بندری که نمک‌گیرت می‌کند

انگار یک‌بار می‌روی و با این شهر آشنا و قوم و خویش می‌شوی و بارهای دیگر همیشه ته‌ذهنت هست که بروی و حالش را بپرسی و او آن‌قدر مهربان و مهمان‌نواز است که هربار به دیدارش می‌روی حتی اگر دست و دلت خالی باشد و حوصله‌ات یاری‌ات نکند، این دوست چنان حالت را خوش می‌کند که انگار همه‌چیز صفر شده و تو دوباره باانرژی از سر خط شروع می‌کنی.

دریای بوشهر انگار مهربان‌تر از بقیه دریاهاست و ساحلش استوارتر است و مردمانش خودمانی‌تر. با یک سلام می‌توانی با آنها خودمانی شوی و بنشینی چای بخوری با خرمای دشتستان و اگر اهلش باشی قلیان برازجانی هم مهمان‌شان شوی.

در کوچه‌پس‌کوچه‌های بوشهر که راه بروی، بوی ماهی می‌آید که در سبزی تازه در حال پخت است که به آن قلیه‌ماهی می‌گویند و اگر گوش تیز کنی، از پنجره‌ها صدای آدم‌هایی را می‌شنویی که با لهجه خوش بوشهری با هم صحبت می‌کنند یا صدای زنی را می‌شنوی که آوازی غریب می‌خواند.

لب دریا که بروی و اگر کنجکاو باشی و پایت را بگذاری روی عرشه لنجی که دارد یخ بار می‌زند نه کسی چپ‌چپ نگاهت می‌کند و نه می‌گوید اشتباه آمده‌ای و برو بیرون.

فقط با آن لهجه خاص بوشهری به تو می‌گویند مراقب باش... نه نگاه‌شان سنگینی می‌کند و نه لحن‌شان به تو یادآوری می‌کند که غریبه‌ای؛ مسافری.

انگار یکی از شخصیت‌های فرعی روایت‌های احسان عبدی‌پور هستی و ناظری بر آنچه در قصه‌هایش می‌گوید و با آن لهجه قشنگش همه شنونده‌های داستان‌هایش را عاشق بوشهر و مردمش کرده است. یک‌بار اگر به بوشهر بروی، دیگر ماجرا تمام است، برای بار دوم، سوم و... خواهی رفت. انگار باید بروی و رویدادی یا آدمی را که گم کرده‌ای پیدا کنی.

هر چند امسال دومین نوروزی است که ورود به بوشهر ممنوع است به‌خاطر کرونا و گرنه عید امسال هم مثل سال‌های قبل بوشهر پر از مسافر می‌شد.

هوای بوشهر از بهمن تا اواخر فروردین، هوایی است بهشتی که باید آن را حس کنی تا کمی درک کنی هوای بهشت یعنی چه؛ هوایی که بوی دریا می‌دهد، بوی دریایی که به اقیانوس وصل است و به همه آب‌های جهان.

کروناست و نمی‌شود رفت بوشهر اما امروز، روز ملی بوشهر است و می‌توان درباره آن نوشت. می‌توان سفر به بوشهر را تبدیل به وسوسه کرد تا در پساکرونا در اولین سفر راهی بوشهر شد.

وقتی حروف ابجد به کمک می‌آیند

دکتر الله کرم لیراوی، پژوهشگر و نویسنده اهل بوشهر درباره نامگذاری ۱۸اسفند به‌نام این شهر می‌گوید: چند سال قبل شورای شهر نامگذاری روزی به‌نام بوشهر را پیشنهاد کرد و از پژوهشگران و نویسنده‌ها خواست بنا به اسنادی که موجود است، روزی را پیشنهاد کنند.من تاریخ بوشهر را مطالعه کرده‌ام و اتفاقات مهم را استخراج و آنها را به حروف ابجد تبدیل کردم.ماه اسفند درآمد، ۱۸اسفند روز تاسیس مدرسه سعادت است و بقیه تحقیقاتم به عدد ۱۸ نزدیک شد.مستنداتم را به شورای شهر دادم و آنها متقاعد شدند ۱۸ اسفند را به‌نام روز ملی بوشهر نامگذاری کنند.

مدرسه سعادت، دومین مدرسه بعد از دارالفنون است که به سبک مدرن در بوشهر ساخته شده.این مدرسه را احمدخان دریابیگی پایه‌گذاری کرده که اول به نام احمدیه معروف بوده اما بعد توسعه پیدا کرده و به‌نام سعادت معروف می‌شود.سعادت، نام مدیر مدرسه بوده.خیلی از شخصیت‌های معروف بوشهری در این مدرسه درس خوانده‌اند که برخی از آنها در ایران مانده‌اند و برخی هم رفته‌اند.«باباچاهی‌ها» که از اهل فرهنگ و ادب بوشهر هستند در این مدرسه درس خوانده‌اند.صادق چوبک هم از درس‌خوانده‌های این مدرسه است.ساختمان مدرسه سعادت که معماری زیبایی دارد و در و پنجره‌هایش کم‌نظیر است، یکی از جاذبه‌های گردشگری بوشهر است.این مدرسه در سال ۷۸ ثبت آثار ملی ایران شد.

معماری نادرشاهی بوشهر

دکتر لیراوی درباره معماری بوشهر می‌گوید: بوشهر چند بار مورد هجوم بیگانگان از جمله انگلستان قرار گرفته اما معماری‌ای که در این شهر قدمت یافته و باقی مانده کاملا ایرانی است و بیشتر مربوط به دوره نادرشاه است که پایگاه دریایی خود را در ساحل بوشهر ساخت.اگر به بوشهر آمده باشید حتما اداره گمرک و خیابان آن را دیده‌اید و ساختمان‌هایی که در این خیابان و اطراف اداره گمرک است.
این بناها معماری اصیل ایرانی دارند.آن زمان از کشورهای هندی و آفریقایی و گاهی عربی مصالح آورده می‌شد.چوب‌های صندل که بوی خوشی هم داشتند در ساخت این بناها به کار رفته‌اند.پنجره‌های معماری بوشهر بی‌نظیر است و طوری طراحی و ساخته می‌شد که به عنوان مثال بادی که از سوی دریا می‌وزد در خانه‌ها جریان یابد و هوا را خنک کند.در و پنجره و سقف بلند خانه‌ها در معماری بوشهری اهمیت داشته و باعث خنکی‌شان می‌شده.

خارجی‌ های بوشهر

هندی‌ها و آفریقایی‌ها به بوشهر زیاد می‌آمدند.برخی برای کار و گروهی در بوشهر ماندند و ازدواج کردند و خانواده تشکیل دادند. رنگ پوست آفریقایی‌هایی که در بوشهر مانده‌اند، مشخص است و اگر از آنها پرس‌وجو کنید، می‌گویند اصلیت‌شان آفریقایی است.

برخی از هندی‌ها هم در بوشهر مانده‌اند و لهجه و زبان آنها را می‌توان در مردم قدیمی‌تر بوشهر دید و برخی از کلماتی که در بوشهر رایج است، یادگار همین هندی‌هاست.

جاذبه‌ های گردشگری بوشهر

چند سالی است که بوشهر به یکی از مقاصد گردشگری ایرانی‌ها تبدیل شده است.تا چند سال قبل قشم، بندرعباس و کیش در خطه جنوب بیشتر مسافران را به سمت خود جلب می‌کرد.

چون این بندرها علاوه بر جذابیت‌های گردشگری بازاری هم دارند که مردم می‌توانند خرید کنند.همین باعث شده بود بوشهر کمتر مورد توجه قرار گیرد اما با فعال شدن بندر گناوه و دیر، دیلم بازار استان بوشهر هم فعال شد.

مردمی که به بوشهر می‌آمدند، می‌توانستند در کنار تفریح و بازدید از مکان‌های تاریخی و قدیمی این شهر، اجناسی را با قیمت مناسب خرید کنند.یک خانواده عازم بوشهر می‌شود.

فرزندان این خانواده می‌توانند از دریا و ساحل بسیار زیبای بوشهر لذت ببرند و تفریح کنند. پدر و مادر خانواده هم می‌توانند مثلا به دیدن خانه رئیسعلی دلواری و کلیسا گئورک مقدس بروند و از مناطق قدیمی بوشهر بازدید کنند و بعد هم سری به بازارهای مختلف این استان بزنند و اجناس را با قیمت مناسب‌تر بخرند.

هتل‌ها و مهمانسراهای زیادی در بوشهر ساخته‌شده که مسافران می‌توانند در آن اسکان کنند بنابراین می‌توان گفت استان‌بوشهر و به‌خصوص شهر بوشهر همه ظرفیت‌های لازم برای جذب گردشگر را دارد به‌ویژه در هوای بهاری این استان و زمانی که دریا و خشکی در بهترین شرایط هستند.

برخی بناهای تاریخی و قدیمی بوشهر در بی‌توجهی از بین رفته‌اند اما چندسالی است دولت و مسؤولان بناهای باقی‌مانده را مرمت کرده و تلاش دارند آنها را حفظ کنند که این به زیبایی بوشهر می‌افزاید.

امسال هم که کرونا ماندگار شده اما امیدواریم زمستان سال ۱۴۰۰ و نوروز ۱۴۰۱ مردم بتوانند با خیال راحت به بوشهر بیایند و از امکانات یک بندر جنوبی لذت ببرند.

طاهره آشیانی - روزنامه نگار / روزنامه جام جم