پروین و نادر به روایت رهبر

داستان‌نویس و شاعری که در طول قرن اخیر توانسته‌اند کیفیت ادبی‌شان را با مقبولیت جامعه و نیز حاکمیت همراه کنند. موقعیت این دو، موقعیت کمیابی است. ازقضا هر دو، بین دگراندیشان نیز مقبولند و خلاف منطق‌های معیوب که به دسته‌بندی‌های سیاسی حکم می‌دهد، هم ابراهیمی و هم اعتصامی، محبوب آن قشر نیز هستند.

ابراهیمی در این میان تکلیف مشخص‌تری دارد و اعتصامی نیز مدتی است مورد قرائت‌های مختلف قرار می‌گیرد و از طعن و لعن او چندان خبری نیست.

نشان به آن نشان که اخیرا نه لزوما از جریان‌های ادبی نزدیک به حاکمیت بلکه از دیگر جریان‌ها تلاش‌هایی در راستای توجه به پروین شده است؛ یکی از مجلات، نظرسنجی انتخاب شاعران برتر قرن را برپا کرده و در نهایت پروین اعتصامی نیز در فهرست قرار گرفته است.

این در حالی است که شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی اغلب کسانی دور از حلقه جریان‌های رسمی بوده‌اند و جالب است این آشتی با پروین؛ شاعری که همواره عکس‌هایی باحجاب از او در مقابل عکس‌هایی از فروغ فرخزاد قرار گرفته، باعث شده دوگانه‌ای منحط درباره دو شاعر زن معاصر شکل بگیرد.

حالا به نظر می‌رسد دوگانه‌ها و چندگانه‌ها در حال رنگ‌باختن هستند و این صرفا ارزش‌های ادبی هستند که معیار قضاوت‌ها قرار می‌گیرند.

از طرفی، دو شاعر و نویسنده‌ای که تقویم، این روزها، سالروز تولد و مرگشان را به ما یادآوری کرده، جزو چهره‌های ادبی مورد توجه رهبر انقلاب بوده‌اند. ایشان در فرازهایی چند بار به این دو اشاره کرده‌اند. آنها را با هم مرور می‌کنیم.

داخلی ـ بیمارستان ـ شهریور ۱۳۹۳/ پروین اعتصامی
بیست‌ویک شهریور۱۳۹۳، رهبر انقلاب برای طی روند درمان در بیمارستان بستری بودند که رضا امیرخانی داستان‌نویس، ابراهیم حاتمی‌کیا، مجید مجیدی و کمال تبریزی فیلمساز به دیدار ایشان رفتند.
آیت‌ا... خامنه‌ای یک‌به‌یک با آنها احوالپرسی کردند و مجیدی حال ایشان را پرسید و گفت بلا به دور است ان‌شاءا.... رهبر انقلاب آمدند درباره کلمه «بلا» چیزی بگویند، نگفتند و به جایش این شعر را
خواندند:
هر بلایی کز تو آید رحمتی است
هر که را رنجیده‌ای آن راحتی است
زان به تاریکی‌گذاری بنده را
تا ببیند آن رخ تابنده را
تیشه، زان بر هر رگ و بندم زنند
تا که با لطف تو، پیوندم زنند
سپس رو به هنرمندان می‌کنند و می‌گویند: «مال کی باشه این شعر خوبه؟» پاسخی که نمی‌شنوند خودشان گزینه مطرح می‌کنند: «مولوی؟» چهار مهمان آن روز بیمارستان در عین تردید تایید می‌کنند و در آن میانه یکی‌شان به بیدل دهلوی هم فکر می‌کند و آرام اسمش را می‌آورد اما رهبر انقلاب می‌گویند شعر از پروین اعتصامی است.
بعد هم درباره پروین می‌گویند: «از پروین اعتصامی است که سعی می‌شه پوشونده بشه چهره‌ش.
گفتند شاعر نخودلوبیا. برای این‌که فروغ فرخزاد را بالا ببرند خواستند او را خرد کنند. حالا فروغ رو هم من نظر نامناسبی ندارم بهش. به نظرم آخری‌ها وضعش بد نبوده ان‌شاءا...».  
البته شعری که رهبر انقلاب از پروین می‌خوانند و باید در این رابطه به حافظه خوب شعری‌شان غبطه خورد، مثنوی بلندی است با عنوان «گره‌گشای» که بیت اولش به این صورت نیز ضبط شده است: «هر بلایی کز تو آید، رحمتی است/ هر که را فقری دهی، آن دولتی است». بین بیت اول و دومی هم که می‌خوانند، بیت دیگری هست که به انتخاب نمی‌خوانند.

داخلی ـ دیدار با اهالی تئاتر ـ شهریور ۱۳۹۳/ نادر ابراهیمی
چندی پیش مستندی دو قسمتی از تلویزیون پخش شد با عنوان «غیررسمی» که دیدارها و نشست‌های غیررسمی و صمیمانه رهبر انقلاب با قشرهای مختلف از جمله فعالان هنری و فرهنگی را مدنظر قرار داده بود. این نشست‌ها جز نشست‌های رسمی مرسوم با شاعران و هنرمندان است و از سال ۱۳۹۵ با عنوان «جلسات پنجشنبه‌ای» برپا می‌شود. البته این جلسات فعلا و با شیوع ویروس کرونا در کشور مسکوت مانده است. دیروز ویدئویی چندثانیه‌ای از صحبت‌های رهبر انقلاب با پیام دهکردی در خبرگزاری‌ها منتشر و سپس در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد که در آن دهکردی، کتابی صوتی از نادر ابراهیمی را به رهبر معرفی می‌کند. در واقع، این بریده‌ ویدئو، بخشی از قسمت دوم همان مستند غیررسمی است. بخشی که دیدار جمعی از هنرمندان و فعالان تئاتر با حضرت آقا را در پانزدهم آذر۱۳۹۷ به تصویر می‌کشد.
دهکردی مجموعه‌ای از لوح‌های فشرده را که در آنها داستان‌هایی از ابراهیمی را خوانده به رهبر انقلاب تقدیم می‌کند و درباره‌شان توضیح می‌دهد که حضرت آقا می‌فرمایند: «خدا بیامرزد. اولاد و اینها نداره؟» دهکردی به سه دختر ابراهیمی اشاره می‌کند و سپس ایشان از اوضاع و احوال خانواده ابراهیمی می‌پرسند. «خوبند»... «خدا را شکر، خدا را شکر».