صدایی که می‌شنوید!

بنا بر تخمین مرکز آمار ایران در سال 1355 حدود 76‌درصد جمعیت شهری و 45 درصد جمعیت روستایی به رادیو دسترسی داشتند.

در بدو تأسيس‌، راديو تهران‌ ‌دو فرستنده‌ داشت: يكی برای موج‌ متوسط و ديگری برای موج‌ كوتاه و برای پخش‌ برنامه‌های خود از يك ‌استوديو در محل‌ اداره‌ بیسيم‌ استفاده‌ می‌كرد. در سال‌ ۱۳۳۶ نام‌ راديو تهران‌ به‌ راديو ايران‌ تبديل‌ و بعد‌ها در كنار راديو ايران‌، فرستنده‌ دومی به‏نام‌ راديو تهران‌ نيز مشغول‌ به‏كار شد كه ‌در آغاز امر، تنها موسيقی از آن‌ پخش‌ می‌شد.

رادیو؛ مرکز آمال و آرزوهای رژیم پهلوی

پیش از انقلاب اسلامی، رادیو و تلویزیون صرفا به عنوان ابزار تفریح و سرگرمی و انتشار اخبار 
مطرح بود اما انقلاب اسلامی توقع جدیدی از رسانه را به کار‌ویژه‌های رسانه اضافه کرد و آن «تعالی اخلاقی و علمی جامعه» است.

پیش از انقلاب اسلامی به جهت بیگانگی تلویزیون با فرهنگ ملی و مذهبی مردم ایران، اکثریت مردم با تلویزیون قهر بودند.

ارتباط عموم مردم با تلویزیون از زمان پخش مستقیم صحنه ورود امام (ره) به ایران در دوازدهم بهمن سال 57 آغاز شد و ظرف مدت کوتاه تعداد تلویزیون در خانه‌ های مردم از 500 دستگاه به میلیون‌ ها
دستگاه رسید.

قبل از پیروزی انقلاب اسلامی 93‌درصد برنامه‌های رادیو و تلویزیون غیرتولیدی و وارداتی بود. بعد از انقلاب بیش از 80‌درصد این برنامه‌ها تولیدی است.

رادیو و تلویزیون قبل از انقلاب مطلقا اجازه نقد، انتشار نظرات انتقادی مسائل نظام بین‌المللی و مشکلات حاکمیتی داخلی را نداشتند و به شدت تهران‌زده، پایتخت‌گرا و مرکز‌گرا بودند و تصویری از مسائل و مشکلات اقتصادی نقاط مختلف کشور در رادیو و تلویزیون به اصطلاح ملی به نمایش گذاشته نمی‌شد.

تلاش اصلی رادیو و تلویزیون در گذشته تسلیم‌کردن مردم در برابر سلطه غرب و دور کردن آنها از فرهنگ ملی و مذهبی با ارائه تصاویر جذاب و شیک، مخاطب‌پسند از دنیای غرب و تصاویر سیاه و کسل‌کننده از حوزه‌های ملی بود.

بسیاری از پدیده‌های آئینی، مذهبی و سنت‌های ملی توده‌های مردم قبل از انقلاب هیچ‌ بازیابی در رادیو و تلویزیون ملی ایران نداشت. در تلویزیون قبل از انقلاب امکان معرفی دانشمندان و شخصیت‌های برجسته علمی و دینی به دلیل تمرکز دربار و خانواده شاه وجود نداشت. به بیان دیگر رادیو و تلویزیون پیش از انقلاب مرکز و محل آمال و آرزوهای رژیم پهلوی  بوده است.

۱۲ بهمن ۱۳۵۷؛ چه کسانی به رادیو تلویزیون ملی حمله کردند؟

پاییز و زمستان سال ۱۳۵۷ را می‌توان یکی از مقاطع بسیار تاثیرگذار در روند انقلاب اسلامی ‌ارزیابی کرد.

در این دوره اعتراضات و درگیری‌های مردم و رژیم سلطنتی به‌شدت افزایش یافت. در این میان از نظر بسیاری از تحلیلگران سرکوب معترضان در ۱۷ شهریور نقطه عطفی در نوع مواجهه مردم و رژیم به شمار رفت. این اعتراضات در مراکز تبلیغاتی و فرهنگی رژیم نیز تاثیرات زیادی به همراه داشت.

گرچه دولت شاپور بختیار، آخرین نخست‌وزیر

رژیم پهلوی اعلام کرده بود ورود امام‌‌خمینی را به صورت مستقیم و بی‌وقفه از تلویزیون ملی پخش می‌کند، اما اعتصاب‌کنندگان رادیو تلویزیون ملی در این روز به منظور احترام به افکار عمومی، ‌اعتصاب خود را شکسته و در برنامه‌ای از پیش طراحی شده، به سازمان نفوذ کرده و به پخش مستقیم این رویداد تاریخی همراه با سرودهای انقلابی پرداختند؛ در این برنامه گزارشگر به بیان مشروح حوادث فرودگاه مهرآباد پرداخت. اما پخش مستقیم زمان چندانی به طول نینجامید و با حذف گزارشگر از صفحه تصویر و قطع سرود «ای ایران...» منجر به درگیری شدیدی میان نظامیان و اعتصاب‌کنندگان در سازمان شد و پس از آن تلویزیون به پخش اسلایدهایی از شاه و سرود شاهنشاهی پرداخت.

این واقعه به حدی خشم مردم را بر انگیخت که مسعود برزین، مدیرعامل رادیو وتلویزیون در مصاحبه‌ای مطبوعاتی، این حادثه را به «چپ‌گرا‌ها» نسبت داد و به دلیل ناشناخته بودن این عوامل، دخالت نظامیان را طبیعی اعلام کرد و مدعی شد از کارمندان اعتصابی رادیو تلویزیون در میان افراد نفوذی کسی به چشم نخورده است؛ البته بسیاری این سخنان را تفرقه‌انگیز خوانده و آن را عاملی در جهت ایجاد دو دستگی میان صفوف مردم دانستند، این دیدگاه احتمالا به دلیل اعلامیه سازمان مجاهدین خلق (منافقین) همزمان با حضور امام در تهران قوت بسیار یافته بود. اما در کنار این دیدگاه، گروه‌هایی نیز
نقش این گروهک را در این حادثه دور از ذهن نمی‌پنداشتند. 

حادثه رخ داده در سازمان رادیو تلویزیون ملی و شناسایی عوامل درگیری، در آن مقطع زمانی اذهان عمومی‌ را به خود مشغول کرد. بسیاری از روزنامه‌ها در پی این حادثه مقالات و تحلیل‌های فراوانی
منتشر کردند اما حقیقت این حادثه با گذشت اندک زمانی و با نزدیکی به پیروزی انقلاب مردمی ‌به حاشیه کشیده شد و کم‌کم روبه فراموشی گذاشت؛ گرچه مجاهدین خلق(منافقین) عدم دخالت خود را در این حادثه اعلام کرد اما تا همین امروز حادثه ۱۲ بهمن رادیو- تلویزیون ملی در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته و عوامل آن شناسایی نشده است.

فاطمه میرزاجعفری - خبرنگار / روزنامه جام جم