خواهران غریب

چون از نظر ظاهری بسیار شبیه هم هستند مثل دوقلوهای همسان که تشخیص‌شان از هم سخت است اما افراد با تجربه به تمام جزئیات آنها آگاه هستند هم از نظر ظاهری و هم رفتاری.

شما هم اگر در حال و احوال این دو گل دقیق شوید به کوچک‌ترین تفاوت‌هایشان پی می‌برید و برایتان به‌راحتی از یکدیگر قابل‌تشخیص هستند.

شاید بپرسید چرا باید تفاوت این دو را بدانیم؟ دانستن این تفاوت‌ها از آنجا مهم است که شما یک شناسنامه حداقلی از گلی که دارید یا می‌خواهید بخرید داشته‌باشید تا بتوانید باتوجه به شرایط نگهداری خود یکی را انتخاب کنید.

قبل از بررسی تفاوت‌های این دو گل، لازم است توضیح کوتاهی درباره طبقه‌بندی گل و گیاهان بدانیم. در بین موجودات زنده، دو سلسله وجود دارد: گیاهان و جانوران که هرکدام دارای دسته‌بندی‌هایی هستند. تقسیم‌بندی سلسله گیاهان به ترتیب براساس شاخه، رده، راسته، تیره یا خانواده، سرده یا جنس و گونه انجام می‌شود.

مثلا از شاخه‌های گیاهی می‌توان به ریسه‌داران، خزه‌ای‌ها، نهان‌زادان آوندی و گیاهان دانه دار اشاره کرد. گیاهان دانه‌دار به دو رده بازدانگان و نهان‌دانگان تقسیم می‌شوند.

رده نهان‌دانگان به راسته‌ها و خانواده‌های بسیار زیادی تقسیم‌بندی می‌شوند. معمولا آن‌چه از رده‌بندی گیاهی برای ما مهم و ملموس است دانستن نام خانواده، جنس و گونه یک گیاه است تا بتوانیم بر اساس آن نسبت فامیلی، شباهت‌ها و تفاوت‌های گیاهی را بهتر درک کنیم.

پوتوس و فیلودندرون

این دو گل هر دو از خانواده آراسه (Araceae) یا گل شیپوری هستند. اما جنس یا سرده آنها با هم متفاوت است.

پوتوس متعلق به جنس Epipremnum و فیلودندرون متعلق به جنس Philodendron است. وقتی جنس دو گیاه متفاوت باشد به طور طبیعی گونه‌هایشان هم با فرق دارد.

پوتوس: نماد مقاومت به سایه و نور کم است. علاوه‌بر این قدرت تصفیه‌کنندگی بالایی هم دارد. به همین دلیل حضور این گل آویزی زیبا در فضاهای اداری و پر رفت و آمد بسیار توصیه می‌شود. این گل دارای انواع مختلفی است از سبز تیره تا ابلق.

خانواده آراسه یا شیپوری قرار گرفتن در نور مستقیم را نمی‌پسندند و از بودن در نیم سایه لذت بیشتری می‌برند. البته پوتوس‌های سبز نسبت به ابلق‌ها در این زمینه سازگارترند و در شرایط کم نوری چه بسا برگ نقطه رنگی‌ها هم متمایل به سبزخالص شوند.

فیلودندرون: فیلودندرون‌ها هم برگ‌های قلبی شکلی دارند و هم خانواده پوتوس و از نظر نیازهای آب و هوایی شبیه هم هستند.

به‌طورکلی نسبت به پوتوس مقاومت کمتری دارد و به اندازه او معروف و سرشناس نیست با این حال به‌دلیل سازگاری‌اش جزو محبوب‌هاست. ترجیح می‌دهد مقابل نور مستقیم خورشید نباشد اما اتاق روشن را دوست دارد. فیلودندرون‌های ابلق هم در نور کم، تنوع رنگ‌شان را از دست می‌دهند و به سمت سبز یک‌دست می‌روند.

تفاوت‌ های کلیدی

جنس متفاوت: همان‌طور که گفتیم تفاوت اول این دو گل، تفاوت در جنس آنهاست. اگر بخواهیم این تفاوت را به روابط انسانی تشبیه کنیم مثل این است که دو نفر اهل یک خانواده با فامیلی مشترک هستند. اما خواهر برادر نیستند. مثلا می‌توانند دخترعمو و پسرعمو باشند دیگر تفاوت‌های این دو گیاه را می‌توان در شکل و ساختار برگ‌ها، ریشه‌های هوایی، دمبرگ‌ها، شرایط محیطی رشد گیاه و نیازهای آنها جست‌وجو کرد.

نکته: در انگلیسی به پوتوس، آی وی یا پیچک شیطان هم گفته می‌شود. اگر جایی شنیدید تعجب نکنید.

شکل برگ و ساختار آن: اولین نکته‌ای که از تفاوت پوتوس و فیلودندرون به چشم می‌آید شکل برگ‌هایشان است. نوک برگ‌های فیلودندرون کشیده‌تر و تیزتر و برگ‌هایش قلبی‌تر و نازک‌ترند و برگ‌های پوتوس بزرگ‌تر، ضخیم‌تر و مومی‌ترند.

ریشه‌های هوایی: این دو گیاه چون رونده‌اند دارای ریشه‌های هوایی هستند. ریشه‌های هوایی به گیاه کمک می‌کند تا راحت بتواند خودش را بالا بکشد اما تفاوت این دو در چیست؟ پوتوس فقط یک ریشه هوایی بزرگ در هر گره دارد ولی در فیلودندرون در هر گره چند ریشه هوایی کوچک سبز شده. در نتیجه فیلودندرون راحت‌تر می‌تواند روی سطوح بخزد یا از دیوارها بالا رود.

نکته: ریشه‌های هوایی در پوتوس خیلی چشمگیر نیستند.

دُمبرگ‌ها: در محل اتصال دمبرگ به ساقه هم این دو تفاوت‌های قابل توجهی با هم دارند. دمبرگ‌های پوتوس نسبتا صاف و تخت و به عبارتی دوبعدی هستند و اما در فیلودندرون به طور محسوسی دمبرگ‌ها گردند، رو به داخل انحنا دارند و شبیه یک قلبند.

همچنین دمبرگ‌های فیلودندرون نازک‌تر از دمبرگ‌های پوتوس هستند.

نکته: در فیلودندرون ساقه‌ها باریک‌تر و اسکلت گیاه صاف‌تر است.

ظهور برگ‌های جدید: بعضی گیاهان دارای یک زائده برگی هستند به نام کاتافیل. کاتافیل یک برگ نازک وکوچک است که نقش محافظ برگ سبز شده جدید را دارد. همین که برگ جدید از مرحله کودکی بگذرد و به جوانی برسد، دیگر نیاز به محافظ ندارد و رشد کاتافیل هم متوقف می‌شود و کمی بعد خشک شده و از بین می‌رود. در پوتوس برگ‌ها به سادگی و بی‌نیاز از کاتافیل و از برگ قبلی رشد می‌کنند ولی در فیلودندرون‌ها برگ‌های جدید از آغوش کاتافیل‌ها سبز می‌شوند.

نیازهای محیطی: این دو گیاه چون هم‌خانواده هستند نیازهای محیطی مشابهی درباره نور، دما، نوع خاک و میزان آبیاری دارند و هر دو جز گیاهانی هستند که نگهداری‌شان در خانه راحت است.

با این حال، چند تفاوت جزیی با هم دارند که دانستن‌شان مفید است:

این دو گل جزو گیاهان مقاوم به سایه هستند اما پوتوس سازگاری بیشتری نسبت به فیلودندرون دارد. فیلودندرون اگر مدت زیادی در سایه باشد دچار ریزش برگ و کم پشتی می‌شود.

پوتوس اگر در سایه باشد به علت مقاومت بیشترش، اندازه برگ‌ها و شادابی گیاه تغییری نمی‌کند اما فیلودندرون چون سازگاری کمتری دارد در محیط سایه و کم نور برگ‌های جدیدش ریز و بی‌جان هستند.

دیگر تفاوت این دو در نحوه تکثیرشان است. تکثیر پوتوس با قلمه بسیار راحت‌تر از فیلودندرون است و قلمه‌های پوتوس به کم آبی مقاوم‌ترند.

نکته: همه گونه‌های ابلق هر گیاهی نسبت به گونه سبزش نور بیشتری نیاز دارد و در جاهای سایه به سمت سبز ساده متمایل می‌شوند. در پوتوس و فیلودندرون هم همین قاعده برقرار است.

پوتوس ساتن نقره‌ای

گیاه دیگری هست که به علت شباهت زیادش اغلب با پوتوس و فیلودندرون اشتباه گرفته می‌شود، آن‌قدر که به آن پوتوس ساتن نقره‌ای Satin Pothos هم گفته می‌شود.

اسم علمی این گل که شامل اسم جنس و گونه می‌شود(Scindapsus pictus)است. ساتن نقره‌ای هم مثل دخترعموی خودش یکی از ساده‌ترین گیاهان خانگی برای رشد است.

او هم یکی از اعضای خانواده گل شیپوری است. آنها همیشه سبزند و چون اصالتا اهل مناطق گرمسیری هستند، ترجیح می‌دهند سرما نبینند برای همین هم نگهداری و ماندن در خانه را دوست دارند.

ساتن نقره‌ای هم رونده است و می‌تواند به یک نرده، ستون، دیوار یا یک تکه نخ بچسبد و راهش را بکشد و برود بالا.

ریشه‌های هوایی در این مسیر پشتیبانش هستند. اگر هم دوست داشته‌باشید، می‌توانید آن را به صورت یک گل آویز پرورش دهید.

آنچه پوتوس ساتن نقره‌ای را از نوع معمولی آن متمایز می‌کند، برگ‌های قلبی شکل با خال‌های خاکستری نقره‌ای هستند که تقریبا براق به نظر می‌رسند و به جذابیت بصری گیاه می‌افزایند. شدت خالدار بودن به رقم گیاه بستگی دارد.

این گیاه به مراقبت زیادی نیاز ندارد. علاوه بر مراقبت‌های معمول از آبیاری و کوددهی، یک اقدام اضافی که می‌توان برای بهبود ظاهرآن انجام داد، بریدن برگ‌های زرد و خشک شده‌اش است.

هرس گیاه زمانی انجام می‌شود که ساقه‌ها بیش از حد بلند شوند. قطع مجدد گیاه باعث رشد برگ‌های جدید شده و آن را پرتر می‌کند.

هرس بهتر است در بهار و با شروع فصل رشد انجام شود. اگر روی برگ‌های زیبای گیاه را خاک و گرد و غبار گرفت، می‌توانید آنها را با آب بشویید یا با یک پارچه نرم نمدار، دستمال بکشید.

هیچ وقت از روغن‌های براق کننده برای درخشندگی آنها استفاده نکنید، چون مواد شیمیایی باعث بسته شدن روزنه‌ها می‌شوند بر توانایی تنفس برگ‌ها تأثیر منفی می‌گذارند.

زینب خزایی - جامعه / روزنامه جام جم