هیپنوتیزم؛ از خرافه تا واقعیت

گفته می‌شود «کسی که هیپنوتیزم می‌شود ممکن است دیگر بیدار نشود، افراد ضعیف هیپنوتیزم می‌شوند، ممکن است در حین هیپنوتیزم کنترل خودم را از دست بدهم، در هیپنوتیزم ممکن است اسرار من فاش شود و...» اینها یعنی به صورت کلی هیپنوتیزم خطرناک است.

این باورهای رایج که گاهی آمیخته با خرافات است، به علت آگاهی پایین از این حوزه پدید می‌آید. هیپنوتیزم واژه‌ای علمی است که سال‌های متمادی درباره آن تحقیق و پژوهش شده‌ است و به‌ عنوان بستری برای درمان‌های روانی و پزشکی درنظر گرفته می‌شود. مهم این است که توجه کنیم «هیپنوتیزم به تنهایی درمان محسوب نمی‌شود.»

در کشورهای پیشرفته و اخیرا به‌صورت محدود در ایران از هیپنوتیزم استفاده می‌شود. اگر بخواهیم تعریفی کلی از هیپنوتیزم ارائه کنیم می‌توانیم آن را یک حالت ذهنی که توجه شخص از موضوعات پیرامون کم شده و روی موضوعی خاص متمرکز می‌شود بدانیم.

متاسفانه ناآشنایی افراد و حتی متخصصان از این حیطه علمی و کاربردی موجب شده است نتوانیم از مزایای هیپنوتیزم بهره‌مند شویم و به خرافات موجود نیز دامن زده شود.

هیپنوتیزم در روان‌ درمانی‌ های فردی اعم از فوبی‌های خاص، میگرن، ترک سیگار، بیماری‌های سایکوسوماتیک (روان تنی)، اضطراب و... تحت نظر روان‌شناس ماهر، بستری برای بهبود و تأثیر بیشتر درمان است.

افراد در هیپنوتیزم کنترل خود را از دست نمی‌دهند و همان طور که بیان شد صرفا توجه به‌صورت گزینشی و با تکنیک‌های خاص روی هدف درمان متمرکز می‌شود.

هیپنوتیزم در درمان‌های پزشکی پرکاربرد است. از هیپنوتیزم به‌عنوان جایگزینی برای بیهوشی و بی‌حسی موضعی در دندانپزشکی استفاده می‌شود که به‌عنوان «هیپنودنتیک» شناخته می‌شود.

استفاده از تکنیک هیپنوتیزم در دندانپزشکی، جراحی‌های پزشکی، زایمان و... علاوه بر این‌که عوارض درمان را بسیار کاهش می‌دهد و آرامش دلپذیری حین درمان تجربه می‌شود، به علت اثرات تلقینی موجب می‌شود دوره نقاهت بسیار سبک‌ و با دردی کمتر همراه باشد.

با آشنایی بیشتر مردم با این تکنیک موثر و خرافه‌زدایی از آن می‌توانیم انتظار داشته باشیم که در میان‌مدت از اثرات مطلوب آن در سطح جامعه بهره‌مند شویم.

در یادداشت بعدی همراه ما باشید تا درباره افراد هیپنوتیزم‌پذیر، موارد منع و استفاده آن، به معرفی بیشتر این حیطه نسبتا نوین و مغفول مانده روان‌شناسی بپردازیم.

سید محسن کلانتر - روان‌شناس بالینی مرکز بهداشت شمال تهران / روزنامه جام جم