نقشه‌های سایپا برای تحول در بازار خودرو

در مقابل این خبرها، درجا زدن خودروسازهای داخلی و تولید محصولاتی که دهه‌ها از ساخت و طراحی آن می‌گذرد یا معرفی محصولاتی که بعضا حدود یک دهه به تولید می‌رسد، نشان‌دهنده آن است سیاست‌های کلان این صنعت نیازمند بازنگری است.

چیزی که کارشناسان این حوزه بارها نسبت به آن به ابراز نظر پرداخته‌اند و از شواهد چنین برمی‌آید که خودروسازهای داخلی تصمیم دارند رخوت چند ساله را کنار بگذارند.

برای نمونه اواخر ماه گذشته مدیرعامل گروه خودروسازی سایپا در سخنانی تاکید کرد سایپا پیشرفت زیادی کرده و وقت آن رسیده که ذهنیت گذشته نسبت به این خودروساز تغییر کند. اما سخنان او حاوی نکته جالب دیگری هم بود؛ این‌که سایپا قرار است در سه سال آینده ۹ محصول جدید و با فناوری روز تولید کند که سبب شد در گفت‌و‌گو با مدیرعامل مرکز تحقیقات و نوآوری صنایع خودروی سایپا جزئیات بیشتری از این محصولات را جویا شویم.

پراید به‌عنوان پرتیراژترین محصول تاریخ سایپا در ۲۵ سال اخیر دست‌کم یک‌بار در سبد خرید بسیاری از خانواده‌های ایرانی قرار گرفته است.

با این حال پراید هم همچون پیکان همیشه آماج انتقادها و بی‌مهری‌ها بوده است. آنقدر که پرایدسازی و انواع شوخی‌ها با تولید آن، سال‌هاست به محور مثال‌های انتقادی در نقد صنایع و به‌ویژه خودروسازی در کشور تبدیل شده است. با این حال سایپا مدعی است بیشتر از یک سال است تولید پراید را کنار گذاشته و در عین حال از تولید سبدی از محصولات متنوع در این خودروسازی در دو سه سال پیش رو خبر می‌دهد.

مدیرعامل مرکز تحقیقات و نوآوری صنایع خودروی سایپا در مورد محصولات جدید سایپا طی سه سال آینده با اعلام این‌که در برنامه توسعه محصول، اتکای‌ ما بر پلتفرم‌های در دست توسعه و همچنین پلتفرم‌هایی است که قبلا داشتیم و آنها را حفظ و نگهداری کردیم، گفت: «اولین محصول، خودروی شاهین با گیربکس اتوماتیک است که در حال کالیبراسیون نهایی و اخذ تاییدیه‌ها و تست‌های اجباری آن هستیم. پیش‌بینی ما این است که تا پایان سال تولید آزمایشی محصول انجام می‌شود. در صورت گرفتن مجوز شماره‌گذاری، از اوایل سال آینده شاهین با گیربکس اتوماتیک را می‌توانیم عرضه کنیم. خودروی بعدی که شرکت زامیاد آن را رونمایی خواهد کرد، وانت دوکابین با نام کارون است که این خودرو نیز در حال طی مراحل نهایی تست است و در صورت گرفتن مجوز از سازمان‌های مربوطه، دهه فجر امسال رونمایی خواهد شد و تجاری‌سازی آن نیز امسال خواهد بود.

مهندس مهدی رادمنش با اعلام این‌که یک مگاپلتفرم به نام اس‌ پی (SP) در سایپا توسعه داده شده که در اصطلاح خودروسازی به آن پلتفرم ماژولار گفته می‌شود، یعنی با کمترین تغییرات در آن می‌توان پلتفرم‌های متعدد ایجاد کرد، ادامه داد: «خودروی بعدی تحت پلتفرم اس‌پی‌وان یعنی پلتفرم پایه شاهین و به نام آریاست که ابتدا قرار بود بر پایه گیربکس دستی تا پایان امسال تجاری شود، اما به دلیل ظاهر لوکس‌ و کاربری متفاوت، تصمیم گرفته شد این خودرو با گیربکس اتوماتیک عرضه شود. این خودرو تست‌های ایمنی را به‌خوبی پاس کرده و قطعات آن وابستگی زیادی به خارج از کشور ندارد، زیرا مالکیت پلتفرم با سایپاست و موتور آن که ام‌۱۵‌تی‌سی توربوشارژ است را نیز سایپا تولید کرده اما گیربکس اتوماتیک آن از خارج از کشور وارد می‌شود. پیش‌بینی‌ ما این است که در تابستان سال آینده این محصول به دست مردم رسیده باشد.»

گفتنی است پیشتر در پنجم خرداد سال جاری در گزارشی که در همین صفحه چاپ شد، دکترشهروز حسینی‌نیا، مدیر برنامه‌ریزی و راهبری محصول و بازار گروه سایپا این قول را داده بود که در صورت کمک دولت، از پایان سال ۱۴۰۱ شاهد استفاده از گیربکس اتوماتیک تولید داخل در خودروهای سایپا خواهیم بود.

محصولات نامگذاری نشده

مدیرعامل مرکز تحقیقات و نوآوری صنایع خودروی سایپا افزود: «همچنین پروژه‌ای داریم که هنوز نامگذاری نشده و آن را فعلا به نام نیوسدان می‌شناسیم. این خودرو در کلاس بی‌پلاس و در ادامه پلتفرم سایناست که یک فیس‌لیفت کامل روی آن صورت گرفته، کار طراحی آن انجام شده، در حال ساخت قالب‌ها هستیم و با فاصله حداکثر شش ماه از تولید اطلس، این خودروی نیوسدان عرضه می‌شود. طبق برنامه مدیرعامل گروه خودروسازی سایپا، با ورود محصولات جدید، محصولات قبلی از رده خارج می‌شوند. به طوری‌ که با ورود اطلس و نیوسدان احتمالا تیبا و ساینا به مرور از رده خارج می‌شوند. محصول بعدی وانت ۲۵۱ است که با توجه به این مساله که وانت ۱۵۱ سایپا هرچند مورد استقبال قرار گرفت، پیش‌بینی ما این بود که در چند سال آینده برای پاس‌کردن استانداردها به چالش کشیده می‌شود. از این رو تولید وانت جدیدی در دستور کار قرار گرفت که ظرفیت باربری بیشتر و کابین بزرگ‌تری داشته باشد و البته کماکان جزو خودروهای وانت سبک شهری محسوب ‌شود. این خودرو را به عنوان وانت۲۵۱ می‌شناسیم که هنوز نام تجاری ندارد. طراحی این پروژه در حال انجام است و براساس برنامه زمان‌بندی این محصول در سال ۱۴۰۲ عرضه خواهد شد. خودروی وانت ۱۵۱ ظرفیت باربری ۴۵۰ کیلوگرم دارد که در این خودرو این ظرفیت به ۶۰۰ تا ۶۵۰ کیلوگرم افزایش پیدا کرده است. همچنین فضای بار آن بزرگ‌تر می‌شود و چون پلتفرم آن تغییر می‌کند، فاصله محورها بزرگ‌تر شده و کابین هم طوری طراحی می‌شود که راننده و سرنشین قابلیت تنظیم صندلی داشته باشند. به این صورت مشکل کابین کوچک وانت ۱۵۱ رفع خواهد شد. این محصول استانداردهای اجباری را پاس می‌کند و به مرور جایگزین وانت ۱۵۱ خواهد شد.»

پروژه پی۹۰ در مسیر ارتقای ال۹۰

مهندس رادمنش در ادامه یادآور شد بعد از اجرای تحریم‌ها علیه کشورمان، با خروج رنو پروژه ال۹۰ (۹۰ L) نیز به دلیل این‌که قوای محرکه و بخش زیادی از قطعات آن داخلی‌سازی نشده بود متوقف شد. وی افزود: «هرچند خودروی ال۹۰ اگر الان هم تولید می‌شد، نمی‌توانست استانداردهای ۸۵ گانه را پاس کند. اما پروژه‌ای برای زنده کردن پلتفرم آن تعریف کرده‌ایم به نام پی۹۰ (۹۰ P) که با قوای محرکه کاملا جدید عرضه می‌شود و نسبت به خودروی ال۹۰ یک فیس‌لیفت کامل روی آن انجام می‌شود. قاعدتا نسخه اول آن با گیربکس دستی است و گمان می‌کنم تا پایان سال ۱۴۰۲ این محصول را بتوانیم عرضه کنیم. این خودرو از نظر حجم کار از پروژه‌های بسیار پرچالش ماست. زیرا رنو اجازه نداده بود قطعات مهم ال۹۰ را داخلی‌سازی کنیم، لذا داخلی‌سازی تمام قطعات حجم کار زیادی گرفته، بعضی از قطعات مهندسی معکوس شده و بسیاری از قطعات آن نیز جدید هستند. زیرا موتور، گیربکس و اکسل کاملا تغییر می‌کند و می‌توان گفت قوای محرکه پی۹۰ دیگر هیچ شباهتی به ال۹۰ ندارد.»

تولید پراید، تیر ۹۹ متوقف شد

«با تغییر فاصله محورها روی پلتفرم اس‌پی، می‌توانیم خودروی کوچک‌تر و شهری‌تر نسبت به شاهین داشته باشیم، از این رو به پلتفرم اس‌پی‌زیرو (SP۰) رسیدیم که روی آن دو محصول پیش‌بینی شد؛ یکی اس‌پی‌زیرو سی‌یو‌‌وی که خودرویی مینی‌کراس‌اور است و کار طراحی آن در مرکز تحقیقات تا حدودی انجام شده و همین‌طور خودروی اس‌پی‌زیرو هاچ‌بک که ان‌شاءا... در سال ۱۴۰۳ به سبد محصولات‌مان اضافه خواهد شد.»

مدیرعامل مرکز تحقیقات و نوآوری صنایع خودروی سایپا ضمن اشاره به نکات فوق در ادامه بیان کرد: «پلتفرم اس‌پی، پلتفرم لوکس سایپا خواهد شد و یک پله پایین‌تر از آن پلتفرم ال۹۰ خواهد بود و پلتفرم ایکس۲۰۰ (۲۰۰ X) در رده بعدی خواهد بود که پایه خودروهای ساینا و کوئیک است و ارزان‌ترین خودروهای سایپا مانند اطلس و نیوسدان بر اساس این پلتفرم تولید خواهد شد.»

مهندس رادمنش همچنین با اعلام این‌که پراید از تیرماه گذشته دیگر تولید نمی‌شود و خط تولید آن جمع شده، تصریح کرد: «حتی در پارکینگ خودروسازی سایپا هم دیگر هیچ پرایدی غیر از وانت ۱۵۱ وجود ندارد.»

خودروی آریای برقی

مدیرعامل مرکز تحقیقات و نوآوری صنایع خودروی سایپا در پایان با اشاره به این‌که تولید خودروی آریای برقی نیز به طور کاملا مهندسی در دستور کار سایپا قرار دارد، اضافه کرد: «باتوجه به مشخصات خودروی آریا - کراس‌اور بودن و داشتن ابعاد نسبتا بزرگ - نسخه برقی خیلی خوبی برای آن تعریف شده، پروژه آن در حال اجراست و نمونه آزمایشی آن در آینده نزدیک رونمایی می‌شود.»

اطلس، ادامه‌دهنده راه کوئیک

«خودروی بعدی یک هاچ‌بک کراس ‌اور به نام اطلس است که از خیلی وقت پیش آمادگی رونمایی آن را داشتیم و پیش‌بینی ما این است که تا آخر سال آینده عرضه می‌شود. حجم تغییراتی که روی این خودرو صورت گرفته، زیاد است.» مدیرعامل مرکز تحقیقات و نوآوری صنایع خودروی سایپادر ادامه افزود: «ساخت قالب‌ها و دستیابی به استانداردهای آن حجم کاری زیادی گرفته و در بخش خودروهای کلاس بی (B) فکر می‌کنیم سهم خوبی از بازار را بگیرد.»

از آنجا که دوم اسفند سال گذشته در همین صفحه گزارشی درباره خودروی اطلس منتشر شده بود در آن گزارش جام‌جم نظر کارشناسان مختلف این حوزه را درباره محصول اطلس جویا شده بود، از مهندس رادمنش خواستیم کمی بیشتر در مورد اطلس و شباهت آن با خودروهای قبلی سایپا توضیح دهد.

وی با اشاره به این‌که اطلس از نظر پلتفرم بر روی پلتفرم‌های جاری سایپا بنا شده، بیان کرد: «اشتراکاتی با پلتفرم ایکس ۲۰۰ در این خودرو است و این خودرو به نوعی ادامه مسیر تولید خودروی کوئیک است که یک فیس‌لیفت کامل شده و با یک موتور ۱۵۰۰ پلاس که برای کاهش مصرف سوخت و افزایش گشتاور بهینه‌سازی شده، در دو نسخه دستی و اتوماتیک تولید می‌شود. تولید آزمایشی اطلس تا پایان سال انجام می‌شود و در صورت پاس کردن تست‌ها، در نیمه دوم سال آینده نسخه گیربکس دستی این خودرو عرضه می‌شود.»

چشم‌انداز صادرات محصولات

مدیرعامل مرکز تحقیقات و نوآوری صنایع خودروی سایپا با اشاره به این‌که خودروی شاهین از ابتدا برای صادرات به بازار اروپا تعریف شده و استاندارد یورو‌ان‌کپ (Euro NCAP) را با سه ستاره می‌تواند بگیرد، گفت: «استاندارد اجباری در کشورهای حوزه خلیج‌فارس پایه آمریکایی دارد، در حالی که استاندارد خودروهای ما اروپایی است. اما این به آن معنا نیست که از لحاظ ایمنی، خودروهای سایپا نمی‌تواند استاندارد این کشورها را پاس کند و فقط نیاز به افزودن آپشن‌هایی است. برای مثال فرض کنید طبق استانداردهای آمریکایی، وجود آپشنی برای خودرو در کشورهای حوزه خلیج‌فارس اجباری است و خودروی تولیدی ما آن را ندارد، در این حالت ما فقط باید آن آپشن را اضافه کنیم که کار سختی نیست. درنتیجه پلتفرم اس‌پی ما به‌راحتی می‌تواند به کشورهای منطقه صادر شود. همچنین برای خودروهای اطلس و نیوسدان، تمام پیش‌بینی‌ها انجام شده است و بازار هدف منطقه جزو استراتژی‌های سایپا است. اما در خودروهای قدیمی‌تر به دلیل بالا بودن حجم تغییرات، صرفه اقتصادی برای این کار وجود ندارد.»

از آنجا که یکی از اشکالات عمده‌ای که معمولا به محصولات سایپا وارد بوده، فاصله زمانی زیاد معرفی محصول تا برنامه‌ریزی تولید آن محصول و به معنایی دیگر تعویق زیاد تجاری‌سازی محصولات جدید است، از مهندس رادمنش پرسیدیم با توجه به این‌که مدیر عامل سایپا اعلام کرده است «گروه خودروسازی سایپا باید به نحوی عمل کند که تفکر گذشته جامعه نسبت به این مجموعه زدوده شود و مردم به این نتیجه برسند که سایپا بسیار پیشرفت کرده و در توسعه صنعت خودرو پیشگام است»، برای رفع این اشکال چه تدبیری اندیشیده شده است. وی در پاسخ گفت: «امیدواریم این پروژه‌ها بتواند زمان‌بندی بهتری از گذشته داشته باشند. اما وقتی مشکلات تامین مالی بروز می‌کند، همه چیز دچار چالش می‌شود. به همین دلیل است که در سایپا معمولا در حوزه طراحی محصول مشکلی نداریم و عمده مشکل زمانی است که محصول قرار است به تولید انبوه برسد. زیرا ساخت خطوط تولید و ابزارهای آن به سرمایه‌گذاری زیادی نیاز دارد و بحران‌های مالی معمولا باعث عقب‌افتادن پروژه‌ها می‌شود، اما برای محصولاتی که تا پایان سال ۱۴۰۱ قرار است تجاری‌سازی شود، سرمایه‌گذاری‌های لازم انجام شده و قالب‌ها ساخته شده یا سفارش آنها داده شده و در حال ساخت است. البته اکثر قالب‌ها در داخل کشور ساخته می‌شود، اما بعضی قالب‌ها مانند قالب‌های چراغ که فناوری آنها را هنوز در ایران نداریم، ساخته شده و در حال حمل است یا در حال ساخت در کشورهای خارج است و به طور کل پروژه‌های ۱۴۰۱ تضمینی است. پروژه‌های ۱۴۰۲ به بعد هم اگر تاخیری در تولید آنها به وجود بیاید، مشکلاتش از جنس تامین مالی است.

مهدی یکه سادات - دانش / روزنامه جام جم