محرم و صفر در قاب روایت‌ها و قصه‌ها

این جریان باعث شده تا در این ایام ما شاهد تولیداتی باشیم که هر کدام با زبان و بیان خود از روزهای پرداغ محرم و بعد هم صفر می‎‌گویند، قصه‌ای که انگار گفتن و شنیدن از آن تمامی ندارد و به‌ واسطه وجوه مختلفش، می‎‌شود روزها و ساعت‌ها از آن حرف زد و به آن پرداخت. این روزها هم در کنار تولیدات مختلف، شبکه آموزش هم با «بفرمایید روضه» سراغ روایت‌هایی رفته که در قالب یک مجلس فضایل و مناقب همراهان ابا عبدا... در واقعه کربلا را بازگو می‌کند.

در این برنامه از مداحان، ذاکران، پیرغلامان و شاعران آیینی دعوت شده تا این واقعه را از نگاه و با کلمات خودشان روایت کنند. البته داستان بفرمایید روضه تنها به اینجا ختم نمی‌شود و حدود ۱۰ قسمت از آن هم قرار است در ماه صفر روی آنتن برود تا به مناسبت اربعین حسینی، شهادت امام رضا و رحلت رسول‌ اکرم(ص) از این وقایع هم با روایت‌هایی از دل تاریخ که توسط راویان مختلفی مطرح می‌شوند، بگوید.

این برنامه به تهیه‌کنندگی سیداحسان میرمحمد علی و کارگردانی سجاد مشحون هر شب ساعت ۲۱ از شبکه آموزش سیما روی آنتن می‌رود و پخش سری ماه صفر آن هم از اواسط این ماه شروع می‌شود. در ادامه گپ‌ و‌ گفتی با کارگردان این مجموعه داشتیم که می‌توانید سری به آن بزنید.

تولد داستان یک روضه
شکل‌گیری این مجموعه از موضوعاتی بود که مشحون درباره‌اش بیان کرد: «بفرمایید رضه» امسال دومین دوره‌ای است که روی آنتن می‌رود، برنامه‌ای که در شبکه آموزش سیما تولید و پخش شد. این برنامه سال گذشته در ۳۰ قسمت شکل گرفت و روی آنتن رفت و به‌دلیل استقبال از نحوه ساختار آن، شبکه باز هم تصمیم گرفت تا بفرمایید روضه را مجددا تولید کند، البته این‌بار با تغییراتی در فرم و طرح کلی برنامه چرا که برای حفظ جذابیت هرکاری لازم است تا به‌روز بودن و تازگی در آن به چشم بخورد و به همین دلیل ما اضافه کردن فضای جدیدی به آن سعی کردیم تا این ویژگی را هر چه بیشتر در هر قسمت حفظ کنیم.
او با اشاره به تنوع آیتمی که در بفرمایید روضه وجود دارد که به فضاهای مختلف می‌پردازد، افزود: قالب این برنامه به صورت ترکیبی است و تلاش‌مان این بود تا بخش‌های مختلفی را در برنامه داشته باشیم که بتوانیم مجموعه کاملی از محرم و صفر را در هر قسمت که روی آنتن می‌رود داشته باشیم. از شعرخوانی گرفته تا عزاداری و روایت‌های عاشورا که هر کس به قلم و با زبان خودش از آن می‌گوید.

 

تلاش برای دعوت از نسل ها
مهمانان این برنامه گروه‌ها و نسل‌های مختلفی را شامل می‌شوند از چهره‌های معروف هرکدام از این بخش‌ها گرفته تا شاعران، مداحان و راویان جوانی که شاید کمتر آنها را دیده باشیم. این کارگردان در پاسخ به معیارها و نگاهی که برای این انتخاب‌ها داشتند هم گفت: همان‌طور که اشاره کردید ما هم مهمان جوان و تازه نفس داریم و هم پیرغلامان و بزرگ‌ترهایی که سال‌هاست از این روزها می‌گویند. در واقع ما سعی کردیم تا همه سلایق را در نظر بگیریم تا بتوانیم هر طیفی از مخاطب را جذب و با خود همراه کنیم. هرکدام از این دوستان و مهمانان که از همه نسل‌ها و تمام سنین انتخاب و دعوت شدند هم بخشی از برنامه را به‌عهده گرفتند و آن را هدایت کردند. این انتخاب‌ها هم علاوه بر توجه به رده مختلف سنی بر مبنای آثار، سابقه و جذابیتی که روایت هرکدام از آنها دارد، توسط گروه ویژه این بخش از برنامه اتفاق افتاده است.

 

تفاوت با بقیه هم گروهی های مذهبی
همیشه همزمان با محرم و صفر برنامه‌های مختلفی برای روایت این روزها تدارک دیده می‌شود، کارهایی که هرکدام با نگاه یک سازنده شکل می‌گیرند اما خیلی وقت‌ها به دلیل قالب مشخص این دست برنامه‌ها ما شاهد اتفاقات مشابهی هستیم که با تفاوت کمی از هم روی آنتن می‌روند. این موضوعی بود که کم و کیف آن را از مشحون جویا شدیم، او درباره وجه تمایز این مجموعه با بقیه هم‌گروهی‌‌هایش بیان کرد: به هر حال در این ماه کارهای مختلفی شکل می‌گیرد که هرکدام از آنها برای خودشان ویژگی‌هایی دارند تا با بقیه متمایز شوند و به تکرار نیفتند، در واقع برای هرکدام از آنها گروه هدف مشخصی در نظر گرفته می‌شود که سازندگان برنامه با توجه به این موضوع اقدام به تولید محتوا و شکل دادن به کار می‌کنند. او افزود: در بفرمایید روضه نیز همان‌طور که گفتم سعی ما این بوده تا پکیج کاملی از روایت‌های محرم و در ادامه مناسبت‌های مختلف ماه صفر را ارائه دهیم، مواردی که حوزه‌های مختلفی اعم از مداحی، شعرخوانی و روایت‌هایی که هر روز به یکی از وقایع رخ داده در این روزها اختصاص دارد. تفاوت این برنامه هم با بقیه تولیداتی که در این زمینه ساخته شدند، این است که ما در مدت زمان حدود ۲۰ تا ۲۵ دقیقه سعی کردیم چکیده‌ای از هرکدام از این بخش‌ها باشد و بیننده با تماشای این مدت از کار بتواند هم سخنرانی گوش دهد، هم روایت ببیند و مداحی بشنود. هرکدام از این موارد در مدت زمان حدود ۲ تا ۳ دقیقه‌ای اتفاق می‌افتد، جریانی که باعث شکل‌گیری ریتم متفاوتی در کار شده که مخاطب را لحظه به لحظه با خودش همراه می‌کند و او به‌واسطه همین ریتم دیگر خسته نمی‌شود.
علاوه بر اینها همان‌طور که اشاره شد، در طول این برنامه و روایت هرکدام از مهمانان، قصه‌ای با سبک و سیاق همان مهمان تعریف می‌شود، اتفاقی که تولید و تنظیم کار را با توجه به بخش‌هایی که در برنامه وجود دارد، کمی دشوار می‌کند. اینجاست که کارگردان مجموعه باید این هماهنگی را در پی کار ایجاد کند و آن را مطابق نگاهی که در هر قسمت وجود دارد پیش ببرد. چگونگی این هدایت هم موضوع دیگری بود که مشهود درباه‌اش عنوان کرد: ما در بفرمایید روضه چند قصه موازی را پیش می‌بردیم، یعنی همان‌طور که گفتم هم شعرخوانی داریم، هم روایت پیرغلامان، مداحان و صحبت‌های هدایتگر راوی و مجری؛ همه این آیتم‌ها به صورت هماهنگ و موازی با هم پیش می‌روند در صورتی که شاید در نگاه اول حس کنید اتفاق متفاوتی در هرکدام در حال رخ دادن است اما در نهایت در هر قسمت به روایت همان روز می‌رسیم. یعنی تلاش ما این است که مثلا خاطرات پیرغلامان از خدمتی که سال‌های سال در هیات مذهبی می‌کردند یا شاعرانی که داستان‌شان را می‎‌خوانند به صورت یک‌‌دست و هماهنگ با موضوعی که هر روز در برنامه است، پیش بروند. در جریان این نگاه مثلا روزی که قصه روایتی از حضرت علی‌اصغر است، همه از او می‌گویند و می‌خوانند. این روند هم در نهایت باعث شد تا هر قسمت از برنامه قسمت قبلی را پوشش دهد و در عین این‌که برای خودش موضوعی دارد با ریتم کلی کار نیز هماهنگ شود. اتفاقی که البته کارگردانی آن هم ساده نبود و با هماهنگی خوب گروه، تیم نویسندگان و هرکدام از چهر‌ه‌هایی که در برنامه حاضر شدند، آن‌طور که باید شکل گرفت و همچنان ادامه دارد.

 

تلاش برای حفظ ریتم با وجود فضای آرام
اغلب در برنامه‌هایی که پایه و اساس آن روایی و به شکلی است که شخصی از موضوعی می‌گوید، خطر یکنواختی ریتم به‌واسطه شیوه تعریف‌ها وجود دارد، برنامه‌های مذهبی هم بیشتر از بقیه در خطر این ماجرا هستند. اما این‌که گروه بفرمایید روضه برای حفظ این روند و فضایی که در هر قسمت در برنامه آن را پیش می‌برند، چه اقدامی کردند، سؤالی بود که از کارگردان پرسیدیم و مشحون در پاسخ به آن گفت: همان‌طور که اشاره شد، برنامه‌های مذهبی معمولا ریتم یک‌دست و کندی دارند، اتفاقی که به‌دلیل فضای کار و شیوه روایت داستان به شکلی می‌طلبد که این‌طور باشد و با آرامش و ملایمت پیش برود، با همه اینها سعی ما این بوده که در عین حفظ طمانینه‌ای که برای چنین فضایی لازم است، ریتم کار را با زمان‌بندی که در نظر گرفتیم حفظ کنیم.  او اضافه کرد: به همین دلیل سعی کردیم تا در ۲۰ دقیقه روندی داشته باشیم که بیننده حتی متوجه زمان آن نشود. در این میان هدف اصلی ما این بود که با وجود این تلاش به روایت اصلی آسیبی وارد نشود و هر آنچه لازم است توسط مهمان بیان شود. از همین رو می‌توانم بگویم که بفرمایید روضه جزو معدود آثار معارفی صدا و سیما است که در عین مذهبی بودن کار، ریتم تند و قابل قبولی هم دارد.

 

چرا «بفرمایید روضه»؟
«بفرمایید روضه» عنوانی است که در عین سادگی به گوش هم آشناست، این‌که چرا چنین نامی برای برنامه انتخاب شده هم از آن مواردی بود که مشحون با اشاره به نگاهی که در انتخاب آن داشتند، بیان کرد: این مجموعه از برنامه‌هایی است که همان‌طور که گفتم از سال گذشته روی آنتن رفت و عنوان آن نیز همان موقع انتخاب شد. در حال حاضر هم به نظرم این عنوان زیبایی است که در واقع خیلی ساده مخاطب را دعوت می‌کند تا شنونده و بیننده روضه باشد. این کارگردان افزود: از همان روزی هم که می‌خواستیم برای مجموعه اسم انتخاب کنیم، طبق نظر شبکه به‌دنبال همین سادگی و فضایی بودیم که مخاطب با شنیدن آن احساس خوب و راحتی داشته باشد، عنوانی که به فضای برنامه و سادگی روایت‌ها هم بخورد، به همین دلیل در نهایت به بفرمایید روضه رسیدیم.

 

ویژه برنامه های ماه صفر با روایتی از تاریخ
همان‌طور که گفتیم این برنامه قرار است در ماه صفر هم به شکل ویژه‌ای روی آنتن برود. اتفاقی که مشحون با اشاره به بخش‌هایی که برای آن در این ماه درنظر گرفتند، گفت: علاوه بر برنامه‌هایی که در محرم روی آنتن رفت، قرار است حدود ۱۰‌قسمت دیگر از کار هم در ماه صفر پخش شود. در ماه صفر ما مناسبت‌های مختلفی داریم مثل اربعین امام حسین(ع)، شهادت امام حسن(ع)، رحلت پیامبر(ص) و شهادت امام رضا(ع)؛ بر همین اساس قرار است که برنامه در قسمت‌های ابتدایی این ماه روایتگر اربعین باشد و در ادامه کار و قسمت‌های انتهایی به شهادت امام حسن(ع) و رحلت پیامبر(ص) به همراه دیگر رخدادهای این ماه بپردازد. در این روزها ما روایت‌هایی از تاریخ هرکدام از این وقایع را جمع‌آوری کردیم تا در قالب‌های مختلف با شیوه‌های بیان متنوع به گوش و چشم مخاطب برسانیم. او همچنین درباره ادامه‌دار بودن قصه بفرمایید روضه هم با ابراز امیدواری از ادامه این روند تصریح کرد: سال گذشته ۳۰ قسمت از برنامه روی آنتن رفت و امسال هم که این روند به لطف خدا و با استقبال مخاطبان همچنان ادامه دارد، البته در این سری قرار است که بفرمایید روضه در ۲۰ قسمت پخش شود، جریانی که این امکان را دارد تا در دیگر رخدادهای مذهبی با توجه به حال و هوای هرکدام از آنها روی آنتن برود. با این حال باید دید که تصمیم شبکه چیست و در آینده چه اتفاقی برای این مجموعه می‌افتد.

 

داستان مخاطبان خاص یک شبکه
شبکه آموزش جزو شبکه‌هایی است که مخاطبان خودش را دارد، این‌که چه شد و چرا گروه بفرمایید روضه این شبکه را برای تولید و پخش انتخاب کردند، مساله‌ای است که مشحون درخصوص آن گفت: بفرمایید روضه به پیشنهاد شبکه آموزش شکل گرفته است و طراحانی دارد که از سوی شبکه این کار را طراحی کردند و بعد هم ما آن را اجرایی کردیم. همچنین به نظر من این برنامه تا امروز مخاطبان خودش را جلب کرده و بینندگانی دارد که همیشه از سال گذشته تا امسال و این روزها همیشه لطف داشتند و ما را تماشا می‌کردند. روندی که از بازخوردهای دریافتی که داشتیم هم مشخص است و نشان می‌دهد که این همراهی با رضایت اتفاق افتاده است. او ادامه داد: از سوی دیگر ما با توجه به ساختار شبکه و ویژگی‌هایی که دارد، سعی کردیم تا اثری را آماده کنیم که در کنار شور حسینی بتوانیم روایت‌های کربلا را هم داشته باشیم. در واقع زمانی که مخاطب برنامه را می‌بیند علاوه بر بحث عاطفی و حسی که روی او تاثیر می‌گذارد، از آگاهی‌بخشی آن هم بهره می‌برد چرا که هدف ما آگاه‌سازی هم بوده و در بخش‌هایی از هرکدام از روایت‌ها این نکته را هم مد نظر قرار دادیم.
در ادامه این گپ‌وگفت از مشحون درباره جالب‌ترین روایتی که در طول این برنامه در ذهنش مانده و پیشنهاد می‌کند که مردم هم آن‌را ببینند، پرسیدیم، چرا که بفرمایید روضه در هر قسمت پر است از روایت‌هایی که هرکدام توسط شخصی با بیان ویژه خودش مطرح می‌شود و شاید اگر از ابتدا آن را ندیده باشید، دیدن قسمتی از کار به پیشنهاد کارگردان برنامه، کمک‌تان کند. او در پاسخ به این سؤال عنوان کرد: یکی از جالب‌ترین بخش‌هایی که من هم آن را خیلی دوست دارم و برایم جذاب است، آیتم روایت‌های کار است که از زبان علی عشرتی و با ر‌وایت‌گری او پخش می‌شود و پیشنهادم نیز همین است که مردم هم این بخش از بفرمایید روضه را از ندهند. او خاطرنشان کرد: من سال‌هاست که در سازمان برنامه‌های مناسبتی می‌سازم و می‌توانم بگویم روایت‌هایی که در این برنامه مطرح شد، جزو مواردی‌اند که کمتر شنیده و نقل شده‌اند. قشنگ‌ترین روایت آن هم، قصه شب عاشورا بود که هم بخش شعرخوانی آن و هم قسمت روایتی که در آن اتفاق افتاد برایم خیلی جالب و دوست‌داشتنی بود و خیلی تحت تاثیر قرار گرفتم.