندان به دنبال آزمایش‌های بالینی این راهکار جدید درمانی اعلام کردند که بعد از آشنایی بیماران نسبت به نوع استفاده از قطره‌های چشمی، آنها به روش ساده‌تر و امن‌تری برای دید قوی‌تر دست پیدا می‌کنند.

بسیاری از بخش‌های چشم انسان با نور ورودی برای ایجاد تصاویر واضح در چشم تعامل می‌کنند. اولین نقطه‌ای که نور پس از ورود به چشم با آن برخورد می‌کند قرنیه است سپس نور از عنبیه و مردمک عبور می‌کند که با باز و بسته شدن، شدت نور ورودی را کم و زیاد می‌کند.

نور ورودی آن‌گاه از عدسی می‌گذرد که در مرحله بعدی، نور را می‌شکند و دقیق روی مرکز شبکیه متمرکزش می‌کند. در نهایت به منظور این که مغز بتواند یک تصویر را تفسیر کند، پرتو نور به عصب بینایی در پشت چشم منتقل می‌شود.

آنچه از فرآیند تمرکز در چشم باید بدانید

چشم‌ها برای تولید تصاویری واضح، باید خود را با فاصله شیء موردنظر تنظیم کنند. چشم برای تمرکز روی اشیای نزدیک ،سه مرحله اصلی را طی می‌کند: چشم‌ها به سمت شیئی اشاره می‌کند که می‌خواهید به آن نگاه کنید، شکل عدسی‌ها تغییر کرده و مردمک‌ها جمع می‌شوند. هنگامی که شما نگاه خود را به چیزی منعطف می‌کنید که به آن علاقه دارید، ماهیچه کوچکی در چشم منقبض می‌شود که شکل عدسی را تغییر می‌دهد تا ضخیم‌تر شود. هرچه عدسی ضخیم‌تر می‌شود، نور بیشتری در عبور از آن می‌شکند. همزمان، مردمک‌ها جمع می‌شوند تا مانع ورود بخشی از نور تابیده‌شده از اشیائی شوند که با فاصله از چشم قرار دارند. زمانی که نور از شیء منعکس و وارد چشم می‌شود، اشعه نور در مرکز دقیقا همان عاملی است که باعث تشکیل تصویری واضح در چشم می‌شود. مسدود کردن نور پراکنده از طریق جمع شدن مردمک به شفافیت تصویر اشیای نزدیک کمک می‌کند. شما می‌توانید این فرآیند را با استفاده از دوربین گوشی همراه خود شبیه‌سازی کنید. ابتدا دوربین را به سمت نقطه‌ای در دوردست بگیرید. سپس انگشت خود را در تصویر حرکت دهید و ۱۵ سانتی‌متر دورتر نگه دارید. انگشت شما شروع به تار شدن می‌کند اما همزمان با این که لنز دوربین تغییر شکل می‌دهد، تصویر روی انگشت شما تمرکز می‌کند و واضح می‌شود.

کارکرد قطره‌های چشمی در یک نگاه

به یاد داشته باشید چشم‌ها، دو کار اصلی برای تمرکز روی اشیای نزدیک انجام می‌دهند: یکی تغییر شکل عدسی‌ها و دیگری کوچک‌تر شدن مردمک. از وقتی پیرچشمی، توانایی عدسی‌ها را در تغییر شکل محدود می‌کند، قطره‌های چشمی با کمک به کوچک‌تر شدن مردمک به دید واضح‌تر در افراد کمک می‌کند. جمع شدن مردمک میزان پراکنده شدن نور را کاهش می‌دهد. این امر باعث می‌شود نور ورودی به چشم روی شبکیه بهتر تمرکز کند. بنابراین محدوده وسیع‌تری از فواصل را در جایی که اشیا متمرکز هستند، ایجاد کرده و به فرد امکان می‌دهد اشیای نزدیک و دور را به وضوح ببیند. زمانی که قطره چشمی را در چشم می‌چکانید، حدود ۱۵دقیقه زمان می‌برد تا ترکیب داخلی آن یعنی «پیلوکارپین» فعال شده و اثر کند. پیلوکارپین، دارویی است که ابتدا در دهه ۱۸۰۰ کشف شد و قادر است عارضه‌های چشمی مختلفی مانند گلوکوم و فشار خون بالای چشم را درمان کند. اثر آن روی مردمک حدود شش ساعت باقی می‌ماند. مردمک‌های کوچک‌تر به این معناست که نور کمتری وارد چشم می‌شود. از آنجا که این مشکل در طول روز به دلیل نور زیاد آفتاب وجود ندارد، فقط دید در نور کم دچار مشکل می‌شود. جدا از اثربخشی قطره‌های چشمی، شایع‌ترین عارضه جانبی آن سردرد و قرمزی چشم‌هاست. با تولید این قطره‌های چشمی، محققان به آینده درمان پیرچشمی بسیار امیدوارند و گمان می‌کنند در سال‌های آینده بتوانند با کشف شیوه‌های درمان نوین، کیفیت زندگی افراد را بهبود بخشند.

در پیرچشمی چه اتفاقی می‌افتد؟

به ناتوانی چشم‌ها در تمرکز روی اشیای نزدیک، پیرچشمی می‌گویند که موجب شکل‌گیری تصاویری تار در برابر چشم‌ها می‌شود. این عارضه از ۴۰ سالگی به بعد آغاز می‌شود و تا ۶۰ سالگی پیشرفت می‌کند. محققان معتقدند سن، اصلی‌ترین عامل پیرچشمی به شمار می‌رود اما بحث‌هایی هم بر سر علل مکانیکی این عارضه مطرح شده است. یک تئوری مطرح شده که با پیرشدن سن، عدسی‌های چشم سنگین‌تر شده و به‌راحتی قادر به تغییر شکل نیستند. تئوری دیگر می‌گوید، ماهیچه‌ای که روی عدسی‌های چشمی کشیده شده، با بالا رفتن سن ضعیف‌تر می‌شود اما بسیاری از محققان بر این باورند که احتمالا عامل پیرچشمی ترکیبی از هر دوی اینهاست.

منبع: Science Alert
مترجم: ندا اظهری - گروه سلامت