چرا حفظ امنیت روانی کودک مهم است؟

کودک‌ آزاری صرفا به معنای ضرب‌ و‌ شتم و از این قبیل آسیب‌ها نیست، بلکه آسیب‌ های روانی و عاطفی نیز می‌تواند تاثیری عمیق بر روان کودکان بگذارد. چرا کودکان آسیب‌پذیرترند؟

فرض کنید یک فرد بزرگسال مثلا 30 ساله، 5 روز مواد غذایی مورد نیاز را دریافت نکند؛ در این صورت قطعا از نظر جسمی ‌و روانی تحت فشار قرار می‌گیرد اما اگر کودک در معرض چنین فقدان غذایی قرار گیرد به‌مراتب آسیب‌های بیشتری را متحمل می‌شود. در بحث روان نیز موضوع مشابه است. زمانی که آسیبی متوجه کودکی باشد به‌مراتب بیشتر از بزرگسالان و کودکان بزرگ‌تر از خودش بر او تاثیرگذار است.

زمانی که نیازهای عاطفی کودک برآورده نشود موجب صدمات روانی جبران‌ناپذیری می‌شود. در روان‌شناسی اصطلاحی به چشم می‌خورد با عنوان بانک نوازش؛ همه انسان‌ها به نوازش فیزیکی نیاز دارند که تاثیرات عاطفی مفیدی به همراه دارد اما این نوازش برای کودکان به لحاظ روانی، عاطفی و جسمی‌ دارای اهمیت بسیار خاصی است.

در صورتی که نوزاد و کودک این نوازش را دریافت نکند و در واقع بانک نوازشش تکمیل نباشد، موجب بدکارکردی در سلامت روان و جسمش می‌شود. این آسیب‌پذیری بیشتر کودکان را در بلایای مختلف همچون سیل، زلزله، جنگ و... شاهد هستیم.

متاسفانه گاهی والدین به‌دلیل تاب‌آوری پایین و اضطراب بالایی که دارند کودکان را به طرق مختلف در معرض اضطراب قرار می‌دهند و حتی به بهانه مسؤولیت‌پذیرشدن کودک و... با او مثل بزرگسال رفتار می‌کنند؛ مثل پدری که عنوان می‌کند «کودک پنج‌ساله من دائم نگران است چرا من کارم را از دست داده‌ام.»

در اینجا اولین سؤالی که به ذهن می‌آید این است که چرا کودک در جریان جزئیات مشکلات قرار گرفته است. یک قانون کلی وجود دارد و آن این است، هرچیزی که دلبستگی عاطفی کودک را به والدین و مراقب اصلی کمرنگ کند یا از بین ببرد برای کودک ضرر دارد.

کودکان باید حس امنیت را لحظه به لحظه دریافت کنند و در یک محیط امن تربیت شوند. اما وقتی بسیاری از والدین آموزش‌ های لازم و حتی یک کتاب مفید در این زمینه مطالعه نکرده‌اند چطور این مهم را به سرانجام خواهند رساند؟یادمان باشد رسیدن به حال خوب در زندگی به تلاش نیاز دارد.

سید​ محسن کلانتر - روان‌شناس بالینی مرکز بهداشت شمال تهران / سلامت روزنامه جام جم