کارشناسان شرکت دانش‌بنیان «تگزوپد پارسیان کیش» نرم‌افزار «نشات» را برای پیش‌بینی زمان، مکان و میزان رسوب‌گذاری در چاه‌های نفت و گاز طراحی و عرضه کرده‌اند

تداوم برداشت از چاه‌های نفت و گاز با نشات

در چاه‌های نفت و گاز موادی وجود دارند که با ایجاد رسوب، به‌مرور زمان باعث مسدودشدن چاه یا خطوط لوله انتقال شده و فرآیند تولید را متوقف می‌کنند.

کد خبر: ۱۳۰۹۶۳۴

یکی از اصلی‌ترین موادی که منجر به تشکیل رسوب در چاه‌های نفتی و خطوط انتقال می‌شوند، «آسفالتین» نام دارد.

در حال حاضر حدود ۶۰ درصد از چاه‌های نفت و گاز کشور با مشکل رسوب آسفالتین دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

«تگزوپد پارسیان کیش» شرکت دانش‌بنیانی است که در سال ۹۶ و با هدف رفع معضل انسداد چاه‌های نفت و گاز به‌دلیل تشکیل رسوب و به‌طور ویژه رسوب آسفالتین، تأسیس شده است.

سهیل رشیدی‌اقدم، مدیر آزمایشگاه شرکت تگزوپد پارسیان کیش، درباره نحوه شکل‌گیری این مجموعه
به جام‌جم می‌گوید: «ما در ابتدا به‌عنوان زیرمجموعه هلدینگ «پِدِم پارسیان کیش» مشغول فعالیت بودیم، اما تقریبا از سه سال پیش همکاری مشترکی را با شرکت «تگزاس اویل تِک لابراتوریز» (Texas Oil Tech Laboratories) کلمبیا آغاز کردیم و به‌دنبال آن شرکت مستقل تگزوپد پارسیان کیش را به‌طور رسمی ثبت کردیم.»

مدیریت بهتر منابع نفت و گاز با «نشات»

مدیر آزمایشگاه شرکت تگزوپد در خصوص طراحی و ساخت نرم‌افزار اختصاصی این شرکت می‌گوید: «از اقدامات اولیه‌ای که برای جلوگیری از تشکیل رسوب یا رفع رسوب ناشی از آسفالتین در چاه‌ها و خطوط لوله انتقال نفت می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد، پیش‌بینی احتمال رسوب‌دهی در هر یک از آنها و همچنین پیش‌بینی میزان این رسوب‌دهی است. در همین راستا، ما در مجموعه تگزوپد موفق به ساخت نرم‌افزاری برای شبیه‌سازی رسوب ناشی از آسفالتین در چاه‌های نفت و گاز شدیم و با بهره‌گیری از سرواژه‌های عبارت «نرم‌افزار شبیه‌ساز آسفالتین تگزوپد»، به‌اختصار نام این نرم‌افزار را «نشات» گذاشتیم. نشات محصول اولیه شرکت ما بود که بر اساس این نرم‌افزار، موفق به اخذ گواهی دانش‌بنیانی شدیم و به‌مرور زمان تا کنون، از طریق انتشار نسخه‌های به‌روزرسانی مختلف، سعی در توسعه و رفع ایرادهای احتمالی آن داشته‌ایم.»

رشیدی‌اقدم در ادامه می‌گوید: «با استفاده از روش‌های نوین و پیشرفته شبیه‌سازی که در ساخت نرم‌افزار نشات به‌کار گرفته شده است، این نرم‌افزار می‌تواند پیش‌بینی کند که در کدام لوله و کدام بخش از چاه نفتی، آسفالتین رسوب خواهد کرد. به‌این ترتیب می‌توان اقدامات لازم را در جهت اصلاح یا حتی پیشگیری از ایجاد رسوب آسفالتین انجام داد؛ برای مثال تزریق حلال در چاه یا دیگر اقدامات تخصصی در حوزه نفتی که اصطلاحا به آنها عملیات ازدیاد برداشت یا بهبود برداشت گفته می‌شود را می‌توان براساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته با نرم‌افزار نشات، در دستور کار قرار داد.»

وی می‌افزاید: «نرم‌افزار نشات برگرفته از یک نرم‌افزار آمریکایی است که یک شرکت نفتی آن را به‌صورت اختصاصی برای خودش ساخته است و تا پیش از این هرگز تجاری‌سازی نشده بود. ما این نرم‌افزار را با توجه به شرایط داخلی و اقلیم خاص کشورمان بومی‌سازی و درواقع نسخه‌ای تجاری از آن را بازتولید کردیم. نشات قادر است براساس معادلات حالت PC-SAFT جریان نفت را داخل چاه یا خطوط لوله انتقال شبیه‌سازی کند. این نرم‌افزار برمبنای داده‌های ورودی مانند جنس خط لوله، میزان فشار و دمای نفت ورودی، دبی لوله و ترکیبات تشکیل‌دهنده سیال نفتی جاری در داخل خطوط لوله انتقال، پیش‌بینی می‌کند که آسفالتین در چه جاهایی از مسیر خط لوله تشدید می‌شود و رسوب بیشتری تولید می‌کند یا محاسبه می‌کند که چه مدت زمانی طول خواهد کشید تا رسوب ناشی از آسفالتین خط لوله را به‌طور کامل مسدود کند.»

رشیدی‌اقدم درباره نحوه بازاریابی و عرضه نرم‌افزار نشات می‌گوید: «نرم‌افزاری به‌نام «دیدیو» (DIDIO) وجود دارد که شرکت عرضه‌کننده این نرم‌افزار برای تکمیل هرچه بیشتر آن، اقدام به خریداری نرم‌افزار نشات از ما کرده و درواقع نشات را در دل نرم‌افزار دیدیو جا داده است. به‌همین دلیل است که این شرکت در حال حاضر از ما سرویس دریافت می‌کند و می‌توان گفت ما هم به‌نوعی نرم‌افزار نشات را در قالب دیدیو روانه بازار کرده‌ایم و بخش بازاریابی این محصول را از طریق شرکت سازنده دیدیو انجام می‌دهیم.»

لزوم حمایت عملی از دانش بنیان‌ها

رشیدی‌اقدم در انتهای صحبت‌هایش ضمن انتقاد از اجرایی‌نشدن بخش عمده‌ای از سیاست‌های حمایتی مربوط به شرکت‌های دانش‌بنیان، خاطرنشان می‌کند: «ما به‌عنوان یک کسب‌وکار نوپای دانش‌بنیان از دولت انتظار حمایت بیشتری داریم؛ مثلا در بحث مناقصات، هیچ شرکت دانش‌بنیانی مانند ما توان ورود به مناقصات را نخواهد داشت. زمانی که برای شرکت در مناقصات شروطی مانند تأیید صلاحیت مشاوران، ایمنی پیمانکاران، رتبه‌بندی و بسیاری از مسائل دیگر مطرح می‌شود، طبیعی است برای اخذ چنین مجوزهایی باید حداقل ۱۰ تا ۱۵ سال سابقه فعالیت داشت و شرکت‌های نوپا قادر به تأمین این شروط نخواهند بود؛ بنابراین انتظار ما این است که قوانین شرکت در مناقصات را حداقل برای شرکت‌های دانش‌بنیان کمی تسهیل نمایند تا ما هم شانس برابری برای حضور در مناقصات داشته باشیم. زمانی که در قوانین شرایطی برای شرکت‌های دانش‌بنیان پیش‌بینی شده است که بتوانند به‌صورت ترک تشریفات در مناقصات حضور پیدا کنند، امیدواریم اراد‌ه‌ای هم برای اجراکردن این قوانین وجود داشته باشد.»

تأسیس و تجهیز آزمایشگاه‌های تخصصی

گام بعدی تگزوپد در حوزه نفت وگاز، راه‌اندازی آزمایشگاه تخصصی برای بررسی خواص سیالات نفتی بوده است. مدیر آزمایشگاه شرکت تگزوپد در این خصوص می‌گوید: «با خرید تجهیزات آزمایشگاهی خواص سیالات نفتی از شرکت «وینچی» (Vinici) که در کشور فرانسه قرار دارد و وارد کردن این تجهیزات به کشور، موفق به تأسیس آزمایشگاه تخصصی در این حوزه شدیم. در حال حاضر به‌غیر از پژوهشگاه صنعت نفت، ما تنها آزمایشگاه تخصصی در زمینه خواص سیالات نفت و گاز در کشور هستیم که توانایی انجام تمام تست‌های مورد نیاز در خصوص خواص سیالات نفت، گاز و تضمین جریان را دارا هستیم.»

رشیدی‌اقدم در ادامه، مثال‌هایی از آزمایش‌های گوناگونی که در آزمایشگاه خواص سیالات نفت و گاز می‌تواند انجام شود را عنوان می‌کند و می‌گوید: «آزمایشگاه پی‌وی‌تی (PVT) که به‌صورت عامیانه به آن آزمایشگاه خواص سیالات نفتی گفته می‌شود، ویژگی‌های مختلفی از نفت و گاز را مورد بررسی قرار می‌دهد. برای مثال در این آزمایشگاه‌ها بررسی می‌کنیم که نفت و گازی که به‌صورت تک فاز از چاه استخراج می‌شوند، در چه فشاری به‌شکل دو فاز درمی‌آید و گاز از نفت جدا می‌شود؛ یا مثلا بررسی می‌کنیم چه مقدار آب در نفت وجود دارد و درواقع میزان غلظت نفت چقدر است؛ تشخیص می‌دهیم نفت ترش است یا شیرین و ترکیبات مواد مختلف موجود در نفت استخراج شده را مشخص می‌کنیم. همچنین بنا به درخواست مشتریان، بسیاری دیگر از انواع بررسی‌ها و آزمایش‌ها را می‌توانیم روی این سیالات نفتی انجام دهیم.»

وی ضمن اشاره به دیگر خدماتی که این شرکت در آزمایشگاه ارائه می‌دهد، به بحث تضمین جریان سیالات نفتی اشاره می‌کند و می‌افزاید: «در این حوزه موادی مانند آسفالتین، وَکس و هیدرات که محلول در نفت هستند و می‌توانند باعث ایجاد رسوب در چاه‌ها یا لوله‌های خطوط انتقال نفت و گاز شوند، باید در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گیرند تا مشخص شود در چه دما و فشاری این مواد تشکیل می‌شود. سپس این اطلاعات باید در اختیار شرکت‌هایی که در زمینه استخراج و تولید نفت فعال هستند قرار بگیرد تا آنها بتوانند راهکارهای مختلفی را برای مقابله با این وضعیت درنظر بگیرند.»

این فناور داخلی می‌افزاید: «در ۳ سالی که از عمر فعالیت‌مان می‌گذرد، تجربه همکاری با سازمان‌های گوناگونی مانند پتروپارس، پژوهشگاه صنعت نفت و مناطق نفت‌خیز جنوب را داریم و اکنون مشغول کار با چند شرکت عراقی هستیم. امیدواریم با رونق بیشتر کسب‌وکارمان در کشور، بتوانیم ضمن توسعه فعالیت‌های فعلی، بخشی از تمرکزمان را هم بر روی تولید محصولات جدیدی مانند ترکیبات شیمیایی قابل تزریق در چاه‌های نفتی به‌منظور جلوگیری از تشکیل رسوب یا از بین بردن رسوبات قرار دهیم.»