سیمای مرد خندان در ۵۴ سالگی

این بازیگر که امروز ۵۴ ساله می‌شود حدود چهار دهه است که جایگاه بسیار مهمی در حافظه مخاطبان ایران دارد. از فعالیت در تئاتر گرفته تا درخشیدن در تلویزیون. از ستاره شدن در گیشه تا کسب سیمرغ بلورین جشنواره فجر. این هنرمند در طول این سال‌ها، کارنامه پرفراز و نشیبی داشته است که به بهانه تولدش کارهای تلویزیونی او را مرور می‌کنیم.

رضا عطاران را بیشتر مردم می‌شناسند. از پیر گرفته تا جوان و بچه. نکته جالب این که همه او را دوست دارند. چهره او کاریزمایی دارد که باعث شده مخاطبان به او علاقه‌مند شوند. شاید دلیلی که مردم، این هنرمند مشهدی را دوست دارند و برایشان دلنشین است، این باشد که خود واقعی‌اش است. او ساده و بی‌پیرایه و می‌توان گفت یک ستاره مردمی است. شاید روی کاغذ نوشتن این جمله ساده باشد که مردم او را دوست دارند اما در واقعیت رسیدن به چنین نقطه‌ای کار ساده‌ای نیست، زیرا او فقط شهرت ندارد و در دل مردم محبوب است.

وقتی از رضا عطاران حرف می‌زنیم، منظورمان همان شخصیت آشنای سریال‌های«خانه‌به‌دوش»،«متهم گریخت»و هنرمندانه‌ترین‌شان «بزنگاه» است. شخصیت گاه شلخته‌ای که دروغ و دغل‌هایش را به عنوان یک آدم ساده و گاهی خنگ و برخی مواقع در لباس آدم‌های زبل دوستش داریم. او نقش‌هایش را به حدی روان بازی می‌کند که برای مخاطبان قابل باور است.

ساعت خوش، یک طنز آیتمی

عطاران اواخر دهه۶۰ از تئاتر به تلویزیون آمد اما با «پرواز ۵۷» مهران مدیری بود که شناخته شد. مدیری دو سال بعد از پرواز ۵۷، «ساعت خوش» را ساخت. یک کار طنز آیتمی که چند جوان مستعد و تازه‌نفس را به فضای عبوس آن روزهای تلویزیون ایران وارد کرد.

رضا عطاران هم یکی از این ستاره‌ها بود. حقیقت این است که آن زمان به نظر نمی‌رسید عطاران نسبت به سایر اعضای گروه ساعت خوش، برتری داشته باشد.

او بامزه و دوست‌داشتنی بود اما درنهایت یکی از بازیگران مجموعه‌ای بزرگ‌تر بود که همه به‌اندازه او برای مخاطب دوست‌داشتنی بودند.

اتفاقی که افتاد، این است که عطاران از ساعت خوش استفاده مناسبی کرد. عطاران اعتبار ساعت خوش را گرفت و برای ماندن و درخشیدن در تلویزیون به کار برد. برخلاف بسیاری از همبازی‌هایش، عطاران این شهرت ناگهانی را به عاریه نگرفت و به تکرار نیفتاد، حضورش را به مخاطب یادآوری کرد و از فراموش‌شدن دور ماند.
​​​​​​​
از زیر آسمان شهر تا بزنگاه

بعد از ساعت خوش، عطاران با همکاری مسعود رسام و بیژن بیرنگ، برنامه‌های کودک و نوجوان را هم تجربه کرد.

کم‌کم و با انتخاب‌هایی که به مذاق مخاطب تلویزیون خوش می‌آمد، عطاران به یکی از چهره‌های شناخته‌شده برنامه‌های طنز و کمدی صداوسیما تبدیل شد.

غفوریان برای «زیر آسمان شهر» سراغ رضا عطاران می‌رود و او با خلق شخصیت‌ها و فضای اصلی داستانی زیر آسمان شهر، یکی از موفق‌ترین کمدی‌های تلویزیون بعد از انقلاب را رقم می‌زند. تأثیر عطاران در زیر آسمان شهر آن‌قدر زیاد است که غفوریان او را خالق اصلی این مجموعه می‌داند.

بعد از زیر آسمان شهر، عطاران سراغ «کوچه اقاقیا» می‌رود. مجموعه‌ای که علاوه بر نویسندگی، کارگردانی‌اش را هم به‌عهده می‌گیرد و سربلند بیرون می‌آید.

عطاران با کوچه اقاقیا نشان داده بود از دنیای طنز تلویزیون و ارتباط برقرار کردن با مخاطب، دانش کافی دارد. شاید مهم‌ترین نقطه عطف کارنامه کاری رضا عطاران در این زمان رقم ‌خورد.

او که صددرصد، ستاره‌ای متولد تلویزیون است با ساختن خانه‌به‌دوش، فصل جدیدی را در برنامه‌سازی تلویزیون رقم زد.

خانه‌به‌دوش از مشکلات اقتصادی، تفاوت‌ها و شکاف‌های طبقاتی می‌گفت. قصه‌ای غمگین در بستری طنز که خیلی زود و از همان قسمت‌های اولش بیننده را جذب می‌کرد.

متهم‌گریخت هم پیرو خانه‌به‌دوش بود و همان موفقیت را کسب کرد. شخصیت‌های ملموس و شرایط بغرنج آنها در کنار لحن طنز، ویژگی‌هایی بودند که مخاطبان را به کارهای عطاران علاقه‌مند می‌کرد. آخرین اثر از سه‌گانه مهم تلویزیونی عطاران، «بزنگاه» بود.

اثری که آشکارا نسبت به دو کار قبلی لحن تلخ‌تری داشت و طنزش هوشمندانه‌تر بود و غیرمستقیم‌تر با مخاطب ارتباط برقرار می‌کرد. این هنرمند در طول این سال‌ها در سینما هم خوش درخشید و مردم شاهد کارهای متفاوتی از این شخصیت هستند.

فاطمه عودباشی - گروه رسانه روزنامه جام جم